Rrëfimi i gardianit: Teme Sejkos i morëm rrobat para se ta groposnim

Në dosjen “Hazbiu” dëshmitë e dy gardianëve të përzgjedhur për
operacionin e fshehtë me Teme Sejkon, pas shpalljes së vendimit
gjyqësor, mbajnë datën 14 qershor 1983. Rrëfimi rrëqethës i njerëzve të
besuar të Kadri Hazbiut dhe krerëve të Sigurimit të Shtetit zbulon për
herë të parë misteret e çasteve të fundit të ishkomandantit të Flotës
Luftarake. Hetuesit e ministrit më jetëgjatë të Policisë Sekrete kanë
hedhur në letër me përpikmëri çdo detaj nga pohimet e zyrtarëve që kanë
kryer aktin e fundit me kufomën e Teme Sejkos duke lënë të nënvizuar
pjesën më makabre të tyre. Historia që tregojnë para hetuesve të Hazbiut
dy zyrtarët e Ministrisë së Brendshme, Islam Gjondeda e Qemal Xhaferri,
fillon me torturat çnjerëzore mbi trupin e Teme Sejkos në bazën e
Sigurimit në Maminas, vazhdon me çastet kur e mbytën me litar në makinën
e degës dhe mbyllet me zhveshjen e rrobave para groposjes në zonën e
Linzës. Ngjarja e pa precedentë ka qenë arkivuar “Top sekret” në skutat e
Ministrisë së Brendshme për t’u zbuluar pas 20 vitesh në procesin e
njërit prej protagonistëve kryesor të saj.
DËSHMIA E QEMAL XHAFERRIT

Lidhur me sa pyetëm, kam për të dhënë këto shpjegime: Në vitin 1960
më thërret në zyrë pasdite, në Ministrinë e Brendshme, armiku Mihallaq
Ziçishti. Atje gjeta edhe Qemal Birçen e Islam Gjondedën, Luto Beqirin
dhe Jorgo Bimon, kushëri i Mihallaqit, që kishte qenë shofer e u bë më
pas oficer e që ka vdekur. Ishte ora rreth 17:00 pasdite. Pak më pas
erdhi edhe Mihallaqi. Më tha disa herë ku ishit, do t’i thoni
asgjëkundi, e kishte fjalën që çdo gjë ta mbanim sekret. Na mbajti
Mihallaqi në zyrë pa na thënë gjë. Rreth orës 21:00 erdhi armiku Kadri
Hazbiu, nuk e mbaj mend kush erdhi tjetër. Pa na thënë asgjë, na morën
me makinë e na sollën te burgu i vjetër Nr. 5. Nga Qemal Birçe mësova se
ishte arrestuar Teme Sejko dhe Tahir Demi. Na thanë që po bënim roje,
me ta nuk do të bisedoni, nuk do të lini njeri të futet brenda.
Përgjegjës ishin Qemal Birçe dhe Islam Gjondeda. Nuk e mbaj mend sa
qëndruam atje. Në këtë kohë që i mbanim atje, Temja me Tahirin ishin
dënuar me vdekje dhe prisnin vendimin përfundimtar. Temen me Tahirin i
mbanin në dy dhoma, ballë për ballë në kat të dytë, ndërsa ne që bënim
shërbim, rrinim në dy dhoma në kat të parë. Lart në korridor, midis dy
dhomave ku rrinin të arrestuarit, qëndronte roje vetëm një nga ne të
katërt që bënim shërbimin sipas radhës… Më kujtohet se gjatë kohës që dy
të arrestuarit kanë qëndruar atje, kam parë që kanë ardhur bashkërisht
disa herë ditën Kadri Hazbiu me Rexhep Kollin, Mihallaq Ziçishtin e
Nevzat Haznedarin, ku qëndronin gjysmë ore a një orë dhe iknin. Se çfarë
bënin, nuk e di se nuk futeshim brenda, por me sa mbaj mend, të dy të
arrestuarit i kisha parë që shkruanin. Kadri Hazbiu ose të tjerë nuk i
kam parë të vinin vetëm, nga të sipërmit mundet të ketë ardhur ndonjëri
natën, por unë mund të kem qenë në gjumë, po edhe shokët nuk më kanë
thënë gjë. Një natë, unë e kisha shërbimin e rojës nga ora 2 deri në 4
të mëngjesit. Kur u ngrita, më tha shoku tjetër, Luto Beqiri që e kanë
marrë Teme Sejkon dhe se ku e kanë çuar. Kush e mori, i thashë unë.
Lutua më tha, ishte Mihallaq Ziçishti, Rexhep Kolli, Nevzat Haznedari,
Qemal Birçja, Islam Gjondede dhe Jorgo Bimo. Pas një ore, erdhi tek ne
Jorgo Bimo me makinë dhe më tha hajde, se do të vemi në një vend. Më çoi
afër Maminasit, në mes të vreshtit ku ishte një shtëpi e vetmuar që në
të nuk banonte njeri. Kur shkova atje, gjeta Mihallaqin, Rexhepin,
Nevzatin, Qemal Birçen, Islam Gjondedën, kishin edhe Teme Sejkon që
ishte me duar të lidhura. Unë i gjeta duke e rrahur Temen me shkopinj. I
kishte plasur gjaku në gjithë trupin. Sa ndenja unë, u thyen 5-6
shkopinj. Të gjithë e rrihnin me radhë. Unë aty ndenja pak minuta se
pastaj më thanë e dola roje në një kodër të vogël mbi shtëpi, ndërsa
Islam Gjondede, poshtë shtëpisë se mos afrohej njeri. Qëndruam deri në
darkë, rreth orës 20:00 kur erdhi Kadri Hazbiu, i cili u fut brenda,
qëndroi pak minuta, se ç’bisedoi dhe u largua. Si iku Kadriu, që nga
vendi ku bëja roje, pashë që Temen e nxorën jashtë për duarsh e për
këmbësh dhe e hodhën në makinë. Aty shkuam edhe unë e Islami. Kur vajta
aty, dëgjova shokët që thanë që do ta mbysim, që mos të qëllojmë me
armë, se dëgjohen të shtënat. Se kush e tha këtë, nuk e mbaj mend. Që pa
u nisur makina, mbaj mend se Temes i hodhëm në fyt një litar kërpi të
trashë sa gishti dhe të dy anët e litarit i tërhoqëm me radhë në të dy
krahët, derisa e mbytëm Temen, pra s’kishte më asnjë shenjë jete.
Mihallaq Ziçishti e Rexhep Kolli kanë qenë prezent gjatë gjithë kësaj
kohe. Ne të shërbimit e bashkë me ne edhe Nevzat Haznedari u nisëm në
drejtim të Tiranës e pastaj shkuam në Linzë, në disa kodra. Para nesh,
me sa më kujtohet, ishte makina e Mihallaq Ziçishtit dhe kur ndaloi ai,
ndaluam edhe ne. Aty nuk e pashë më Rexhep Kollin, se ku kishte qëndruar
nuk e di, mundet në Tiranë. Kur shkuam në Linzë, ishte errësirë dhe
vend me shkurre. Temen e kapëm dy veta dhe zvarrë e zbritëm rreth 20
metra poshtë rrugës, vendi ishte shumë i pjerrët. E çuam ku ishte një
gropë e hapur, se kush e kishte bërë, nuk e di. E hodhëm në gropë. Në
gropë, me sa më kujtohet, dikush i ra me kazmë në kokë disa herë dhe
tha: “Sa të fortë e paska kokën”. Para se ta hidhnim në gropë, Jorgo
Bimo i hoqi pantallonat dhe një bluzë kadife dhe i mori me vete. Pas
kësaj, e mbuluam me baltë, shkuam tek makinat dhe erdhëm në Tiranë.”

DËSHMIA E ISLAM GJONDEDËS

I vitlindjes 1914, banues në Tërbaç të Vlorës, pensionist, dëshmonte
më 14 qershor 1983 rreth vdekjes së Teme Sejkos si më poshtë: “Lidhur me
sa pyetëm, kam për të dhënë këto gjëra: vitin e saktë nuk e mbaj mend,
por duhet të ketë qenë viti 1960. Isha në Drejtorinë e Policisë të
Ministrisë së Punëve të Brendshme, në sektorin e zbatimit të vendimeve
penale. Një ditë më thirri në zyrën e tij armiku Mihallaq Ziçishti që në
atë kohë ishte zëvendësministër i Punëve të Brendshme. Aty gjeta edhe
shokë të tjerë që nuk i mbaj mend. Mihallaqi na tha se do t’u ngarkoj me
një detyrë të rëndësishme. Në mbrëmje vonë, me makinën që e drejtonte
Jorgo, kushëriri i Mihallaqit, na çuan te burgu i vjetër. Veç Nevzat
Haznedarit, kishte edhe tre-katër vetë të tjerë që nuk i mbaj mend. Kur
sh kuam te burgu i vjetër, erdhi edhe Mihallaq Ziçishti, i cili na tha
që do të ruani Teme Sejkon dhe Tahir Demin. Temen e Tahirin, siç mora
vesh aty, pasi i dënuan me vdekje, i prunë aty. Sepse, nuk e di. Unë për
vete e dija deri atë ditë se ata qenë pushkatuar. Temen dhe Tahirin i
kishin vendosur në dy dhoma përballë njëra–tjetrës në katin e dytë, që
ndaheshin me një korridor në mes. Edhe ushqimin atje e hanin. Aty kemi
qëndruar rreth një muaj. Aty bënim roje katër veta, që s’i mbaj mend
cilët ishin. Roje bënim dy e nga dy. Gjatë kohës që qëndruam aty, mbaj
mend që kanë ardhur Mihallaq Ziçishti, Rexhep Kolli, Nevzat Haznedari që
futeshin në dhomat e këtyre, se ç’bënin nuk e di se e mbyllnin derën.
Tjetër njeri nuk më kujtohet të ketë ardhur. Një mbrëmje erdhi Mihallaq
Ziçishti me Nevzatin dhe shofer Jorgon. Sonte, tha Mihallaqi, do ta
heqim Teme Sejkon. Dhe, me sa kujtoj unë, që atë natë e hoqën Temen, e
çuam me makinën e Jorgos në një shtëpi në Maminas, midis vreshtit. Atje
nuk banonte njeri. Mua më kujtohet se atje kemi qëndruar rreth dy ditë.
Aty, veç ne të shërbimit, erdhi edhe Mihallaqi me Jorgon. Tjetër njeri
unë nuk mbaj mend të ketë ardhur. Mua më caktuan dhe qëndrova roje aty
tek dera e shtëpisë. Unë Teme Sejkon e kam njohur shumë mirë, sepse atë e
kam pasur komisar batalioni për një vit, më 1944, në Batalionin e
Disiplinës në Gurrë të Tiranës. E kam parë edhe më pas kur ka qenë në
Vlorë. Edhe te burgu i vjetër që e morëm në makinë dhe e çuam në
Maminas, unë kam qenë prezent dhe Temen e kam ruajtur e shoqëruar. Kam
qenë prezent edhe kur e kanë nxjerrë Teme Sejkon jashtë nga shtëpia në
oborr, i vumë një litar me lak në fyt dhe katër veta, dy në një krah e
dy në një krah e shtrënguam sa Temja vdiq. Mihallaqi tha e lëvizni
njëherë. Ne e kthyem në Linzë (Linzë) në disa kodra. Qëndruam atje ku
kishte qëndruar Mihallaq Ziçishti. Prezent ishte edhe Nevzat Haznedari. E
morëm kufomën unë me shokë dhe e çuam tek gropa që ishte bërë përpara,
se nga kush, nuk e di, dhe ishte rreth 100-200 metra larg xhadesë në një
vend të pjerrët me shkurre. E hodhëm në gropë dhe e mbuluam me baltë.
Nuk mbaj mend të jetë bërë ndonjë veprim tjetër aty me kufomën. Kujtoj
gjithashtu që gjithë këto veprime janë bërë në errësirë, po a ishte
herët në mëngjes pa u gdhirë mirë, a ishte mbrëmje, nuk e mbaj mend. Unë
nuk kam dijeni nëse Temen e kanë rrahur gjatë kohës që e mbajtën në
Maminas dhe nuk mbaj mend nëse e kishin dëmtuar në fytyrë me gjak. Më
kujtohet vetëm një gjë, që kur i hodhëm litarin në fyt, ia bëri vetëm
njëherë “ah”, sytë i zgurdulloi dhe nuk foli më … vijon.

“E mbytën, e pushkatuan apo e nxorën nga burgu Teme Sejkon?!”

Fundi i Teme Sejkos ishte një nga enigmat që kreu i regjimit nuk e
zbardhi asnjëherë. Deri në çastet e fundit, për Hoxhën fati i
ish-admiralit të Flotës Luftarake nuk e kapërceu kufirin e dilemës
përvuajtëse. E mbytën, e vranë apo e nxorën fshehtazi nga burgu Teme
Sejkon?! Njëri nga zyrtarët e kabinetit të kreut të Partisë pohon se e
vërteta për çastet fatale të “gjeneralit tradhtar” ka qenë një nga
misteret e periudhës së diktaturës që ka shkaktuar përvuajtje të
jashtëzakonshme për Enverin. Historia e admiralit nga Çamëria, i dënuar
me vdekje në vitin ‘61 si agjent i grekëve dhe amerikanëve, sipas
ndihmësit të shefit të regjimit, u rikthye në vëmendjen e Enver Hoxhës
në fillimin e viteve ‘80. Në gjyqin që Sekretariati i KQ i bëri Kadri
Hazbiut, pas dënimit të Mehmet Shehut në shtator ‘82, u publikuan për
herë të parë disa aspekte të panjohura të dosjes së Teme Sejkos. Sipas
tyre, pohon ish-funksionari i KQ, admirali i Flotës nuk kishte qenë
vetëm agjent i grekëve e amerikanëve, por edhe i KGB-së. Ndërkaq, në
këtë mbledhje është dëshmuar edhe një fakt tjetër: Teme Sejkon nuk e
kanë pushkatuar sipas vendimit të gjyqit, por e kanë mbytur në qeli!
Enigma këtë radhë tronditi fort Enver Hoxhën, i cili kërkoi me ngulm
arsyen pse dy ish-zëvendësministrat me bekimin e Kadri Hazbiut kishin
kursyer skuadrën e pushkatimit dhe i morën jetën Sejkos me duart e tyre!
Gjithçka në këtë lëmsh të dhënash parakuptonte një veprim të mundshëm
të Mehmet Shehut për të fshehur gjurmët e tij. Sidoqoftë, mbledhja
maratonë e 20 shtatorit 1982 nuk ofroi ndonjë gjë të re mbi fatin e
dosjes së Teme Sejkos. Një ditë më pas, kujton ishpunonjësi i K.Q, një
letër e papritur në zyrën e Hoxhës e riktheu çështjen e Temes me një
dramaticitet rrëqethës. “Teme Sejkoja është parë në Patos!” Ky lajm që
Enverit i vinte nga një i njohur, e fuste situatën në një tjetër hulli.
Në zbardhjen e enigmës, Enveri i dha urdhër të prerë Hekuran Isait,
atëherë ministër i Brendshëm, për të gjetur vendvarrimin e Teme Sejkos e
për t’i sjellë eshtrat e tij që t’i shikonte me sytë e vetë. Njeriu që
ka punuar në kabinetin e Enverit mban mend që pas kësaj u ndërmor një
operacion sekret në kërkim të eshtrave të Teme Sejkos. “Për tre muaj,
mbi 300 ushtarë, shpjegon ai, kërkuan në kodrat e Linzës, por përpjekjet
e tyre rezultuan pa sukses. Pikërisht ky ka qenë momenti, sipas
funksionarit të KQ, që Enveri ka porositur krerët e lartë të Sigurimit
për të thirrur në procesin e Hazbiut gardianët që kanë pasur në ruajtje
komandantin e Flotës, por edhe dëshmitë e tyre nuk kanë zbardhur ndonjë
gjë rreth enigmës për vendvarrimin e Sejkos.