Ja tifozja e parë femër që shkojë në stadium

Një stadium mban emrin e bashkëshortit të saj “Selman Stermasi”, ndërsa ajo bëri që të ndryshojë historia e tifozërisë. Krahas meshkujve, një femër bërtiste e shante më fort se ta: Nezihat Stermasi! Në fakt thyerjen e rregullave dhe tabuve ia kishte mësuar vetë i shoqi, që nga dita e parë e martesës, teksa kishte shkuar ta merrte nuse te dera e shtëpisë, çka ishte e ndaluar rreptësisht në atë kohë. Por këto do të mbeteshin “rebelimet” më të bukura në jetën e tyre, pasi çdo tentativë tjetër ishte një triskë buke më pak në familje. Çfarë do të lexoni më poshtë, është dëshmia e vetë Nezihatit, e cila për herë të parë në moshën 90-vjeçare rrëfen sekrete që nuk do t’i marrë me vete…

Jeni martuar me djalin që konsiderohej si beqari më i famshëm i Tiranës, por edhe më i bukuri. Ishte mblesëri apo njiheshit më parë?

Jo, nuk njiheshim më parë nga afër, edhe pse kisha dëgjuar shumë për Selmanin. Ai mbahej në gojë nga të gjithë si sportist, jo vetëm për talentin e tij në futboll, por edhe në gjimnastikë, vrapim, kërcim së larti, etj. Ishte shpallur fitues në shumë fusha të sportit. Ndaj në momentin kur familja e tij më kërkoi dorën, Selmani ishte në kulmin e vëmendjes.

Kush ndërhyri në këtë mblesëri?

Ka qenë Mehdi Bej Frashëri. Ai kishte miqësi me familjen time. Unë jam vajzë e Rustem Petrelës dhe familja ime njihej në atë kohë jo vetëm për pasurinë dhe pronat, por edhe për bamirësi. Ai ushqente fëmijë, strehonte njerëz dhe ndihmonte me ushqime të varfrit. Duke qenë se Selmani ishte rritur jetim nga halla, atij i kishte pëlqyer shumë ideja e martesës me një vajzë nga dera e Petrelëve, pasi edhe ai ishte shumë bujar e donte të bënte bamirësi. Kështu u fejova në moshën 17- vjeçare, ndërsa në ditën e martesës, Selmani theu një rregull, për të cilën u fol shumë kohë, edhe pse më pas vepruan të gjithë si ai.

Çfarë rregulli?

Zakoni e donte që nusja të merrej vetëm nga familjarë dhe të afërm të dhëndrit, ndërsa Selmani erdhi vetë. Jo vetëm kaq, por mblodhi të gjithë shokët e tij futbollistë nëpër rrethe dhe gjetën aq shumë makina, sa vargu i tyre bllokoi të gjitha rrugët e Tiranës, të cilat në atë kohë ishin të ngushta. Nuk kam parë aq shumë makina në një dasmë edhe ditët e sotme. Për nga përmasat dhe madhështia, shpesh dasma jonë është krahasuar me atë të Mbretit Zog në atë kohë. Që kur më mori te dera e nënës, Selmani nuk më trajtoi si grua-shërbëtore, siç ndodhte zakonisht, por si të dashur dhe si shoqe skuadre.

Ju kuptonit nga futbolli?

Në fillim jo, por dita-ditës Selmani më mësonte, dhe brenda pak javësh e ndjeva veten tifoze të madhe, aq sa një ditë vajta në stadium dhe çudita dynjanë.

Pse “çuditët” dynjanë?

Sepse ishte hera e parë që një femër shkonte në stadium dhe ngaqë u përfshiva nga emocionet, bërtisja shpesh e me të madhe dhe çohesha në këmbë, sa herë “Tirana” ishte pranë ndonjë goli ose shënonte. Bërtisja më keq se meshkujt, shaja dhe ulërija.

Po yt shoq, si reagonte?

Ai ishte “më keq” se unë. Ishte i dashuruar me futbollin dhe kënaqej teksa më shihte ashtu të përfshirë në ndeshje. Madje, një herë, kur filluan edhe disa femra të tjera të vinin në stadium, pata dhe një incident.

Çfarë incidenti?

Njëherë kishte qenë afër meje në podium Fiqret Shehu. Po luante Tirana dhe unë hidhesha përpjetë sa herë ishin në favor. Më kishin përfshirë ethet e lojës dhe nuk e kisha mendjen se çfarë thoja. Ndërkohë ajo më prek te supi dhe më thotë: “Shoqe, çfarë keni, pse bërtisni kështu?”. Unë pa e ditur fare se kush është, i kthehem tërë inat: “Në stadium vijnë ata që e ndiejnë lojën, jo ata persona që u duket se kanë gjetur një vend, ku të ulen e pushojnë. Po nuk të pëlqeu, ik!”. Ajo u çua me nxitim dhe duke më parë me habi, doli duke turfulluar. Selmani, i cili e kishte ndjekur të gjithë skenën disa metra më tutje dhe vjen e më pyet se çfarë i bëra asaj. Unë i rrëfej, ndërsa ai psherëtin: “Bo boooo, ç’na bëre…”. Kjo ka qenë dhe hera e fundit që shkuam në stadium.

Pse nuk vajtët më?

Çfarë frike… Na e ndaluan. Herën e ardhshme që shkuam, arritëm të shihnim ndeshjen, por te dera na doli një oficer policie. Na paralajmëroi se kjo ishte hera e fundit që duhet të shkelnim aty. Në rast se do të na shihnin sërish në stadium, atëherë do të arrestoheshim. Ka qenë një vuajtje shpirtërore e tmerrshme për Selmanin, por edhe për mua. Këtu nisi edhe tatëpjeta jonë ekonomike, pasi na përzunë edhe nga shtëpia.

Kush ju përzuri?

Këtu nisin vuajtjet tona, që ma morën para kohe Selmanin, ndërsa mua më lanë tërë jetën sëmurë. Në vitin 1946, komshiu ynë që ishte gjeneral në atë kohë, Halim Xhelo, jep urdhër që të lironim shtëpinë, që e kishim të trashëguar prej 400 vitesh. Ne na nxorën në rrugë me gjithë plaçka. Në dorë na lanë një adresë. Shkuam në adresën që na dhanë. Ishte një shtëpi 3-katëshe, ku në dy katet e para jetonte familja Shehi (gjyshi i Dashamir Shehit), ndërsa në të tretin ne. Kështu si po e them duket bukur, por prit… Kati i tretë, dhomë e kuzhinë, ishte i gjithi i çarë nga predhat e mortajat e luftës dhe ishte i pariparuar. Nuk kishte as dyer e as dritare. Ishte mesi i dimrit, fund nëntori më saktë dhe çfarë binte jashtë, hynte brenda. Te dyert vendosa nga një batanije, ndërsa te dritaret disa letra, të cilat qulleshin dhe duheshin ndërruar çdo ditë. Ishim pa punë të dy, pa triska dhe për të mbajtur frymën gjallë, filluam të shisnim plaçkat një e nga një. Unë u sëmura rëndë dhe nga ajo kohë, nuk mundja dot të bëja më fëmijë.

Po shtëpinë tuaj kush e mori?

Halim Xhelo ia kishte bërë gati Kadri Hazbiut. Këtij i kishte pëlqyer shumë shtëpia jonë e madhe, me oborr dhe me lule plot, si në dimër edhe në verë. Me një verandë, ku mund të shtroje bankete… Megjithatë Kadri Hazbiut iu dha një shtëpi tjetër në Bllok dhe Halimi futi në shtëpinë tonë disa oficerë bashkëpatriotë të tij, nga Vlora.

Fillimisht dëbimi nga stadiumi, më pas nga shtëpia… Cilat ishin arsyet?

Më falni, se ngaqë e di vetë historinë, kujtoj se e dinë të gjithë. Harroj që kanë kaluar dekada e dekada dhe unë sot jam 90 vjeç. Megjithatë besoj se duhet të dini që Selmani ka themeluar Sport-Klub “Tirana”. Ai ka luajtur në formacionin bazë të Sport Klub “Tirana” në kampionatin e parë kombëtar të futbollit, ku u shpall kampion vendi. Bëhet fjalë për vitin 1931 dhe më pas u shpall kampion edhe 3 herë të tjera rresht, pra 1932, 1933, 1934. Në vitin 1936, ai emërohet trajnier dhe më vonë president i Sport Klub “Tiranës”. Pra, im shoq ishte një talent i rrallë, që u diplomua në Akademinë e Edukatës Fizike në Romë, por edhe i dashur nga shokët, të cilët e zgjodhën në krye dhe na mbushnin shtëpinë çdo ditë. Do të doja të theksoja edhe faktin që Selmani ka qenë në krye të demonstratës antifashiste në prill 1936, apo në 1939 dhe të çdo lloj veprimi tjetër nacional kundrejt pushtuesve. Nejse, tani të dalim te persekutimi. Në vitin 1946, mblidhen “shokët” e partisë dhe thërrasin futbollistët, normale edhe Selmanin. I propozojnë që të ndryshojnë emrin e skuadrës nga Sport Klub “Tirana” në “17 Nëntori”. Selmani tërbohet dhe kundërshton me zë të lartë. Kur “shokët” e partisë e vendosën ndërrimin e emrit, atëherë ai braktisi mbledhjen, çka u shënua si akt vandal kundër partisë, u cilësua si armik e borgjez. Që nga viti 1946, e derisa vdiq më 8 Nëntor 1976, Selmani nuk mund të shkonte dot më në stadium, ndërsa edhe ndeshjet i dëgjonte fshehurazi.

Siç treguat, ju nuk punonit dot, pasi ishit e sëmurë, bashkëshorti juaj u përjashtua nga aktivitetet sportive. Atëherë… me çfarë e mbanit familjen?

Pas dëbimit nga shtëpia, fillimisht shita bizhuteri, rroba dhe shumë suvenire të trashëguara nga familja. Megjithatë asnjëherë nuk mjaftonin paratë. Selmani nisi të kërkonte punë andej-këtej dhe një ditë takon Nasi Marianin, drejtorin e kombinatit të drurit “Misto Mame”. I kërkon atij çdo lloj pune që të kishte dhe ai e merr për të lyer dollapet. Ishte mik me Nasin, por ai nuk mund të bënte dot më shumë se kaq për Selmanin. Madje edhe kjo punë i zgjati shumë pak, edhe pse unë e mora vesh më vonë.

Çfarë morët vesh?

Zbulova krejt rastësisht një ditë që Selmani nuk lyente më dollapë, por e kishin bërë hamall. Një ditë ai kishte harruar bukën që i jepja me vete dhe ngaqë më vinte keq, thashë po shkoj që t’ia çoj te puna. E kërkova te sektori i mëparshëm i lyerjes dhe nuk ishte, më pas më treguan se ku mund ta gjeja… Po shtynte ca vagonë mbushur plot me dërrasa, hekurishte e mbeturina të tjera. Ngeli keq kur më pa, por edhe mua m’u bë shpirti copash, teksa e shihja të rridhte djersë. Më tregoi që Nasi Marianin e kishin thirrur në Komitetin e Partisë dhe i kishin bërë vërejtje e kritika, se pse ai i kishte dhënë Selman Stermasit një punë “aq të mirë”. Në rast se nuk do ta lëvizte që aty, do ta hiqnin vetë drejtorin. Selmani nuk më kishte thënë që në fillim, që të mos më mërziste. Do ta quaja “hero” për mënyrën se si nuk e shfaqte mërzinë në shtëpi dhe, edhe pse të varfër, gjithnjë gjente diçka të më lumturonte ose të më bënte surpriza.

Surpriza të tipit…?

Selmani ishte shumë i apasionuar pas të bukurës, veshjeve, bizhuterive, etj. Kur ka qenë i ri, Selmani ka pozuar për kartolina italiane, ku dallohej për shije dhe stil. Ishte shumë mashkull i pashëm e i mbajtur dhe kështu më donte edhe mua. Ai kishte shoqe rrobaqepësen time dhe herë pas here gjente copa dhe shkonte e më bënte fshehurazi fustane. Rrobaqepësja kishte përmasat e mia dhe ma dinte shijen, kështu që kur Selmani më sillte fustanet ose rroba të tjera në shtëpi, unë ndiehesha e mrekulluar. Më lutej që të shkoja t’i vishja dhe më pas të sfiloja para tij. Më adhuronte teksa ecja nëpër dhomë, sidomos kur gjente ndonjë copë të kuqe. Më thoshte gjithmonë që më shkon shumë e kuqja… Ishim të varfër, por plot dashuri. Dhe ashtu iku Selmani…

Nuk tentoi të ndërronte punë apo të bënte diçka tjetër për të ndryshuar situatën?

Ishte e pamundur. Mbikqyreshim gjithë kohës nga Sigurimi i Shtetit. Më kujtohet njëherë kur dy yjet e futbollit, Lushta dhe Kryeziu, të cilët i mori që fëmijë nga “Streha Vorfnore” dhe i mbajti në shtëpi derisa u bënë burra, deshën ta ndihmojnë. Sa për informacion, Selmani i zbuloi dhe i rriti si futbollistë, si dhe realizoi kontratat me Klubet e mëdha italiane për të dy. Riza Lushta kaloi me Barin dhe më pas me Juventusin. E njëjta praktikë u ndoq edhe për Naim Kryeziun, që kaloi te Roma, ku atë vit, u shpall për herë të parë kampion i Italisë. Që të dy i mbetën mirënjohës Selmanit, i dërgonin letra apo ndonjë dhuratë. Kishte kaluar viti 1960, kur Selmanit i vjen nga Italia një televizor. Mendo që në atë kohë edhe radiot ishin të pakta… U bë nami në atë kohë, por kjo nuk ishte asgjë para “pakos së rëndë” në vitin 1968. Në kuadër të kupave të Europës, Torinoja e Italisë do të luante në Tiranë me Partizanin. Me një shokun e tyre, futbollist i Torinos, i përgatisin Selmanit zarfin ku kishin futur 5 000 dollarë dhe do ia jepte në dorë. Por nuk e di se si e morën vesh sigurimsat dhe para se mbërrinte zarfi në shtëpi, na mbinë në derë duke na dhënë urdhër: “Ditët që italianët do të jenë në Tiranë, ju nuk do të dilni nga shtëpia. Po e kaluat pragun, do të përfundoni në pranga”. Po atë ditë unë përhapa fjalë sikur Selmani ishte sëmurë, në mënyrë që ai të mos e vuante shumë faktin që e burgosën brenda shtëpisë në një ditë kaq të rëndësishme, siç ishte ajo kur po luante Kombëtarja. Të tilla episode u përsëritën derisa vdiq.

Siç e thatë dhe vetë, tashmë jeni 90 vjeç. Çfarë ju ka ngelur ndonjë kujtim i veçantë nga bashkëshorti?

E para është dashuria e tij. Vërtet jam 90 vjeç, por sa herë e kujtoj sa mirë kemi kaluar, si më ka dashur e respektuar, më freskohet edhe më shumë kujtesa. Sa u përket gjërave materiale, vetëm 2 gjëra kanë shpëtuar nga shitja ose transferimet nga një shtëpi në tjetrën: një pasqyrë e madhe në argjend me kuti tualeti, si dhe një batanije e veçantë. Pastaj kam arritur të ruaj fotografitë, me qindra të tilla, si dhe flamurin origjinal të Sport Klub Tirana, të cilën ime bijë, Miriam e ka çuar ta riparojë dhe më pas do ta vëmë në kornizë.

Familja Stermasi, qiraxhinj në shtëpinë e tyre

Nuk arriti që të kishte një familje të madhe, por e zgjeroi atë me fëmijë që kishin nevojë për një strehë dhe prindër. Selmani dhe Nezihati lindën vetëm një vajzë, që quhet Miriam, e cila përkujdeset aktualisht për 90-vjeçaren. Ndërkaq, ata kanë qenë për 30 vjet qiraxhinj në shtëpinë e tyre. Në vitin 1948 ata u përzunë me forcë dhe u rikthyen pas 13 vitesh në shtëpinë e trashëguar brez pas brezi prej 4 shekujsh. Një nga oficerët që banonte aty, në vitin 1962, i lajmëron fshehurazi që do të transferohej në një shtëpi tjetër dhe Selmani duhej të nxitonte të zinte një dhomë. Pas shumë përpjekjesh, ata arritën që të qëndronin aty, edhe pse e gjithë pjesa tjetër e vilës 3- katëshe ngeli “e zaptuar”.