Shteti
Pikėt
Titulli Preferuar
nga Sot shkenca dhe mjekėsia ka bėrė tė mundur qė tė evitohen ose tė shėrohen shumė sėmundje tė pėrhapura, tė trupit dhe tė mendjes, duke bėrė njė jetė tė shėndetshme. Njė rol tė rėndėsishėm luan ndjekja e disa rregullave tė thjeshta tė dietės dhe shėndetit. Njė dietė vegjetarianė ndihmon shumė jo vetėm pėr tė pasur njė trup tė shėndetshėm, por edhe pėr tė pasur njė mendje tė qetė dhe tė kthjellėt. Ndėrsa ushqimi i mirė ėshtė vital pėr shėndetin edhe agjėrimi, dieta ėshtė po aq e rėndėsishme. Trupi ynė ka nevojė pėr pushime periodike dhe kjo pėrfshin edhe organet tonė tė tretjes. Dieta ėshtė mėnyra e vetme pėr ti lėnė tė pushojnė kėto organe jetėsore. Ėshtė e nevojshme tė mėsohet njė teknikė sa mė e pėrshtatshme pėr njė dietė efikase dhe pa rreziqe, si edhe sekrete tė tjera pėr njė shėndet tė mirė. Por studimet e bėra nga dietologėt kanė treguar efektet pozitive tė bimėve dhe ushqimeve nė shėndetin tonė, si stimulues tė sistemit imunitar, por edhe tė efektshme kundėr sėmundjeve tė ndryshme si kancerit, tensionit, sėmundjeve tė zemrės, stomakut, aparatit tretės, gripit, tė ftohurit, e shumė tė tjera.
1- Yndyrat janė bazė nė shumė procese tė organizmit dhe janė njė formė e pėrqendruar e energjisė.
2- Marrja e tepruar e yndyrave mund tė ēojė nė dhjamosje. Mishi, djathi, vaji i palmės, vaji i arrės sė kokosit, dhjamėrat e kafshėve, vezėt, peshqit, arrat, kanė yndyra tė tretshme.
3- Fibrat luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė njė dietė tė shėndetshme, ndihmojnė lėvizjen e ushqimit nė aparatin e tretės, ndalojnė kapsllėkun, ndihmojnė funksionimin e zorrėve (parandalojnė shqetėsimet nė to), apendicitin, sėmundjet e zėmrės.
4- Drithėrat janė shumė tė pasura mė fibra. Vitaminat dhe kripėrat mineralė e ndihmojnė trupin tė ruajė formėn e mirė. Njė dietė e mirė duhet tė sigurojė tė gjitha vitaminat dhe kripėrat mineralė, qė janė shumė tė nevojshme pėr organizmin.
5- Megjithėse duhen vetėm sasi tė vogla, ato janė tė pazėvendėsueshme. Vitaminat dhe kripėrat mineralė veprojnė sė bashku. Kripėrat mineralė ndikojnė nė strukturat kockore, krijimin e njė ekuilibri tė sistemit ujor tė organizmit, nervat dhe reagimet muskulore.
6- Mineralė tė rėndėsishme janė kalciumi, fosfori, magnezi, hekuri, sulfuri, sodiumi, potasi dhe zinku. Disa vitamina si A, D, E, K, mund tė magazinohen, kurse vitaminat C dhe B kompleks duhen marrė rregullisht.
7- Nėse frutat dhe perimet gatuhen, vitaminat dhe kripėrat mineralė humbasin shumė nga cilėsitė e tyre. Ėshtė e kėshillueshme tė konsumoni mė pak ushqim sesa jeni tė uritur.
8- Eksperimentet e realizuara kanė treguar se jeta e njė personi, i cili ushqehet normalisht dhe pa e tepruar, duke reduktuar njėrin nga vaktet nė 40 pėr qind, dyfishohet.
9- Natyra na ka bėrė shumė dhurata tė arta. Shega pėrmban mineralė shumė tė rėndėsishme dhe vitamina tė domosdoshme pėr trupin tonė. Mjalti i lulesė ėshtė po ashtu njė dhuratė e mrekullueshme e natyrės pėr tė cilin organizmi ynė ka nevojė.
10- Lėngu i arrave tė kokosit, sidomos i arrės sė gjelbėr tė kokosit, ėshtė nektari mė i pasur me vitamina pėr trupin e njeriut. Shumė vitamina esenciale gjenden nė fruta tė tjera dhe ndihmojnė nė mėnyrė tė pazėvendėsueshme nė kurimin dhe luftimin e sėmundjeve tė zėmrės, apo edhe shumė shqetėsimeve tė tjera.
11- Konsumoni produkte vegjetarianė dhe ushqime me fibra. Nė kėtė kategori pėrfshihen tė gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe tė yndyrshme. Konsumoni tė paktėn dy vakte nė ditė, veēanėrisht pas perėndimit tė diellit apo njė ditė tė lodhshme pune.
12- Ushqimet cilėsorė me pėrmbajtje tė lartė vitaminash dhe lėndė tė tjera ushqyese mbrojnė shėndetin tuaj dhe zgjasin jetėn. Kujdesuni pėr veten dukė pėrfshirė dhe dietėn tuaj ditore perime tė ndryshme, fruta, shegė, mollė, limon, portokall, arra, lajthi, bajame, kungull, etj.
13- Ēdo ditė ėshtė e kėshillueshme qė tė konsumohen nė tė paktėn njė vakt produkte tė freskėta tė gjelbra, si: spinaq, lakėr, sallatė jeshilė, etj. Ato ndihmojnė nė normalizimin e qarkullimit tė gjakut dhe nė rregullimin e normalizimin e tensionit tė gjakut.
14- Shumė njerėz ruajnė shikim tė mprehtė deri nė moshė tė thyer nė sajė tė konsumimit tė vazhdueshėm tė kėtyre ushqimeve. Kungulli i verdhė dhe i pjekur mirė pėrmban betakaroten, i cili gjendet edhe te karotat, dhe i jep energji tė vazhdueshme zėmrės.
15- Shmangni kafen dhe ēajin. Ato pėrmbajnė substanca toksikė, tė cilat dėmtojnė inde tė ndryshme tė organizmit dhe sjellin mundėsitė pėr vdekje tė hershme. Ēajit i nevojitėn rreth 6 orė pėr tė shkatėrruar metabolizmin e trupit dhe pėr tė shfaqur shqetėsime tė ndryshme pėr organizmin.
16- Konsumimi i vazhdueshėm i ēajit dhe kafes thuhet se dėmton qelizat e gjakut, koagulimin e tyre nė raste plagosjesh, dobėson nervat dhe shfaq gjendje tė shpeshta nervoziteti, si dhe dobėson kontrollimin nga truri tė shumė funksioneve qė ndodhin nė trupin e njeriut.
17- Shmangni pėrdorimin e sheqerit sa mė shumė tė jetė e mundur, sepse pėrdorimi i tij sjell aciditet, mbingopje tė trupit me karbohidrate dhe sheqerna, si dhe shėndoshje dhe kalim nė mbipeshė.
18- Mundohuni qė tė paktėn njė ditė nė javė tė konsumoni vetėm fruta, nė mėnyrė qė ti bėni njė shpėlarje sistemit tuaj tė tretjes. Po ashtu njė ditė nė javė konsumoni ujė mė tepėr sė zakonisht.
19- Njė ditė nė muaj mundohuni tė mos konsumoni farė ujė. Herė pas herė nė vend tė kafes qė ju dėmton, pini ujė tė ngrohtė. Mbani gjithmonė tė njėjtėn masė tė gotės me tė cilėn pini ujė, nė mėnyrė qė ti jepni organizmit tuaj ēdo herė ujė nė tė njėjtėn sasi.
20- Ėshtė mirė qė uji tė mos tė pihet menjėherė, por pak nga pak, me pushime tė vogla. Po ashtu, tri herė nė javė pini lėngje frutash tė shtrydhura, si lėng limoni, portokalli, pjeshkė, rrushi, karotė, etj.
21- Ndėrroni vajin qė pėrdorni pėr gatim nėse e vini re se ai nuk pėrmban lėndėt e nevojshme ushqyese. Mos konsumoni kripė me shumicė. Pėrdoreni atė sa mė pak tė jetė e mundur. Mos harroni se ēdo produkt i krijuar nga natyra nuk ėshtė i kripur nė shijen e tij, ai ėshtė zakonisht i ėmbėl ose i athėt.
22- Po ashtu kripa gjendet te uji i detit, i cili nuk rekomandohet tė pihet veē rasteve kur personi ėshtė i etur dhe nuk ka si tė veprojė ndryshe. Shtoni lakrat nė dietėn tuaj ditorė. Konsumoni gjethet jeshilė tė spinaqit, sallatės pėr sėmundjet e zemrės dhe diabetit.
23- Thjerrėzat po ashtu janė tė pasura me lėndė ushqyese, si dhe pėrbėrės tonikė tė domosdoshme pėr organizmin. Bėrthamat e ndryshme tė frutave janė tė dobishme pėr forcėn muskulorė dhe luftimin e diabetit. Pėrdorni sojėn sepse ajo pėrmban 9 lloje vitaminash.
24- Produktet e drithėrave dhe veēanėrisht gruri, janė produkte tė cilat pėrmbajnė vitaminėn E dhe zgjasin jetėn. Produktet e konservuara pėrmbajnė lėndė tė ndryshme ushqyese, tė cilat janė tė rekomanduara pėr tė ruajtur nė normė presionin e gjakut, si dhe ērregullime tė tjera qė mund tė ndodhin nė organizmin tonė.
25- Merrni ujė tė ngrohtė pas ēdo vakti pėr tė kontrolluar shėndoshjen dhe pėr tė pėrmirėsuar tretjen e ushqimit. Herėt nė mėngjes, pa larė dhėmbėt, pini njė gotė me ujė, pastaj tė gjitha mikrobet e mbledhura do tė kalojnė nė stomak.
26- Kjo metodė kryesisht ėshtė e ngjashme me homeopatinė dhe ėshtė pėrdorur gjerėsisht nė Japoni pėr tė zgjatur jetėn dhe tė kurojė disa sėmundje automatikisht. Pasi tė lani fytyrėn mė ujė, mos e fshini.
27- Fytyrėn e sapo larė e lini tė thahet vetė. Ajo e mban lėkurėn tė thatė dhe tė shėndetshme. Flini me kokėn nė drejtim tė jugut, ajo ndihmon nė rritjen e qarkullimit tė gjakut tė trupit, i pėrshtatshėm dhe pėr lidhjet e trupit me fushėn magnetike tė tokės.
28- Kur tė flini duhet qė pjesa e kėmbėve tė krevatit tė jetė mė e lartė se ajo e kokės. Ajo rrit qarkullimin e gjakut mė shumė nė pjesėn e kokės. Ajo ju mban tė ri dhe pėrtėrin funksionet e trupit.
29- Mbani ujė magnetik. Ju mund ta pėrgatisni atė duke mbajtur njė gotė me ujė me dy magnete, njėrin nė krye me polin Veri dhe tjetrin poshtė gotės me polin e Jugut. Mbajeni atė ēdo natė dhe piheni tė nesėrmen nė mėngjes.
30- Konsumi ditor i aspirinės duhet tė jetė 1/4 e tabletės 100 miligramėsh, mėnjanon rrezikshmėrinė e atakut nė zėmėr. Aspirinat ndalojnė procesin e pjekurisė dukė i mbajtur indet fleksibėl. Ai ėshtė gjithashtu i mirė pėr sytė.
31- Ēdo ditė nė vrimat e hundės vendosni pak vaj mustardė tė pėrzier me pak ujė. Ai ėshtė i dobishėm pėr sytė dhe i mban rrugėt e frymėmarrjes tė pastra dhe tė lėmuara.
32- Ēdo ditė shpėrndani vaj mustardė nė gishtat e kėmbės, ajo tė ndihmon pėr tė pėrmirėsuar shikimin e syve.
33- Cigaret dhe tė gjitha llojet e duhanit apo drogave tė ndryshme dobėsojnė apo ēojnė deri nė shkatėrrim arteriet dhe organet e frymėmarrjes.
32- Sekreti i kinezėve qė arrijnė tė jetojnė deri nė 150 vjet, i dedikohet njė teknike tė quajtur Lichigian, e cila konsiston nė pėrdorimin e ushqimeve bimore, tė ushtrimit fizik dhe meditimit.
33- Vitamina kompleksė B ėshtė nga mė tė pėrdorshmet dhe efektive nė dietėn suplementarė dhe duhet tė merret nga ushqimi juaj i pėrditshėm. Ajo gjendet mė shumė tek farat e lakrave tė kuqė.
34- Biokimikėt nė kombinim nr 28, pėrmbajnė tė 12 llojet e kripėrave qė merren nga trupi gjithmonė. Ėshtė njė forcues i pėrgjithshėm dhe duhet tė merret pas ushqimit.
35- Marrja e pėrditshme e vitaminės C rrit veprimtarinė dhe jetėgjatėsinė e trupit.
36- Pjesa e tė gjitha produktivė dietike shkakton nė disa raste sėmundje, prandaj pėrpiquni ti shmangni ato.
37- Pjesa e tė gjitha llojeve tė produktivė tė erėzave mund tė shkaktojė sėmundje tė sistemit kardiovaskular.
38- Ushqimet qė duhet minimizoni nė pėrdorim
Janė dy mėnyra qė trupi i njeriut merr kolesterol, nga ushqimi qė hamė dhe nga mėlēia. Edhe pse shumė ushqime kanė kolesterol, mėlēia prodhon 80% tė kolesterolit qė kemi nevojė. Disa nga ushqimet qė sduhet tė hahen pėr tė evituar kolesterolin janė: Gjalpi, mishi i pjekur, mishi i grirė, tė brendshmet tė tilla si mėlēi, zemėr dhe veshka. Gjithashtu duhet tė minimizohen prodhimet e qumėshtit qė kanė mė shumė se 1% yndyrė qumėshti, gjithashtu fast-food-et. Mund tė pėrdoren margarina tė lehta ose vaj ulliri, mishin zėvendėsojeni me pulė ose peshk, por qė kanė lėkurė tė hollė.
39- Kuroni diabetin me zarzavate tė gjelbra
Ėshtė vėrtetuar se zarzavatet e gjelbra, veēanėrisht tė gjalla, pėr tė gjithė ata qė vuajnė nga diabeti duhet ti pėrdorin ēdo ditė, nė drekė dhe darkė, nė sasi tė bollshme. Zarzavatet e gjelbra pėrmbajnė antioksidantė, vitamina, kripėra minerale dhe fibra. Tė gjitha perimet pėrmbajnė vitaminė C nė pėrqindje tė ndryshme, sipas llojit tė bimėve. Njėzetė e katėr orė pas kėputjes, ato humbin 10-15% tė vitaminės C. Gjatė gatimit humbin jo vetėm gjithė vitaminėn C, por dhe shumicėn e mineraleve. Por uji nė tė cilin ato janė zier pėrmban mikromineralet e dobishme, si kaliumi, magnezi dhe zinku, prandaj dhe mund tė pėrdoret pėr tė gatuar supė. Nisur nga veēoritė e mėsipėrme, zarzavatet e gjelbra janė shumė tė dobishme pėr diabetikėt.
40- Konsumoni verėn pėr zemrėn tuaj
Pirja e dy gotave verė ēdo ditė i bėn mirė zemrės sė femrave. E ndihmon tė mbajė ritmin, i lejon tė pėrshtatet mė shpejt me nevojat e ditės. Aspekt shumė i rėndėsishėm ky, qė tregon shėndet shumė tė mirė dhe ul rrezikun e infarktit. Nė kėto pėrfundime ka arritur njė studim suedez botuar nė revistėn mjekėsore Heart. Studimi, i udhėhequr nga instituti Karolinska nė Stokholm, ka pasur subjekte 120 gra nėn 75 vjeē, tė mbijetuara nga njė infarkt ose bllokim venash. Efektet e mira janė shumė tė pavlera nė rast se vera zėvendėsohet me birrė ose njė pije superalkoolike. Ndėrsa vera, e cila ka njė efekt relaksues mbi sistemin nervor, i mundėson zemrės ta marrė me qetėsi punėn e saj. Ka mundėsi qė kėto efekte lidhen me faktin se kush pi verė bėn njė gjumė mė tė qetė, duke i lejuar organit tė zemrės tė pushojė.
41- Merrni sasinė e nevojshme tė vitaminės C
Dozat e larta tė vitaminės C nė organizėm zvogėlojnė pėr gati 50% rrezikun nga sulmi nė kokė. Pikėrisht pėr kėtė rekomandohet qė tė ushqehemi me pesė deri nė nėntė lugė lėng perimesh nė ditė. Me sasinė e vitaminės C nė trup mund tė parandalohet mundėsia e sulmit nė tru, kjo ėshtė bėrė e ditur pas njė hulumtimi tė gjerė tė kryer me rreth 20.000 persona tė moshės sė mesme dhe tė vjetėr, tė kryer nė Norfolk tė Britanisė sė Madhe. Efektet mbrojtėse tė vitaminės C kundėr sulmit nė tru janė tė vėrtetueshme duke marrė parasysh faktorėt tė tillė si mosha, gjinia, pirja e duhanit, alkooli, indeksi i masės trupore, shtypja, kolesteroli, aktiviteti fizik, diabeti, sulmet e menjėhershme nė zemėr, marrja e ilaēeve dhe statusi shoqėror.
42- Shmangni dietėn vetėm me perime
Nuk ėshtė aspak e shėndetshme qė njė nėnė tė heqė nga dieta e fėmijės sė saj ushqimet me origjinė shtazore, gjatė periudhės sė ushqimit me qumėsht e pėr mė tepėr tu imponojė fėmijėve njė ushqim vegjetarian, pa djathė, gjalpė ose bukė. Studimet tė mjaftueshme tregojnė sesi fėmijėt e mamave vegjetariane, tė privuar nga proteinat shtazore, lindin mė tė vegjėl dhe rritėm mė tė ngadaltė, njė efekt qė mund tė kthehet nė problem tė vazhdueshėm pėr jetėn e tyre tė mėvonshme. Nė rast se mjekėve u duhet ti kthejnė kėta fėmijė me njė organizėm normal, atyre u duhet qė pėr dy vjet, tė hanė njė sasi tė kufizuar mishi nė ditė, qė tė kthehen nė njerėz mė energjikė dhe aktivė.
43- Ushqimet qė duhen pėrdorur gjatė menstruacioneve
Humbja e gjakut do tė thotė oksigjenim mė tė pakėt tė qelizave tė trupit, d.m.th lodhje me tė madhe se zakonisht pėr tė njėjtėn punė. Patjetėr ato ditė duhet tė hash mė shumė se zakonisht. Mirė ėshtė qė femrat tė marrin hekur nga farmacia. Por kujdes, hekurin mos e merr me stomak bosh, se do tė rėndojė shumė. Gjithashtu duhen konsumuar ushqime qė pėrmbajnė shumė hekur tė tilla si mish i kuq (viēi mė mirė, sepse ka mė shumė hekur se qengji dhe derri). Duhet pirė njė gotė portokall i shtrydhur, pasi ky frut ka shumė vitaminė C. Duhet tė hani perime ngjyrė jeshile, sepse pėrmbajnė acid folik. Tė mos hash nė tė njėjtin vakt njė ushqim tė pasur me hekur (p.sh. mish) me njė ushqim tė pasur me kalcium (p.sh. qumėsht ose djathė). Ha patjetėr ēokollatė gjatė menstruacioneve, sepse pėrmban hekur dhe magnez, ato gjėra qė trupi i humbet me gjakun e ikur.
44- Brokoli kuron infeksionet e rrugėve urinare
Brokoli nuk gjendet shpesh nė tryezat tona sepse nuk kemi njohuri tė mjaftueshme pėr tė. Megjithatė, ėshtė mirė qė kėtė lloj perime ta konsumojmė mė shpesh sepse ėshtė shumė i ushqyeshėm dhe se pėrgatitja e tij ėshtė shumė e lehtė. Brokoli mund tė jetė shumė efikas nė problemet qė shfaqen te shumica e femrave, por edhe te meshkujt. Brokoli ėshtė treguar shumė efikas nė preventivin e ndezjes sė kanaleve urinare. Kjo sėmundje lajmėrohet shumė shpesh te femrat, madje disa prej tyre mėsohen tė jetojnė me kėtė problem. Mjekėt deklarojnė se femrat tė cilat kanė probleme me kanalet urinare duhet tė hanė 200 deri 300 gramė brokoli tė zier. Brokoli pėrmban glukinolat, tė cilėt janė pėrbėrje sekondare bimore tė cilat i shkatėrrojnė bakteret nė fshikėzėn e urinės.
45- Mbani pranė trėndafila
Shkencėtarėt gjermanė, pas njė eksperimenti konkret, kanė arritur nė pėrfundimin se aroma e trėndafilave nė kohėn e gjumit gjallėron dhe forcon kujtesėn e njerėzve. Nė kėtė eksperiment u aktivizuan 74 vullnetarė, tė cilėt duhej tė mbanin mend dy objekte ose letra, duke pėrmbysur letrat njėra pas tjetrės. Ndėrkaq, disa nga vullnetarėt thithnin aromė trėndafilash. Pastaj, shkencėtarėt vrojtuan veprimtarinė e trurit tė tyre nė kohėn e gjumit. Edhe gjatė gjumit shkencėtarėt hidhnin nė afėrsi tė krevateve solucion me erė trėndafili. Tė nesėrmen, tė eksperimentuarit u pyetėn se ēfarė u kishte ngelur nė mendje nga objektet dhe letrat qė kishin parė.
46- Shmangni frutat qė dėmtojnė dhėmbėt
Tanimė tė gjithė e dinė qė kariesi i dhėmbėve shkaktohet nė shumicėn e rasteve nga ushqimet e ėmbla dhe tė athėta. Ato bėjmė tė mundur shkatėrrimin e tė gjitha qelizave tė thella tė dhėmbėve dhe dhėmballėve. Dihet gjithashtu se frutat dhe perimet i kanė tė dyja sheqerin dhe acidet. Pikėrisht pėr kėtė mjekėt kanė grupuar njė sėrė frutash qė nuk duhet tė konsumohen shumė shpesh, pasi dėmtojnė dhėmbėt. Tė tilla janė bananet, hurmat e Arabisė, ananasi, patatja, bizelet, mollėt e ėmbla, qė pėrmbajnė sasi tė mėdha hidrokarburesh. Nė kėtė grup futen edhe shegėt, boronica, kumbullat, thanat, tė cilat kanė vėrtet pak hidrokarbure, por janė tė pasura me acide organike. Nė kėtė grup futen edhe domatet, sallata jeshile, majdanozi, spinaqi.
47- Spinaqi dhe fasulet luftojnė plakjen
Spinaqi dhe fasulet janė konsideruar si dy ushqimet bazė pėr tė luftuar plakjen. Njė grup studiuesish nga Australia, Indonezia dhe Suedia studiuan ushqyerjen e femrave dhe tė meshkujve tė moshuar dhe vėrtetuan se, ata qė kishin mė pak rrudha konsumonin mė shumė perime me gjethe jeshile dhe fasule. Sekreti? Kėto ushqime janė tė pasura me lėndė qė ndihmojnė nė qetėsimin e shėrimin e qelizave tė lėkurės. Njė ushqim tjetėr qė lufton plakjen ėshtė edhe lėngu i rrushit. Ai jo vetėm qė mbron nga infarkti dhe hemorragjia cerebrale, por mund tė ndihmojė edhe nė qetėsimin e lėkurės. Dhe kjo, sepse rrushi pėrmban polifenole, lėndė antioksiduese qė e ruajnė lėkurėn elastike dhe tė lėmuar. Nė grupin e ushqimeve tė luftojnė plakjen futen edhe patatet e ėmbla, djathi i verdhė.
48- Lėngu i rrushit lufton kancerit
Shkencėtarėt pohojnė se nga tė gjitha lėngjet e frutave, lėngu i rrushit ėshtė mė efikasi kundėr kancerit dhe sėmundjeve tė zemrės. Kjo, sepse nė kėtė lėng ka njė pėrqendrim shumė tė madh antioksidantėsh, tė cilėt neutralizojnė radikalet e lira qė janė shkaktarėt e plakjes dhe lindjes sė sėmundjeve kanceroze.
Rrushi ėshtė shumė i pasur me glukozė, fruktozė, acide organike, kripėra minerale, kalium, kalcium, natrium, magnezium, pektinė dhe vitamina. Pikėrisht pėr kėtė arsye, mjekėt e rekomandojnė nė rastet e anemive dhe ērregullimeve tė sistemit nervor, nė stadet fillestare tė tuberkulozit, si dhe nė shumė sėmundje tė stomakut dhe zorrėve. Ata qė pinė lėng rrushi tė paktėn tri herė nė javė, kanė mė shumė shanse pėr ti shpėtuar sėmundjes sė Alzhejmerit.
49- Kafeina shmang kancerin e lėkurės
Nėse mund tu shtonit ushtrimeve fizike rutinė njė ose dy filxhanė kafe, do tė reduktonit ndjeshėm rrezikun nga kanceri i lėkurės. Kėtė e kanė provuar kėrkimet mė tė fundit nė kėtė fushė. Kombinimi i ushtrimeve dhe kafesė shkatėrron qelizat prekanceroze qė janė krijuar nga dėmtimi qė shkaktojnė rrezet ultraviolet. Sipas njė grupi studiuesish nė Rutgers University, pas eksperimenteve tek njė kavie ka rezultuar se ka njė efekt protektiv tė kafeinės dhe ushtrimeve, jo domosdoshmėrish tė pėrdorura tė dyja njėherėsh. Shkencėtarėt mendojnė se njė efekt i tillė mund tė jetė i ngjashėm edhe tek njerėzit. Pikėrisht pėr kėtė arsye, pėr tė evituar kancerin e lėkurės, ata rekomandojnė ndėrthurjen e kafesė me ushtrimet fizike.
50- Nevojat e organizmit pėr vitaminėn B2
Vitamina B2 merr pjesė nė shumė procese tė trupit, veēanėrisht pėr tė formuar energjinė nga ushqimet nė rritjen e fėmijėve dhe nė mbarėvajtjen e indeve trupore. Shenjat e para qė vihen re, nė mungesė tė saj, janė disa tė ēara nė anėt e gojės. Simptoma tė tjera janė plagė dhe mavijosje nė gjuhė, kruarje dhe skuqje tė syve. Kėto shenja mund tė vihen re brenda disa ditėve dhe ėshtė e kėshillueshme tė mos lihet mbas dore. Vitamina B2 gjendet kryesisht tek mėlēia, kosi, qumėshti, djathi, drithėrat, veza, peshku, bajamet, veshkat, kėrpudhat, farat e kungullit etj.
51- Vitamina B6 lufton infeksionet
Roli i vitaminės B6 ėshtė tė prodhojė proteinat, tė ēlirojė glukozėn e rezervuar. Tė gjitha kėto procese nė trup janė tė domosdoshme pėr rritje, formimin e gjakut dhe mbrojtje kundėr infeksioneve. Sa mė shumė ushqime me proteina tė pėrdoren, aq mė shumė vitaminė B6 ėshtė e nevojshme. Nė pėrgjithėsi mungesė tė kėsaj vitamine ka tek ata njerėz qė pėrdorin ilaēe kundėr reumatizmės, tuberkulozit ose tensionit tė lartė tė gjakut. Simptomat janė plagė nė gojė, depresion, irritim, ekzemė dhe nganjėherė dhe malcim i ndonjė nervi i cili shkakton dhimbje. Nė formė natyrale vitamina B6 gjendet tek drithėrat, banania, patatja, gjeli i detit, peshku, lajthia, arra, speci e perimet si lulelakra etj.
52- Pėr njė zemėr tė shėndoshė konsumoni vitaminėn C
Vitamina C ėshtė themelore nė formimin dhe mbarėvajtjen e indeve lidhėse, shėrimit tė plagėve, shėndetit tė mishit tė dhėmbėve dhe tė gjithė trupit. Qėndron njė lidhje e fortė midis sasisė sė bollshme tė vitaminės C qė gjendet nė trup dhe shėndetit tė zemrės, tė rrahjeve tė saj dhe uljes sė rrezikut ndaj disa kancereve. Kjo vitaminė largon perden nė sy. Mungesa e saj nė trup mund tė vihet re brenda 34 javėve. Dallohet qė ka vonesė nė shėrimin e plagėve, lodhje trupore, rrjedhje gjaku nga mishi i dhėmbėve, dhimbje gjunjėsh dhe njė gjumė jo i rehatshėm. Ata qė pinė duhan rekomandohen tė marrin sasi mė tė mėdha tė kėsaj vitamine. Ekspertėt mendojnė se ėshtė e dobishme marrja e vitaminės C 200 mg nė ditė. Ajo gjendet tek perimet jeshile dhe tė freskėta, te tė gjitha agrumet, luleshtrydhja, speci, domatja dhe patatja.
53- Konsumoni vitaminėn D pėr kockat dhe muskujt
Vitamina D shėrben pėr pėrthithjen e kalciumit nga ushqimet dhe gjithashtu ndihmon nė punėn e kalciumit dhe fosforit nė trup. Duke bashkėpunuar me kalciumin, ndikon nė rritjen dhe shėndetin e kockave dhe tė dhėmbėve gjithashtu nė shėndetin e nervave dhe tė muskujve. Mungesa e saj nė trup sjell dobėsi muskulore dhe mosrritje tė kockave, anemi dhe infeksione nė kanalet e frymėmarrjes. Duke u rritur fėmija, vihet re deformim i kockave, sepse ato janė tė pafuqishme pėr tė mbajtur peshėn e tij. Por kur mungesa e saj ėshtė nė masa mė tė mėdha, sjell dobėsi tė kockave duke shkaktuar kėshtu dhimbje. Nė kėto raste rreziku pėr thyerje tė kockave ėshtė mė i madh. Drita e diellit ėshtė e rėndėsishme nė pėrpunimin e vitaminės D. Gjendet sidomos tek peshku, sardelet dhe nė sasi mė tė vogla tek margarina dhe veza.
54-Vitamina E, parandalon atakun nė zemėr
Vitamina E ėshtė njė nga vitaminat bazė pėr organizmin e njeriut. Studimet tregojnė se kur vitamina E ėshtė nė sasi jo tė mjaftueshme nė trup, rreziku ndaj atakut tė zemrės dhe kancereve ėshtė mė i madh, dhe formohen gjithashtu perde nė sy. Me kalimin e kohės, kur kjo gjendje vazhdon, mund tė lindin dhe zhvillohen ērregullime nervore qė ndikojnė tek sytė, sistemi nervor dhe muskujt ose tė shkaktojė anemi. Gjendet tek lajthia, farat e lulediellit, gruri, vaji i lulediellit, perimet etj.
55-Vitamina K mpiks gjakun tek tė porsalindurit
Pėrveē rėndėsisė qė ka vitamina K nė organizmin e tė rriturve, ajo duket tė jete tepėr e domosdoshme pėr tė vegjlit. Sipas specialistėve, vitamina K ėshtė e nevojshme pėr formimin e proteinave dhe e pėrgjegjshme pėr mpiksjen e gjakut. Mosmpiksja e shpejtė shkakton rrjedhje gjaku tė vazhdueshme. Fėmijėt e sapolindur kanė sasi tė pakta tė vitaminės K. Dietologėt tregojnė se ajo gjendet tek perimet me gjethe jeshile, lulelakra dhe spinaqi, mėlēia, fasulja e thatė, bizelet dhe karota.
56- Plotėsoni nevojat e organizmit pėr jod
Jodi ėshtė i nevojshėm nga gjėndrat tiroide, pėr tė prodhuar hormonin e tiroides, i cili rregullon mė shumė se 100 sisteme enzimash, pėrshirė kėtu dhe metabolizmin, rritjen, riprodhimin dhe shumė funksione tė tjera themelore. Mungesa e jodit sjell fryrjen e gjėndrave tiroide. Kjo ndodh gjatė pėrpjekjes pėr tė marrė jodin nga gjaku, dhe duke formuar kėshtu njė strumė. Po ashtu ulet metabolizmi duke shkaktuar ngadalėsim nė aktivitetin fizik dhe mendor, shtim tė peshės, zgjerim tė qafės (sepse gjėndra tiroide gjendet aty), vrazhdėsi tė tipareve tė fytyrės dhe flokė tė thatė. Jodi gjendet kryesisht tek tė gjitha prodhimet e detit dhe kripa e jodizuar. Gjithashtu edhe qumėshti dhe bulmetrat dhe perimet qė rriten brenda nė tokė pėrmbajnė jod.
57- Mungesa e kromit shkakton diabet
Kromi u identifikua si njė nga mineralet nė trupin e njeriut vetėm 30 vjet mė parė. Studimet pėr tė vazhdojnė akoma. Kromi ėshtė pjesė e njė pėrbėrje qė bėn tė mundur insulinėn tė punojė. Ėshtė gjithashtu i rėndėsishėm nė metabolizėm dhe strukturėn gjenetike. Pėr shkak tė njohurive jo tė mjaftueshme pėr kėtė kripė minerale ėshtė e vėshtirė tė dallohen shenja tė veēanta, nė mungesė tė tij. Megjithatė dihet se mund tė shkaktojė rritje tė kolesterolit nė gjak. Nė studimet e bėra tek kafshėt, mungesa e kromit shkakton njė sėmundje, qė ėshtė shumė e ngjashme me diabetin. Gjendet kryesisht tek mishi, drithėrat, fasulet e thata, thjerrėzat, lajthia, peshku dhe prodhime tė tjera nga deti.
58- Pėrdorimi i tepėrt i paracetamolit dėmton veshkat
Shumė tableta qė disa i gėlltisin me shumicė kundėr kokėdhembjeve, pėr qetėsimin e dhembjes sė dhėmbit dhe dhembjeve tjera, pėrmbajnė paracetamol. Ky analgjetik, mjaft mirė zėvendėson aspirinėn dhe ėshtė i pėrshtatshėm pėr personat qė kanė tė thatė nė lukth dhe pėr ata te tė cilėt herė pas here paraqitet gjakrrjedhja nė lukth. Por kujdes! Paracetamoli dėmton veshkat. Kėshtu, ata qė e pėrdorin, kanė mundėsi tri herė mė shumė tė sėmuren nga veshkat se ata qė nuk e pėrdorin barėra qė nuk kanė paracetamol.
59- Jogurtit eviton barkqitjen te fėmijėt
Ėshtė njė nga produktet mė tė pėrdorura nė ditėt e sotme pėr evitimin mungesės sė urisė tek fėmijėt, pasi dihet qė ėshtė njė produkt mjaft i dashur pėr kėtė grup-moshė. Por ajo qė nuk dinit mė parė lidhet me faktin se jogurti eviton barkqitjen tek fėmijėt. Bakteret mike tė jogurtit dhe prodhimeve tė tjera qumėshtore mund tė pakėsojnė numrin e viruseve. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt u rekomandojnė nėnave tė fusin nė menynė e pėrditshme nė dietėn e tė vegjėlve tė tyre edhe kėtė produkt kaq tė shėndetshėm.
60- Konsumoni kafen sipas sasisė sė duhur
Ka studime tė ndryshme qė pranojnė ose jo vlerat e kafesė nė organizmin tonė. Megjithatė specialistėt bien tė gjithė dakord nė njė pikė, produkti me ngjyrė tė zezė nė tė gjitha rastet dėmton zemrėn. Veēanėrisht kur pėrdoret nė masa tė shumta gjatė ditės. Kini kujdes pas pirjes sė disa kafeve me radhė ndjeni rrahje tė shpeshta tė zemrės, nė kėto raste veē kėtij organi ėshtė mirė qė tė kontrollohet edhe mėlēia. Nė rastet kur keni probleme me funksionimin e mėlēisė, kafeina e kafesė grumbullohet nė gjak dhe kėshtu fillojnė tė rrahurat e shpeshta tė zemrės.
61- Mungesa e vitaminės A sjell verbim
Mungesa e vitaminės A shkakton shkurtpamėsi dhe verbimin e natės. Prandaj kėshillohet qė veē tė tjerash tė hani majdanoz tė freskėt, i cili ėshtė i pasur me vitaminėn A, por pėrmban edhe kalcium tė nevojshėm pėr elasticitetin e muskulaturės sė syve. Gjysmė filxhani majdanoz plotėson nevojėn ditore tė organizmit me vitaminė A. Kjo pėr tė gjithė ato raste kur personi ėshtė i vetėdijshėm qė nuk ka konsumuar nė menynė e tij ditore produkte qė kanė kėtė lloj vitamine.
62- Kuroni plagėt e infektuara me jod
Plagėt e ndotura gjithmonė fillimisht duhet ti lani me ujė tė ftohtė e pastaj ti dezinfektoni me jod dhe etil-alkool. Gėrvishtjet e vogla rekomandohen qė tė mos i lidhni. Ato mė mirė shėrohen nė ajėr. Plagėt pakėz mė tė mėdha dhe ato qė ndeshen me rrobat ėshtė mirė qė ti mbuloni me fashė, e cila duhet tė ndėrrohet ēdo 24 orė. Kjo pėr plagėt qė mund tė kurohen dhe trajtohen nė kushtet e shtėpisė, ndėrkohė qė pėr plagė tė rėnda duhet tė drejtoheni tek mjeku.
63- Antibiotikėt shoqėrojini me vitamina
Pėrdorimi i antibiotikėve shoqėrohet me vitamina tė ndryshme pėr tė mos mėnjanuar veprimin e dobishėm tė mikroflorės sė pėrhershme tė zorrėve. Shėndeti dhe zhvillimi i mikroflorės sė dobishme tė zorrėve varet shumė nga ushqimi qė merr ēdo ditė njeriu. Prandaj nuk duhet harruar se duhet tė hamė e tė pimė edhe pėr shėndetin e saj. Tė ushqyerit e gabuar mund tė dėmtojė kėtė mikroflorė, dhe si pasojė tė lejojė pėrhapjen e mikrobeve tė dėmshme. Nė raste se antibiotikėt konsumohen tė veēuara, ato sjellin ērregullime shėndetėsore, si dhimbje koke, lodhje, vjellje etj.
64- Konsumoni karotat dhe vajin e ullirit
Ka disa lloj ushqimesh qė duhet tė hahen tė shoqėruara me tė tjera, sepse kėshtu bėhen mė tė dobishme pėr organizmin e njeriut. Studimet e bėra kanė treguar se nėse i ha karotat e grira nė formė sallate, pa iu hedhur vaj ulliri, mund tė pakėsosh sasinė e kalorive qė merr, por humb marrjen e betakarotinės qė ėshtė mjaftė e vlefshme pėr trupin.
65- Vitaminat pėrthithen nė prani tė yndyrave
Vitamina A, ashtu sikurse dhe vitaminat D, E, K, absorbohen nga organizmi vetėm nė prani tė yndyrave. Mė pėrpara konsiderohej e papėrshtatshme tė bashkoheshin proteinat me karbohidratet. Por sot mendohet se ti shtosh llojeve tė ndryshme tė pastave (brumėrave) pak fasule, bizele apo thjerrėza, plotėsohen mė mirė nevojat proteinike tė trupit.
66-U shqimet qė sduhen bashkuar me njėri-tjetrin
Jo gjithmonė ushqimet duhen bashkuar me njėri-tjetrin, pasi nė kėtė rast humbasin tė gjitha vlerat e tyre ushqimore. Njė rasti i tillė ėshtė djathi, qė ėshtė i pasur me kalcium, por nėse ai konsumohet sė bashku me mishin, pengon absorbimin e hekurit nga zorrėt. Lakra e bardhė, kur hahet me peshk, pengon absorbimin e jodit, qė pėrmban peshku. Po ashtu, tanina qė pėrmban ēaji, pengon absorbimin e kalciumit qė ndodhet nė djathė etj
67- Konsumimi i fibrave ju bėn mė energjik
Nėse doni tė jeni energjik gjatė gjithė ditės, filloni me fibra qė nė mėngjes. Shumė nga ushqimet e veēanta ndikojnė nė mirėqenien tonė, por specialistja e dietave, Annie Jefferson, tregon se njė ndryshim i veēantė qė rrit nivelin e energjive ndodh kur njeriu ha pėr mėngjes njė ushqim tė pasur me fibra.
Ėshtė provuar se fibra rrit nivelin e energjive, ka njė efekt pozitiv nė funksionimin e organeve. Ju mban nė formė pėr njė kohė tė gjatė dhe gjithashtu nuk ndikon nė shtim tė peshės.
68- Fibrat shmangni shfaqjen e variēeve
Shumė gra, mbi moshėn 30 vjeē, vuajnė nga dhimbja dhe shfaqja e variceve, por vetėm duke mbajtur sistemin digjestiv nė lėvizje, mund tė gjeni ēelėsin e shmangies sė kėtij problemi. Specialisti amerikan i venave, dr. Luis Navarro kėshillon: Gratė mund tė parandalojnė shfaqjen e varikozės duke zgjedhur ushqime tė pasura me produkte tė bimėve me kėrcell (fibra) si gruri, orizi,
etj, tė cilat ndikojnė nė funksionimin e rregullt tė organeve tė brendshme si dhe rregullojnė lėvizjen e muskujve, nė rastet kur vuani nga gjymtyrėt e poshtme. Evitoni dhe qėndrimin ulur me kėmbėt kryqėzuar.
69- Luleshtrydhet mbajnė larg osteoporozėn
Osteoporoza shfaqet tek njė nė ēdo tri gra tė moshės mbi 50 vjeē nė botė dhe faktorėt qė e shkaktojnė janė menopauza e hershme, anoreksia si dhe pėrdorimi pėr njė kohė tė gjatė i kortikosteroideve. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt rekomandojnė ngrėnien e luleshtrydheve gjatė sezonit tė tyre tė prodhimit. Kėto janė produkte tė pasura me vitamina K, qė ėshtė identifikuar si njė trajtues i efektshėm i osteoporozės. Kėrkimet kanė treguar se vitamina K kontribuon nė eliminimin e problemeve tė kockave.
70- Kripa e tepėrt ērregullon presionin e gjakut
Nga presioni i lartė i gjakut vuajnė njė nė ēdo tre tė rinj, si dhe shumė gra tė moshės 35 deri 55 vjeēe. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt rekomandojnė qė duhet tė shikohen me kujdes etiketat e ushqimeve pėr sasinė e fshehur tė kripės, sepse kjo ėshtė rruga kryesore pėr rritjen e presionit tė gjakut nėpėrmjet ushqimeve. Pėr shembull, njė pjesė e hollė e njė pice mesatare, pėrmban 20% tė kripės qė rekomandohet tė marrė nė ditė njė njeri. Shumė nga ne marrin nė ditė dyfish sasi tė kripės, shumė mė tepėr se sa ka nevoje organizmi. Reduktimi i kripės ėshtė njė nga faktorėt mė tė rėndėsishėm nė uljen e presionit tė gjakut.
71- Konsumoni peshkun pėr tė luftuar depresionin
Japonezėt kanė njė shkallė tė ulėt tė depresionit, sepse ata pėrdorin nė gatim vajin e peshkut. Nutrionisti Fabienne Garceau thotė se ne akoma nuk arrijmė tė perceptojmė mesazhin kur flitet pėr kėtė acid yndyror. Britanikėt nuk para e pėrdorin peshkun, vetėm 11 % e tyre mund tė marrin njė herė nė javė. Ndaj nuk ėshtė pėr tu habitur kur shohim se njerėzit janė gjithnjė tė tensionuar. Nėse nuk jeni njė ngrėnės i peshkut, mund tė provoni me vezė tė freskėta pule, tė cilat janė shumė tė pėrdorshme edhe si dietė
72- Shmangni mbipesha sepse shkurton jetėn
Ka kohė qė mbipesha trupore shikohet si e dėmshme pėr shėndetin, por dy studime tė reja mjekėsore arrijnė nė pėrfundimin se mbipesha trupore luan rol edhe nė pakėsimin e viteve tė jetės.
Shkencėtarė amerikanė dhe holandezė njoftojnė se mbipesha trupore shkurton jetėgjatėsinė. Pėr arritjen e kėtij pėrfundimi shkencėtarėve iu deshėn disa vjet studimi tė hollėsishėm tė ēėshtjes. Doktor David Allison pranė universitetit tė Alabamės thotė se synimi i studimit ishte pėr tė pėrcaktuar ndikimin qė ka mbipesha nė jetėgjatėsinė e njeriut. Tė dhėnat e njoftuara nė revistėn e shoqatės amerikane tė mjekėsisė tregojnė se jeta e personave me mbi peshė trupore mund tė shkurtohet 20 vjet, nėse mbipesha fillon rreth moshės 20 vjeēare.
73- Marihuana shkatėrron kancerin
Kėrkimet qė janė bėrė nė Madrid bėjnė tė ditur se pas njė eksperimenti, mjekėt kanė arritur tė shkatėrrojnė njė tumor tė pashėrueshėm duke pėrdorur kanabis. Malignant gliomas, ėshtė lloji i kancerit mbi tė cilin u eksperimentua tek njė kafshė, lloj qė pėrhapet shpejt dhe qė deri mė tani ska gjetur asnjė kurė mjekėsore. Marihuana ka njė efekt dramatik, duke i shkatėrruar tumoret qė janė mjekuar pėr njė periodė prej shtatė ditėve. Njė ekip i drejtuar nga dr. Manuel Guzman nga Universiteti i Madridit tha: Kėto rezultate mund tė pėrmbajnė hapat e parė pėr njė trajtim tė ri mjekėsor pėr disa kancere. Nga ana tjetėr po tė njėjtė mjekė kanė arritur nė pėrfundimin se cigaret dhe tė gjitha llojet e duhanit apo drogave tė ndryshme dobėsojnė apo ēojnė deri nė shkatėrrim tė arterieve dhe organet e frymėmarrjes.
74- Luftoni kancerin e prostatės me vera tė kuqe
Vera e kuqe arrin tė ulė rrezikun pėr shfaqjen e kancerit tė prostatės. Duket se efekti mbrojtės i pijes ėshtė mė efikas kundėr formave mė tė avancuara tė sėmundjes. Tė paktėn ky ėshtė pėrfundimi i njė studimi tė kryer nga Cancer Research Center nė SHBA. Gjatė studimit janė intervistuar 1623 pacientė, tė cilėve u ishte diagnostifikuar kanceri nė prostat. Studiuesit kanė vėrejtur se te burrat qė pinin 4 gota verė nė javė, rreziku ulej me 50 pėr qind, rezultat qė nuk ishte vėnė re pėr pijet tjera alkoolike, pėrfshi dhe verėn e bardhė. Kjo, sipas studiuesve, shpjegohet me faktin se substanca qė i atribuohej efekti mbrojtės resveratroli, ndodhet vetėm nė rrushin e kuq. Substanca ka efekt antioksidant, anti-radikaleve tė lira, vepron nė procesin e shkatėrrimit tė qelizave qė mund tė ēojė nė shfaqjen e tumorit dhe ndihmon trupin tė eliminojė qelizat tumorale. Kjo mund tė ndikojė nė uljen e hormoneve mashkullore, si testosteroni, qė ndikon nė shfaqjen e kancerit tė prostatės.
75- Zvogėloni sasinė e konsumimit tė kripės
Shkencėtarėt amerikanė nga Universiteti Maryland pohojnė se ēdo vit mund tė shpėtohen 150.000 jetė njerėzish nėse industria ushqimore do tė zvogėlojė sasinė e kripės, e cila i shtohet ushqimit. Kripa ka ndikim direkt nė tensionin e gjakut, i cili ėshtė i lidhur me njė spektėr tė gjerė sėmundjesh. Shumė probleme shėndetėsore mund tė parandalohen kur prodhuesit e ushqimeve nė 10 vitet e ardhshme nė prodhimet e tyre do tė pėrgjysmojnė pėrdorimin e kripės, pohojnė tė njėjtėt shkencėtarė amerikanė.
Ata vlerėsojnė se nė kėtė rast pėr 20% do tė zvogėlohet numri i tė sėmurėve nga tensioni i lartė i gjakut, pėr 14% do tė zvogėlohet numri i vdekjeve nga sulmi nė zemėr, kurse numri i pėrgjithshėm i vdekjeve do tė zvogėlohet pėr 7 pėr qind.
76- Mos konsumoni tepėr ēokollatėn
Me migrenė nėnkuptohen kriza tė rėnda tė dhembjeve tė kokės tė shkaktuara nga spazma e arterieve tė trurit. Kėto kriza mund tė shkaktohen nga faktorė tė shumtė, midis tė cilėve shpesh pėrmendet edhe ēokollata. Po kėshtu, nė kėtė sėmundje mund tė ndikojnė edhe disa ushqime tė tjera si dhe uria. A shkakton ēokollata akne dhe puērra? Besohet qė disa ushqime mund tė sjellin probleme deri te keqėsimi i akneve, mes tė cilave shpesh akuzohet ēokollata. Por pėr ketė nuk ka dėshmi. Sipas hulumtimeve tė reja, te ēokollata nuk janė identifikuar pėrbėrje qė do tė shkaktonin akne apo keqėsim tė tyre. Megjithatė, besohet se indeksi glikemik i lartė, i kombinuar me konsumimin e madh tė sheqernave tė rafinuara te ēokollata, mund tė jetė nė relacion me shfaqjen e puērrave. Nėse dikush ha rregullisht ēokollata mė shumė se sa janė nevojat e tij, teprica e kalorive qė ka ēokollata do tė kalojė nė formėn e yndyrave.
77- Mos largoni nga tryeza mjaltin e luleve
Mjalti i luleve ėshtė njė dhuratė e mrekullueshme e natyrės pėr tė cilin organizmi ynė ka nevojė. Lėngu i arrave tė kokosit, sidomos i arrės sė gjelbėr tė kokosit, ėshtė nektari mė i pasur me vitamina pėr trupin e njeriut. Shumė vitamina esenciale gjenden nė fruta tė tjera dhe ndihmojnė nė mėnyrė tė pazėvendėsueshme nė kurimin dhe luftimin e sėmundjeve tė zemrės apo edhe shumė shqetėsimeve tė tjera. Konsumoni produkte vegjetariane dhe ushqime me fibra. Nė kėtė kategori pėrfshihen tė gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe tė yndyrshme. Konsumoni tė paktėn dy vakte nė ditė, veēanėrisht pas perėndimit tė diellit apo njė dite tė lodhshme pune. Ushqimet cilėsore me pėrmbajtje tė lartė vitaminash dhe lėndė tė tjera ushqyese mbrojnė shėndetin tuaj dhe zgjasin jetėn.
78- Konsumoni kripėn sa mė pak tė jetė u mundur
Pėrdoreni atė sa mė pak tė jetė e mundur. Mos harroni se ēdo produkt i krijuar nga natyra nuk ėshtė i kripur nė shijen e tij, ai ėshtė zakonisht i ėmbėl ose i athėt. Po ashtu kripa gjendet te uji i detit i cili nuk rekomandohet tė pihet veē rasteve kur personi ėshtė i etur dhe nuk ka si tė veprojė ndryshe. Shtoni lakrat nė dietėn tuaj ditore. Konsumoni gjethet jeshile tė spinaqit, sallatės pėr sėmundjet e zemrės dhe diabetit. Thjerrėzat po ashtu janė tė pasura me lėndė ushqyese si dhe pėrbėrės tonike tė domosdoshme pėr organizmin.
79- Aspirinat tė dobishme pėr zemrėn
Konsumi ditor i aspirinės duhet tė jetė 1/4 e tabletės 100 miligramėshe, mėnjanon rrezikshmėrinė e atakut nė zemėr. Aspirinat ndalojnė procesin e pjekurisė duke i mbajtur indet fleksibėl. Ai ėshtė gjithashtu i mirė pėr sytė. Ēdo ditė nė vrimat e hundės vendosni pak vaj mustarde tė pėrzier me pak ujė. Ai ėshtė i dobishėm pėr sytė dhe i mban rrugėt e frymėmarrjes tė pastra dhe tė lėmuara. Ēdo ditė shpėrndani vaj mustarde nė gishtat e kėmbės, ajo tė ndihmon pėr tė pėrmirėsuar shikimin e syve.
80- Merrni yndyrat nė sasinė e duhur
Janė bazė nė shumė procese tė organizmit dhe janė njė formė e pėrqendruar e energjisė. Marrja e tepruar e yndyrave mund tė ēojė nė dhjamosje. Mishi, djathi, vaji i palmės, vaji i arrės sė kokosit, dhjamėrat e kafshėve, vezėt, peshqit, arrat, kanė yndyra tė tretshme. Fibrat luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė njė dietė tė shėndetshme, ndihmojnė lėvizjen e ushqimit nė aparatin e tretės, ndalojnė kapsllėkun, ndihmojnė funksionimin e zorrėve (parandalojnė shqetėsimet nė to), apendicitin, sėmundjet e zemrės.
81- Drithėrat janė tė pasura nė vitamina dhe kripėra
Drithėrat janė shumė tė pasura me fibra. Vitaminat dhe kripėrat minerale e ndihmojnė trupin tė ruajė formėn e mirė. Njė dietė e mirė duhet tė sigurojė tė gjitha vitaminat dhe kripėrat minerale, qė janė shumė tė nevojshme pėr organizmin. Megjithėse duhen vetėm sasi tė vogla, ato janė tė pazėvendėsueshme. Vitaminat dhe kripėrat minerale veprojnė sė bashku. Kripėrat minerale ndikojnė nė strukturat kockore, krijimin e njė ekuilibri tė sistemit ujor tė organizmit, nervat dhe reagimet muskulore.
82- Merrni mineralet e nevojshme pėr organizmin
Minerale tė rėndėsishme janė kalciumi, fosfori, magnezi, hekuri, sulfuri, sodiumi, potasi dhe zinku. Disa vitamina si A, D, E, K, mund tė magazinohen, kurse vitaminat C dhe B kompleks duhen marrė rregullisht. Nėse frutat dhe perimet gatuhen, vitaminat dhe kripėrat minerale humbasin shumė nga cilėsitė e tyre. Pikėrisht pėr kėtė arsye duhet tė konsumoni mė pak ushqim sesa jeni tė uritur. Eksperimentet e realizuara kanė treguar se jeta e njė personi, i cili ushqehet normalisht dhe pa e tepruar, duke reduktuar njėrin nga vaktet nė 40 pėr, dyfishohet.
83- Konsumoni nė ēdo vakt perime tė freskėta
Ēdo ditė ėshtė e kėshillueshme qė tė konsumohen nė tė paktėn njė vakt produkte tė freskėta tė gjelbra si, spinaq, lakėr, sallatė jeshile, etj. Ato ndihmojnė nė normalizimin e qarkullimit tė gjakut dhe nė rregullimin e normalizimin e tensionit tė gjakut. Shumė njerėz ruajnė shikim tė mprehtė deri nė moshė tė thyer nė sajė tė konsumimit tė vazhdueshėm tė kėtyre ushqimeve. Kungulli i verdhė dhe i pjekur mirė pėrmban beta karotėn, e cila gjendet edhe te karotat dhe i jep energji tė vazhdueshme zemrės.
84- Konsumoni sasinė e nevojshme tė ujit
Njė ditė nė javė konsumoni ujė mė tepėr se zakonisht. Njė ditė nė muaj mundohuni tė mos konsumoni fare ujė. Herė pas here nė vend tė kafes qė ju dėmton, pini ujė tė ngrohtė. Mbani gjithmonė tė njėjtėn masė tė gotės me tė cilėn pini ujė, nė mėnyrė qė ti jepni organizmit tuaj ēdo herė ujė nė tė njėjtėn sasi. Ėshtė mirė qė uji tė mos tė pihet menjėherė, por pak nga pak, me pushime tė vogla. Po ashtu, tri herė nė javė pini lėngje frutash tė shtrydhura, si lėng limoni, portokalli, pjeshkė, rrushi, karotė etj.
Kėshilla pėr tė gjithė ata qė dėshirojnė tė mbajnė dietė
85- Ēdo ditė njė herė merrni njė kombinim vitaminash me minerale.
86- Peshohuni vetėm njė herė nė javė dhe nė tė njėjtėn ditė, nė tė njėjtėn peshore me tė njėjtat rroba.
87- Gjatė dietės mos mendoni pėr peshėn qė keni qėllim tė arrini, por shijoni peshėn qė po humbisni.
88- Gjatė ngrėnies mos nxitoni, pėrpiquni tė hani ngadalė qė tė mos dėmtoni stomakun tuaj.
89- Mos flini shumė gjumė gjatė dietės, sepse pėrndryshe dieta nuk do tė jetė e efektshme.
90- Nėse bėheni kaps hani mė shumė sallatė dhe pini mė shumė ujė.
91- Mos pėrdorni ēamēakėz gjatė dietės, sepse pėrmban sheqerna.
92- Mos dėgjoni tė tjerėt qė mund tju thonė se nuk dukeni mirė me peshėn tuaj tė re. Mundohuni tė mos e prishni dietėn qė keni nisur.
93- Mos blini rroba apo kėpucė tė reja. Merrini ato sipas peshės sė re.
94- Mos u mundoni tė bini nė peshė menjėherė pasi trupi peshėn e rėnė menjėherė (pėr pak ditė) e kompenson vetvetiu.
95- Mos harroni se nuk ka njė dietė fiks pėr tė gjithė. Zakonisht ajo ndryshon sipas personit, moshės, kėrkesave tė tij, aktivitetit tė tij dhe nėse ka apo jo ndonjė sėmundje apo shqetėsim tjetėr.
96- Mos shikoni ēfarė hani por se sa kalori ka ai ushqim dhe se sa ėshtė aktiviteti juaj ditor pėr ti djegur kėto kalori.
97- Dieta mė e mirė pėr tė rėnė nė peshė ėshtė tė mos shėndoshesh pra ta parandalosh.
98- Largohuni dietave rraskapitėse dhe torturuese. E rėndėsishme ėshtė qė atė qė jepni tė mos e merrni pėrsėri dhe kjo arrihet me njė disiplinė ushqimi qė kėrkon kohė tė gjatė.
99- Mos pėrdorni dieta tė dėgjuara praj tė tjerėve por tė rekomanduara nga dietologu. Mos digjni veten tuaj por kilet tuaja.
100- Mundohuni tė bėni gjimnastikė ose mė e thjeshta tė ecni me pak nxitim. Por kjo ecje duhet tė jetė programuar vetėm pėr kėtė qėllim.
1- Yndyrat janė bazė nė shumė procese tė organizmit dhe janė njė formė e pėrqendruar e energjisė.
2- Marrja e tepruar e yndyrave mund tė ēojė nė dhjamosje. Mishi, djathi, vaji i palmės, vaji i arrės sė kokosit, dhjamėrat e kafshėve, vezėt, peshqit, arrat, kanė yndyra tė tretshme.
3- Fibrat luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė njė dietė tė shėndetshme, ndihmojnė lėvizjen e ushqimit nė aparatin e tretės, ndalojnė kapsllėkun, ndihmojnė funksionimin e zorrėve (parandalojnė shqetėsimet nė to), apendicitin, sėmundjet e zėmrės.
4- Drithėrat janė shumė tė pasura mė fibra. Vitaminat dhe kripėrat mineralė e ndihmojnė trupin tė ruajė formėn e mirė. Njė dietė e mirė duhet tė sigurojė tė gjitha vitaminat dhe kripėrat mineralė, qė janė shumė tė nevojshme pėr organizmin.
5- Megjithėse duhen vetėm sasi tė vogla, ato janė tė pazėvendėsueshme. Vitaminat dhe kripėrat mineralė veprojnė sė bashku. Kripėrat mineralė ndikojnė nė strukturat kockore, krijimin e njė ekuilibri tė sistemit ujor tė organizmit, nervat dhe reagimet muskulore.
6- Mineralė tė rėndėsishme janė kalciumi, fosfori, magnezi, hekuri, sulfuri, sodiumi, potasi dhe zinku. Disa vitamina si A, D, E, K, mund tė magazinohen, kurse vitaminat C dhe B kompleks duhen marrė rregullisht.
7- Nėse frutat dhe perimet gatuhen, vitaminat dhe kripėrat mineralė humbasin shumė nga cilėsitė e tyre. Ėshtė e kėshillueshme tė konsumoni mė pak ushqim sesa jeni tė uritur.
8- Eksperimentet e realizuara kanė treguar se jeta e njė personi, i cili ushqehet normalisht dhe pa e tepruar, duke reduktuar njėrin nga vaktet nė 40 pėr qind, dyfishohet.
9- Natyra na ka bėrė shumė dhurata tė arta. Shega pėrmban mineralė shumė tė rėndėsishme dhe vitamina tė domosdoshme pėr trupin tonė. Mjalti i lulesė ėshtė po ashtu njė dhuratė e mrekullueshme e natyrės pėr tė cilin organizmi ynė ka nevojė.
10- Lėngu i arrave tė kokosit, sidomos i arrės sė gjelbėr tė kokosit, ėshtė nektari mė i pasur me vitamina pėr trupin e njeriut. Shumė vitamina esenciale gjenden nė fruta tė tjera dhe ndihmojnė nė mėnyrė tė pazėvendėsueshme nė kurimin dhe luftimin e sėmundjeve tė zėmrės, apo edhe shumė shqetėsimeve tė tjera.
11- Konsumoni produkte vegjetarianė dhe ushqime me fibra. Nė kėtė kategori pėrfshihen tė gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe tė yndyrshme. Konsumoni tė paktėn dy vakte nė ditė, veēanėrisht pas perėndimit tė diellit apo njė ditė tė lodhshme pune.
12- Ushqimet cilėsorė me pėrmbajtje tė lartė vitaminash dhe lėndė tė tjera ushqyese mbrojnė shėndetin tuaj dhe zgjasin jetėn. Kujdesuni pėr veten dukė pėrfshirė dhe dietėn tuaj ditore perime tė ndryshme, fruta, shegė, mollė, limon, portokall, arra, lajthi, bajame, kungull, etj.
13- Ēdo ditė ėshtė e kėshillueshme qė tė konsumohen nė tė paktėn njė vakt produkte tė freskėta tė gjelbra, si: spinaq, lakėr, sallatė jeshilė, etj. Ato ndihmojnė nė normalizimin e qarkullimit tė gjakut dhe nė rregullimin e normalizimin e tensionit tė gjakut.
14- Shumė njerėz ruajnė shikim tė mprehtė deri nė moshė tė thyer nė sajė tė konsumimit tė vazhdueshėm tė kėtyre ushqimeve. Kungulli i verdhė dhe i pjekur mirė pėrmban betakaroten, i cili gjendet edhe te karotat, dhe i jep energji tė vazhdueshme zėmrės.
15- Shmangni kafen dhe ēajin. Ato pėrmbajnė substanca toksikė, tė cilat dėmtojnė inde tė ndryshme tė organizmit dhe sjellin mundėsitė pėr vdekje tė hershme. Ēajit i nevojitėn rreth 6 orė pėr tė shkatėrruar metabolizmin e trupit dhe pėr tė shfaqur shqetėsime tė ndryshme pėr organizmin.
16- Konsumimi i vazhdueshėm i ēajit dhe kafes thuhet se dėmton qelizat e gjakut, koagulimin e tyre nė raste plagosjesh, dobėson nervat dhe shfaq gjendje tė shpeshta nervoziteti, si dhe dobėson kontrollimin nga truri tė shumė funksioneve qė ndodhin nė trupin e njeriut.
17- Shmangni pėrdorimin e sheqerit sa mė shumė tė jetė e mundur, sepse pėrdorimi i tij sjell aciditet, mbingopje tė trupit me karbohidrate dhe sheqerna, si dhe shėndoshje dhe kalim nė mbipeshė.
18- Mundohuni qė tė paktėn njė ditė nė javė tė konsumoni vetėm fruta, nė mėnyrė qė ti bėni njė shpėlarje sistemit tuaj tė tretjes. Po ashtu njė ditė nė javė konsumoni ujė mė tepėr sė zakonisht.
19- Njė ditė nė muaj mundohuni tė mos konsumoni farė ujė. Herė pas herė nė vend tė kafes qė ju dėmton, pini ujė tė ngrohtė. Mbani gjithmonė tė njėjtėn masė tė gotės me tė cilėn pini ujė, nė mėnyrė qė ti jepni organizmit tuaj ēdo herė ujė nė tė njėjtėn sasi.
20- Ėshtė mirė qė uji tė mos tė pihet menjėherė, por pak nga pak, me pushime tė vogla. Po ashtu, tri herė nė javė pini lėngje frutash tė shtrydhura, si lėng limoni, portokalli, pjeshkė, rrushi, karotė, etj.
21- Ndėrroni vajin qė pėrdorni pėr gatim nėse e vini re se ai nuk pėrmban lėndėt e nevojshme ushqyese. Mos konsumoni kripė me shumicė. Pėrdoreni atė sa mė pak tė jetė e mundur. Mos harroni se ēdo produkt i krijuar nga natyra nuk ėshtė i kripur nė shijen e tij, ai ėshtė zakonisht i ėmbėl ose i athėt.
22- Po ashtu kripa gjendet te uji i detit, i cili nuk rekomandohet tė pihet veē rasteve kur personi ėshtė i etur dhe nuk ka si tė veprojė ndryshe. Shtoni lakrat nė dietėn tuaj ditorė. Konsumoni gjethet jeshilė tė spinaqit, sallatės pėr sėmundjet e zemrės dhe diabetit.
23- Thjerrėzat po ashtu janė tė pasura me lėndė ushqyese, si dhe pėrbėrės tonikė tė domosdoshme pėr organizmin. Bėrthamat e ndryshme tė frutave janė tė dobishme pėr forcėn muskulorė dhe luftimin e diabetit. Pėrdorni sojėn sepse ajo pėrmban 9 lloje vitaminash.
24- Produktet e drithėrave dhe veēanėrisht gruri, janė produkte tė cilat pėrmbajnė vitaminėn E dhe zgjasin jetėn. Produktet e konservuara pėrmbajnė lėndė tė ndryshme ushqyese, tė cilat janė tė rekomanduara pėr tė ruajtur nė normė presionin e gjakut, si dhe ērregullime tė tjera qė mund tė ndodhin nė organizmin tonė.
25- Merrni ujė tė ngrohtė pas ēdo vakti pėr tė kontrolluar shėndoshjen dhe pėr tė pėrmirėsuar tretjen e ushqimit. Herėt nė mėngjes, pa larė dhėmbėt, pini njė gotė me ujė, pastaj tė gjitha mikrobet e mbledhura do tė kalojnė nė stomak.
26- Kjo metodė kryesisht ėshtė e ngjashme me homeopatinė dhe ėshtė pėrdorur gjerėsisht nė Japoni pėr tė zgjatur jetėn dhe tė kurojė disa sėmundje automatikisht. Pasi tė lani fytyrėn mė ujė, mos e fshini.
27- Fytyrėn e sapo larė e lini tė thahet vetė. Ajo e mban lėkurėn tė thatė dhe tė shėndetshme. Flini me kokėn nė drejtim tė jugut, ajo ndihmon nė rritjen e qarkullimit tė gjakut tė trupit, i pėrshtatshėm dhe pėr lidhjet e trupit me fushėn magnetike tė tokės.
28- Kur tė flini duhet qė pjesa e kėmbėve tė krevatit tė jetė mė e lartė se ajo e kokės. Ajo rrit qarkullimin e gjakut mė shumė nė pjesėn e kokės. Ajo ju mban tė ri dhe pėrtėrin funksionet e trupit.
29- Mbani ujė magnetik. Ju mund ta pėrgatisni atė duke mbajtur njė gotė me ujė me dy magnete, njėrin nė krye me polin Veri dhe tjetrin poshtė gotės me polin e Jugut. Mbajeni atė ēdo natė dhe piheni tė nesėrmen nė mėngjes.
30- Konsumi ditor i aspirinės duhet tė jetė 1/4 e tabletės 100 miligramėsh, mėnjanon rrezikshmėrinė e atakut nė zėmėr. Aspirinat ndalojnė procesin e pjekurisė dukė i mbajtur indet fleksibėl. Ai ėshtė gjithashtu i mirė pėr sytė.
31- Ēdo ditė nė vrimat e hundės vendosni pak vaj mustardė tė pėrzier me pak ujė. Ai ėshtė i dobishėm pėr sytė dhe i mban rrugėt e frymėmarrjes tė pastra dhe tė lėmuara.
32- Ēdo ditė shpėrndani vaj mustardė nė gishtat e kėmbės, ajo tė ndihmon pėr tė pėrmirėsuar shikimin e syve.
33- Cigaret dhe tė gjitha llojet e duhanit apo drogave tė ndryshme dobėsojnė apo ēojnė deri nė shkatėrrim arteriet dhe organet e frymėmarrjes.
32- Sekreti i kinezėve qė arrijnė tė jetojnė deri nė 150 vjet, i dedikohet njė teknike tė quajtur Lichigian, e cila konsiston nė pėrdorimin e ushqimeve bimore, tė ushtrimit fizik dhe meditimit.
33- Vitamina kompleksė B ėshtė nga mė tė pėrdorshmet dhe efektive nė dietėn suplementarė dhe duhet tė merret nga ushqimi juaj i pėrditshėm. Ajo gjendet mė shumė tek farat e lakrave tė kuqė.
34- Biokimikėt nė kombinim nr 28, pėrmbajnė tė 12 llojet e kripėrave qė merren nga trupi gjithmonė. Ėshtė njė forcues i pėrgjithshėm dhe duhet tė merret pas ushqimit.
35- Marrja e pėrditshme e vitaminės C rrit veprimtarinė dhe jetėgjatėsinė e trupit.
36- Pjesa e tė gjitha produktivė dietike shkakton nė disa raste sėmundje, prandaj pėrpiquni ti shmangni ato.
37- Pjesa e tė gjitha llojeve tė produktivė tė erėzave mund tė shkaktojė sėmundje tė sistemit kardiovaskular.
38- Ushqimet qė duhet minimizoni nė pėrdorim
Janė dy mėnyra qė trupi i njeriut merr kolesterol, nga ushqimi qė hamė dhe nga mėlēia. Edhe pse shumė ushqime kanė kolesterol, mėlēia prodhon 80% tė kolesterolit qė kemi nevojė. Disa nga ushqimet qė sduhet tė hahen pėr tė evituar kolesterolin janė: Gjalpi, mishi i pjekur, mishi i grirė, tė brendshmet tė tilla si mėlēi, zemėr dhe veshka. Gjithashtu duhet tė minimizohen prodhimet e qumėshtit qė kanė mė shumė se 1% yndyrė qumėshti, gjithashtu fast-food-et. Mund tė pėrdoren margarina tė lehta ose vaj ulliri, mishin zėvendėsojeni me pulė ose peshk, por qė kanė lėkurė tė hollė.
39- Kuroni diabetin me zarzavate tė gjelbra
Ėshtė vėrtetuar se zarzavatet e gjelbra, veēanėrisht tė gjalla, pėr tė gjithė ata qė vuajnė nga diabeti duhet ti pėrdorin ēdo ditė, nė drekė dhe darkė, nė sasi tė bollshme. Zarzavatet e gjelbra pėrmbajnė antioksidantė, vitamina, kripėra minerale dhe fibra. Tė gjitha perimet pėrmbajnė vitaminė C nė pėrqindje tė ndryshme, sipas llojit tė bimėve. Njėzetė e katėr orė pas kėputjes, ato humbin 10-15% tė vitaminės C. Gjatė gatimit humbin jo vetėm gjithė vitaminėn C, por dhe shumicėn e mineraleve. Por uji nė tė cilin ato janė zier pėrmban mikromineralet e dobishme, si kaliumi, magnezi dhe zinku, prandaj dhe mund tė pėrdoret pėr tė gatuar supė. Nisur nga veēoritė e mėsipėrme, zarzavatet e gjelbra janė shumė tė dobishme pėr diabetikėt.
40- Konsumoni verėn pėr zemrėn tuaj
Pirja e dy gotave verė ēdo ditė i bėn mirė zemrės sė femrave. E ndihmon tė mbajė ritmin, i lejon tė pėrshtatet mė shpejt me nevojat e ditės. Aspekt shumė i rėndėsishėm ky, qė tregon shėndet shumė tė mirė dhe ul rrezikun e infarktit. Nė kėto pėrfundime ka arritur njė studim suedez botuar nė revistėn mjekėsore Heart. Studimi, i udhėhequr nga instituti Karolinska nė Stokholm, ka pasur subjekte 120 gra nėn 75 vjeē, tė mbijetuara nga njė infarkt ose bllokim venash. Efektet e mira janė shumė tė pavlera nė rast se vera zėvendėsohet me birrė ose njė pije superalkoolike. Ndėrsa vera, e cila ka njė efekt relaksues mbi sistemin nervor, i mundėson zemrės ta marrė me qetėsi punėn e saj. Ka mundėsi qė kėto efekte lidhen me faktin se kush pi verė bėn njė gjumė mė tė qetė, duke i lejuar organit tė zemrės tė pushojė.
41- Merrni sasinė e nevojshme tė vitaminės C
Dozat e larta tė vitaminės C nė organizėm zvogėlojnė pėr gati 50% rrezikun nga sulmi nė kokė. Pikėrisht pėr kėtė rekomandohet qė tė ushqehemi me pesė deri nė nėntė lugė lėng perimesh nė ditė. Me sasinė e vitaminės C nė trup mund tė parandalohet mundėsia e sulmit nė tru, kjo ėshtė bėrė e ditur pas njė hulumtimi tė gjerė tė kryer me rreth 20.000 persona tė moshės sė mesme dhe tė vjetėr, tė kryer nė Norfolk tė Britanisė sė Madhe. Efektet mbrojtėse tė vitaminės C kundėr sulmit nė tru janė tė vėrtetueshme duke marrė parasysh faktorėt tė tillė si mosha, gjinia, pirja e duhanit, alkooli, indeksi i masės trupore, shtypja, kolesteroli, aktiviteti fizik, diabeti, sulmet e menjėhershme nė zemėr, marrja e ilaēeve dhe statusi shoqėror.
42- Shmangni dietėn vetėm me perime
Nuk ėshtė aspak e shėndetshme qė njė nėnė tė heqė nga dieta e fėmijės sė saj ushqimet me origjinė shtazore, gjatė periudhės sė ushqimit me qumėsht e pėr mė tepėr tu imponojė fėmijėve njė ushqim vegjetarian, pa djathė, gjalpė ose bukė. Studimet tė mjaftueshme tregojnė sesi fėmijėt e mamave vegjetariane, tė privuar nga proteinat shtazore, lindin mė tė vegjėl dhe rritėm mė tė ngadaltė, njė efekt qė mund tė kthehet nė problem tė vazhdueshėm pėr jetėn e tyre tė mėvonshme. Nė rast se mjekėve u duhet ti kthejnė kėta fėmijė me njė organizėm normal, atyre u duhet qė pėr dy vjet, tė hanė njė sasi tė kufizuar mishi nė ditė, qė tė kthehen nė njerėz mė energjikė dhe aktivė.
43- Ushqimet qė duhen pėrdorur gjatė menstruacioneve
Humbja e gjakut do tė thotė oksigjenim mė tė pakėt tė qelizave tė trupit, d.m.th lodhje me tė madhe se zakonisht pėr tė njėjtėn punė. Patjetėr ato ditė duhet tė hash mė shumė se zakonisht. Mirė ėshtė qė femrat tė marrin hekur nga farmacia. Por kujdes, hekurin mos e merr me stomak bosh, se do tė rėndojė shumė. Gjithashtu duhen konsumuar ushqime qė pėrmbajnė shumė hekur tė tilla si mish i kuq (viēi mė mirė, sepse ka mė shumė hekur se qengji dhe derri). Duhet pirė njė gotė portokall i shtrydhur, pasi ky frut ka shumė vitaminė C. Duhet tė hani perime ngjyrė jeshile, sepse pėrmbajnė acid folik. Tė mos hash nė tė njėjtin vakt njė ushqim tė pasur me hekur (p.sh. mish) me njė ushqim tė pasur me kalcium (p.sh. qumėsht ose djathė). Ha patjetėr ēokollatė gjatė menstruacioneve, sepse pėrmban hekur dhe magnez, ato gjėra qė trupi i humbet me gjakun e ikur.
44- Brokoli kuron infeksionet e rrugėve urinare
Brokoli nuk gjendet shpesh nė tryezat tona sepse nuk kemi njohuri tė mjaftueshme pėr tė. Megjithatė, ėshtė mirė qė kėtė lloj perime ta konsumojmė mė shpesh sepse ėshtė shumė i ushqyeshėm dhe se pėrgatitja e tij ėshtė shumė e lehtė. Brokoli mund tė jetė shumė efikas nė problemet qė shfaqen te shumica e femrave, por edhe te meshkujt. Brokoli ėshtė treguar shumė efikas nė preventivin e ndezjes sė kanaleve urinare. Kjo sėmundje lajmėrohet shumė shpesh te femrat, madje disa prej tyre mėsohen tė jetojnė me kėtė problem. Mjekėt deklarojnė se femrat tė cilat kanė probleme me kanalet urinare duhet tė hanė 200 deri 300 gramė brokoli tė zier. Brokoli pėrmban glukinolat, tė cilėt janė pėrbėrje sekondare bimore tė cilat i shkatėrrojnė bakteret nė fshikėzėn e urinės.
45- Mbani pranė trėndafila
Shkencėtarėt gjermanė, pas njė eksperimenti konkret, kanė arritur nė pėrfundimin se aroma e trėndafilave nė kohėn e gjumit gjallėron dhe forcon kujtesėn e njerėzve. Nė kėtė eksperiment u aktivizuan 74 vullnetarė, tė cilėt duhej tė mbanin mend dy objekte ose letra, duke pėrmbysur letrat njėra pas tjetrės. Ndėrkaq, disa nga vullnetarėt thithnin aromė trėndafilash. Pastaj, shkencėtarėt vrojtuan veprimtarinė e trurit tė tyre nė kohėn e gjumit. Edhe gjatė gjumit shkencėtarėt hidhnin nė afėrsi tė krevateve solucion me erė trėndafili. Tė nesėrmen, tė eksperimentuarit u pyetėn se ēfarė u kishte ngelur nė mendje nga objektet dhe letrat qė kishin parė.
46- Shmangni frutat qė dėmtojnė dhėmbėt
Tanimė tė gjithė e dinė qė kariesi i dhėmbėve shkaktohet nė shumicėn e rasteve nga ushqimet e ėmbla dhe tė athėta. Ato bėjmė tė mundur shkatėrrimin e tė gjitha qelizave tė thella tė dhėmbėve dhe dhėmballėve. Dihet gjithashtu se frutat dhe perimet i kanė tė dyja sheqerin dhe acidet. Pikėrisht pėr kėtė mjekėt kanė grupuar njė sėrė frutash qė nuk duhet tė konsumohen shumė shpesh, pasi dėmtojnė dhėmbėt. Tė tilla janė bananet, hurmat e Arabisė, ananasi, patatja, bizelet, mollėt e ėmbla, qė pėrmbajnė sasi tė mėdha hidrokarburesh. Nė kėtė grup futen edhe shegėt, boronica, kumbullat, thanat, tė cilat kanė vėrtet pak hidrokarbure, por janė tė pasura me acide organike. Nė kėtė grup futen edhe domatet, sallata jeshile, majdanozi, spinaqi.
47- Spinaqi dhe fasulet luftojnė plakjen
Spinaqi dhe fasulet janė konsideruar si dy ushqimet bazė pėr tė luftuar plakjen. Njė grup studiuesish nga Australia, Indonezia dhe Suedia studiuan ushqyerjen e femrave dhe tė meshkujve tė moshuar dhe vėrtetuan se, ata qė kishin mė pak rrudha konsumonin mė shumė perime me gjethe jeshile dhe fasule. Sekreti? Kėto ushqime janė tė pasura me lėndė qė ndihmojnė nė qetėsimin e shėrimin e qelizave tė lėkurės. Njė ushqim tjetėr qė lufton plakjen ėshtė edhe lėngu i rrushit. Ai jo vetėm qė mbron nga infarkti dhe hemorragjia cerebrale, por mund tė ndihmojė edhe nė qetėsimin e lėkurės. Dhe kjo, sepse rrushi pėrmban polifenole, lėndė antioksiduese qė e ruajnė lėkurėn elastike dhe tė lėmuar. Nė grupin e ushqimeve tė luftojnė plakjen futen edhe patatet e ėmbla, djathi i verdhė.
48- Lėngu i rrushit lufton kancerit
Shkencėtarėt pohojnė se nga tė gjitha lėngjet e frutave, lėngu i rrushit ėshtė mė efikasi kundėr kancerit dhe sėmundjeve tė zemrės. Kjo, sepse nė kėtė lėng ka njė pėrqendrim shumė tė madh antioksidantėsh, tė cilėt neutralizojnė radikalet e lira qė janė shkaktarėt e plakjes dhe lindjes sė sėmundjeve kanceroze.
Rrushi ėshtė shumė i pasur me glukozė, fruktozė, acide organike, kripėra minerale, kalium, kalcium, natrium, magnezium, pektinė dhe vitamina. Pikėrisht pėr kėtė arsye, mjekėt e rekomandojnė nė rastet e anemive dhe ērregullimeve tė sistemit nervor, nė stadet fillestare tė tuberkulozit, si dhe nė shumė sėmundje tė stomakut dhe zorrėve. Ata qė pinė lėng rrushi tė paktėn tri herė nė javė, kanė mė shumė shanse pėr ti shpėtuar sėmundjes sė Alzhejmerit.
49- Kafeina shmang kancerin e lėkurės
Nėse mund tu shtonit ushtrimeve fizike rutinė njė ose dy filxhanė kafe, do tė reduktonit ndjeshėm rrezikun nga kanceri i lėkurės. Kėtė e kanė provuar kėrkimet mė tė fundit nė kėtė fushė. Kombinimi i ushtrimeve dhe kafesė shkatėrron qelizat prekanceroze qė janė krijuar nga dėmtimi qė shkaktojnė rrezet ultraviolet. Sipas njė grupi studiuesish nė Rutgers University, pas eksperimenteve tek njė kavie ka rezultuar se ka njė efekt protektiv tė kafeinės dhe ushtrimeve, jo domosdoshmėrish tė pėrdorura tė dyja njėherėsh. Shkencėtarėt mendojnė se njė efekt i tillė mund tė jetė i ngjashėm edhe tek njerėzit. Pikėrisht pėr kėtė arsye, pėr tė evituar kancerin e lėkurės, ata rekomandojnė ndėrthurjen e kafesė me ushtrimet fizike.
50- Nevojat e organizmit pėr vitaminėn B2
Vitamina B2 merr pjesė nė shumė procese tė trupit, veēanėrisht pėr tė formuar energjinė nga ushqimet nė rritjen e fėmijėve dhe nė mbarėvajtjen e indeve trupore. Shenjat e para qė vihen re, nė mungesė tė saj, janė disa tė ēara nė anėt e gojės. Simptoma tė tjera janė plagė dhe mavijosje nė gjuhė, kruarje dhe skuqje tė syve. Kėto shenja mund tė vihen re brenda disa ditėve dhe ėshtė e kėshillueshme tė mos lihet mbas dore. Vitamina B2 gjendet kryesisht tek mėlēia, kosi, qumėshti, djathi, drithėrat, veza, peshku, bajamet, veshkat, kėrpudhat, farat e kungullit etj.
51- Vitamina B6 lufton infeksionet
Roli i vitaminės B6 ėshtė tė prodhojė proteinat, tė ēlirojė glukozėn e rezervuar. Tė gjitha kėto procese nė trup janė tė domosdoshme pėr rritje, formimin e gjakut dhe mbrojtje kundėr infeksioneve. Sa mė shumė ushqime me proteina tė pėrdoren, aq mė shumė vitaminė B6 ėshtė e nevojshme. Nė pėrgjithėsi mungesė tė kėsaj vitamine ka tek ata njerėz qė pėrdorin ilaēe kundėr reumatizmės, tuberkulozit ose tensionit tė lartė tė gjakut. Simptomat janė plagė nė gojė, depresion, irritim, ekzemė dhe nganjėherė dhe malcim i ndonjė nervi i cili shkakton dhimbje. Nė formė natyrale vitamina B6 gjendet tek drithėrat, banania, patatja, gjeli i detit, peshku, lajthia, arra, speci e perimet si lulelakra etj.
52- Pėr njė zemėr tė shėndoshė konsumoni vitaminėn C
Vitamina C ėshtė themelore nė formimin dhe mbarėvajtjen e indeve lidhėse, shėrimit tė plagėve, shėndetit tė mishit tė dhėmbėve dhe tė gjithė trupit. Qėndron njė lidhje e fortė midis sasisė sė bollshme tė vitaminės C qė gjendet nė trup dhe shėndetit tė zemrės, tė rrahjeve tė saj dhe uljes sė rrezikut ndaj disa kancereve. Kjo vitaminė largon perden nė sy. Mungesa e saj nė trup mund tė vihet re brenda 34 javėve. Dallohet qė ka vonesė nė shėrimin e plagėve, lodhje trupore, rrjedhje gjaku nga mishi i dhėmbėve, dhimbje gjunjėsh dhe njė gjumė jo i rehatshėm. Ata qė pinė duhan rekomandohen tė marrin sasi mė tė mėdha tė kėsaj vitamine. Ekspertėt mendojnė se ėshtė e dobishme marrja e vitaminės C 200 mg nė ditė. Ajo gjendet tek perimet jeshile dhe tė freskėta, te tė gjitha agrumet, luleshtrydhja, speci, domatja dhe patatja.
53- Konsumoni vitaminėn D pėr kockat dhe muskujt
Vitamina D shėrben pėr pėrthithjen e kalciumit nga ushqimet dhe gjithashtu ndihmon nė punėn e kalciumit dhe fosforit nė trup. Duke bashkėpunuar me kalciumin, ndikon nė rritjen dhe shėndetin e kockave dhe tė dhėmbėve gjithashtu nė shėndetin e nervave dhe tė muskujve. Mungesa e saj nė trup sjell dobėsi muskulore dhe mosrritje tė kockave, anemi dhe infeksione nė kanalet e frymėmarrjes. Duke u rritur fėmija, vihet re deformim i kockave, sepse ato janė tė pafuqishme pėr tė mbajtur peshėn e tij. Por kur mungesa e saj ėshtė nė masa mė tė mėdha, sjell dobėsi tė kockave duke shkaktuar kėshtu dhimbje. Nė kėto raste rreziku pėr thyerje tė kockave ėshtė mė i madh. Drita e diellit ėshtė e rėndėsishme nė pėrpunimin e vitaminės D. Gjendet sidomos tek peshku, sardelet dhe nė sasi mė tė vogla tek margarina dhe veza.
54-Vitamina E, parandalon atakun nė zemėr
Vitamina E ėshtė njė nga vitaminat bazė pėr organizmin e njeriut. Studimet tregojnė se kur vitamina E ėshtė nė sasi jo tė mjaftueshme nė trup, rreziku ndaj atakut tė zemrės dhe kancereve ėshtė mė i madh, dhe formohen gjithashtu perde nė sy. Me kalimin e kohės, kur kjo gjendje vazhdon, mund tė lindin dhe zhvillohen ērregullime nervore qė ndikojnė tek sytė, sistemi nervor dhe muskujt ose tė shkaktojė anemi. Gjendet tek lajthia, farat e lulediellit, gruri, vaji i lulediellit, perimet etj.
55-Vitamina K mpiks gjakun tek tė porsalindurit
Pėrveē rėndėsisė qė ka vitamina K nė organizmin e tė rriturve, ajo duket tė jete tepėr e domosdoshme pėr tė vegjlit. Sipas specialistėve, vitamina K ėshtė e nevojshme pėr formimin e proteinave dhe e pėrgjegjshme pėr mpiksjen e gjakut. Mosmpiksja e shpejtė shkakton rrjedhje gjaku tė vazhdueshme. Fėmijėt e sapolindur kanė sasi tė pakta tė vitaminės K. Dietologėt tregojnė se ajo gjendet tek perimet me gjethe jeshile, lulelakra dhe spinaqi, mėlēia, fasulja e thatė, bizelet dhe karota.
56- Plotėsoni nevojat e organizmit pėr jod
Jodi ėshtė i nevojshėm nga gjėndrat tiroide, pėr tė prodhuar hormonin e tiroides, i cili rregullon mė shumė se 100 sisteme enzimash, pėrshirė kėtu dhe metabolizmin, rritjen, riprodhimin dhe shumė funksione tė tjera themelore. Mungesa e jodit sjell fryrjen e gjėndrave tiroide. Kjo ndodh gjatė pėrpjekjes pėr tė marrė jodin nga gjaku, dhe duke formuar kėshtu njė strumė. Po ashtu ulet metabolizmi duke shkaktuar ngadalėsim nė aktivitetin fizik dhe mendor, shtim tė peshės, zgjerim tė qafės (sepse gjėndra tiroide gjendet aty), vrazhdėsi tė tipareve tė fytyrės dhe flokė tė thatė. Jodi gjendet kryesisht tek tė gjitha prodhimet e detit dhe kripa e jodizuar. Gjithashtu edhe qumėshti dhe bulmetrat dhe perimet qė rriten brenda nė tokė pėrmbajnė jod.
57- Mungesa e kromit shkakton diabet
Kromi u identifikua si njė nga mineralet nė trupin e njeriut vetėm 30 vjet mė parė. Studimet pėr tė vazhdojnė akoma. Kromi ėshtė pjesė e njė pėrbėrje qė bėn tė mundur insulinėn tė punojė. Ėshtė gjithashtu i rėndėsishėm nė metabolizėm dhe strukturėn gjenetike. Pėr shkak tė njohurive jo tė mjaftueshme pėr kėtė kripė minerale ėshtė e vėshtirė tė dallohen shenja tė veēanta, nė mungesė tė tij. Megjithatė dihet se mund tė shkaktojė rritje tė kolesterolit nė gjak. Nė studimet e bėra tek kafshėt, mungesa e kromit shkakton njė sėmundje, qė ėshtė shumė e ngjashme me diabetin. Gjendet kryesisht tek mishi, drithėrat, fasulet e thata, thjerrėzat, lajthia, peshku dhe prodhime tė tjera nga deti.
58- Pėrdorimi i tepėrt i paracetamolit dėmton veshkat
Shumė tableta qė disa i gėlltisin me shumicė kundėr kokėdhembjeve, pėr qetėsimin e dhembjes sė dhėmbit dhe dhembjeve tjera, pėrmbajnė paracetamol. Ky analgjetik, mjaft mirė zėvendėson aspirinėn dhe ėshtė i pėrshtatshėm pėr personat qė kanė tė thatė nė lukth dhe pėr ata te tė cilėt herė pas here paraqitet gjakrrjedhja nė lukth. Por kujdes! Paracetamoli dėmton veshkat. Kėshtu, ata qė e pėrdorin, kanė mundėsi tri herė mė shumė tė sėmuren nga veshkat se ata qė nuk e pėrdorin barėra qė nuk kanė paracetamol.
59- Jogurtit eviton barkqitjen te fėmijėt
Ėshtė njė nga produktet mė tė pėrdorura nė ditėt e sotme pėr evitimin mungesės sė urisė tek fėmijėt, pasi dihet qė ėshtė njė produkt mjaft i dashur pėr kėtė grup-moshė. Por ajo qė nuk dinit mė parė lidhet me faktin se jogurti eviton barkqitjen tek fėmijėt. Bakteret mike tė jogurtit dhe prodhimeve tė tjera qumėshtore mund tė pakėsojnė numrin e viruseve. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt u rekomandojnė nėnave tė fusin nė menynė e pėrditshme nė dietėn e tė vegjėlve tė tyre edhe kėtė produkt kaq tė shėndetshėm.
60- Konsumoni kafen sipas sasisė sė duhur
Ka studime tė ndryshme qė pranojnė ose jo vlerat e kafesė nė organizmin tonė. Megjithatė specialistėt bien tė gjithė dakord nė njė pikė, produkti me ngjyrė tė zezė nė tė gjitha rastet dėmton zemrėn. Veēanėrisht kur pėrdoret nė masa tė shumta gjatė ditės. Kini kujdes pas pirjes sė disa kafeve me radhė ndjeni rrahje tė shpeshta tė zemrės, nė kėto raste veē kėtij organi ėshtė mirė qė tė kontrollohet edhe mėlēia. Nė rastet kur keni probleme me funksionimin e mėlēisė, kafeina e kafesė grumbullohet nė gjak dhe kėshtu fillojnė tė rrahurat e shpeshta tė zemrės.
61- Mungesa e vitaminės A sjell verbim
Mungesa e vitaminės A shkakton shkurtpamėsi dhe verbimin e natės. Prandaj kėshillohet qė veē tė tjerash tė hani majdanoz tė freskėt, i cili ėshtė i pasur me vitaminėn A, por pėrmban edhe kalcium tė nevojshėm pėr elasticitetin e muskulaturės sė syve. Gjysmė filxhani majdanoz plotėson nevojėn ditore tė organizmit me vitaminė A. Kjo pėr tė gjithė ato raste kur personi ėshtė i vetėdijshėm qė nuk ka konsumuar nė menynė e tij ditore produkte qė kanė kėtė lloj vitamine.
62- Kuroni plagėt e infektuara me jod
Plagėt e ndotura gjithmonė fillimisht duhet ti lani me ujė tė ftohtė e pastaj ti dezinfektoni me jod dhe etil-alkool. Gėrvishtjet e vogla rekomandohen qė tė mos i lidhni. Ato mė mirė shėrohen nė ajėr. Plagėt pakėz mė tė mėdha dhe ato qė ndeshen me rrobat ėshtė mirė qė ti mbuloni me fashė, e cila duhet tė ndėrrohet ēdo 24 orė. Kjo pėr plagėt qė mund tė kurohen dhe trajtohen nė kushtet e shtėpisė, ndėrkohė qė pėr plagė tė rėnda duhet tė drejtoheni tek mjeku.
63- Antibiotikėt shoqėrojini me vitamina
Pėrdorimi i antibiotikėve shoqėrohet me vitamina tė ndryshme pėr tė mos mėnjanuar veprimin e dobishėm tė mikroflorės sė pėrhershme tė zorrėve. Shėndeti dhe zhvillimi i mikroflorės sė dobishme tė zorrėve varet shumė nga ushqimi qė merr ēdo ditė njeriu. Prandaj nuk duhet harruar se duhet tė hamė e tė pimė edhe pėr shėndetin e saj. Tė ushqyerit e gabuar mund tė dėmtojė kėtė mikroflorė, dhe si pasojė tė lejojė pėrhapjen e mikrobeve tė dėmshme. Nė raste se antibiotikėt konsumohen tė veēuara, ato sjellin ērregullime shėndetėsore, si dhimbje koke, lodhje, vjellje etj.
64- Konsumoni karotat dhe vajin e ullirit
Ka disa lloj ushqimesh qė duhet tė hahen tė shoqėruara me tė tjera, sepse kėshtu bėhen mė tė dobishme pėr organizmin e njeriut. Studimet e bėra kanė treguar se nėse i ha karotat e grira nė formė sallate, pa iu hedhur vaj ulliri, mund tė pakėsosh sasinė e kalorive qė merr, por humb marrjen e betakarotinės qė ėshtė mjaftė e vlefshme pėr trupin.
65- Vitaminat pėrthithen nė prani tė yndyrave
Vitamina A, ashtu sikurse dhe vitaminat D, E, K, absorbohen nga organizmi vetėm nė prani tė yndyrave. Mė pėrpara konsiderohej e papėrshtatshme tė bashkoheshin proteinat me karbohidratet. Por sot mendohet se ti shtosh llojeve tė ndryshme tė pastave (brumėrave) pak fasule, bizele apo thjerrėza, plotėsohen mė mirė nevojat proteinike tė trupit.
66-U shqimet qė sduhen bashkuar me njėri-tjetrin
Jo gjithmonė ushqimet duhen bashkuar me njėri-tjetrin, pasi nė kėtė rast humbasin tė gjitha vlerat e tyre ushqimore. Njė rasti i tillė ėshtė djathi, qė ėshtė i pasur me kalcium, por nėse ai konsumohet sė bashku me mishin, pengon absorbimin e hekurit nga zorrėt. Lakra e bardhė, kur hahet me peshk, pengon absorbimin e jodit, qė pėrmban peshku. Po ashtu, tanina qė pėrmban ēaji, pengon absorbimin e kalciumit qė ndodhet nė djathė etj
67- Konsumimi i fibrave ju bėn mė energjik
Nėse doni tė jeni energjik gjatė gjithė ditės, filloni me fibra qė nė mėngjes. Shumė nga ushqimet e veēanta ndikojnė nė mirėqenien tonė, por specialistja e dietave, Annie Jefferson, tregon se njė ndryshim i veēantė qė rrit nivelin e energjive ndodh kur njeriu ha pėr mėngjes njė ushqim tė pasur me fibra.
Ėshtė provuar se fibra rrit nivelin e energjive, ka njė efekt pozitiv nė funksionimin e organeve. Ju mban nė formė pėr njė kohė tė gjatė dhe gjithashtu nuk ndikon nė shtim tė peshės.
68- Fibrat shmangni shfaqjen e variēeve
Shumė gra, mbi moshėn 30 vjeē, vuajnė nga dhimbja dhe shfaqja e variceve, por vetėm duke mbajtur sistemin digjestiv nė lėvizje, mund tė gjeni ēelėsin e shmangies sė kėtij problemi. Specialisti amerikan i venave, dr. Luis Navarro kėshillon: Gratė mund tė parandalojnė shfaqjen e varikozės duke zgjedhur ushqime tė pasura me produkte tė bimėve me kėrcell (fibra) si gruri, orizi,
etj, tė cilat ndikojnė nė funksionimin e rregullt tė organeve tė brendshme si dhe rregullojnė lėvizjen e muskujve, nė rastet kur vuani nga gjymtyrėt e poshtme. Evitoni dhe qėndrimin ulur me kėmbėt kryqėzuar.
69- Luleshtrydhet mbajnė larg osteoporozėn
Osteoporoza shfaqet tek njė nė ēdo tri gra tė moshės mbi 50 vjeē nė botė dhe faktorėt qė e shkaktojnė janė menopauza e hershme, anoreksia si dhe pėrdorimi pėr njė kohė tė gjatė i kortikosteroideve. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt rekomandojnė ngrėnien e luleshtrydheve gjatė sezonit tė tyre tė prodhimit. Kėto janė produkte tė pasura me vitamina K, qė ėshtė identifikuar si njė trajtues i efektshėm i osteoporozės. Kėrkimet kanė treguar se vitamina K kontribuon nė eliminimin e problemeve tė kockave.
70- Kripa e tepėrt ērregullon presionin e gjakut
Nga presioni i lartė i gjakut vuajnė njė nė ēdo tre tė rinj, si dhe shumė gra tė moshės 35 deri 55 vjeēe. Pikėrisht pėr kėtė arsye mjekėt rekomandojnė qė duhet tė shikohen me kujdes etiketat e ushqimeve pėr sasinė e fshehur tė kripės, sepse kjo ėshtė rruga kryesore pėr rritjen e presionit tė gjakut nėpėrmjet ushqimeve. Pėr shembull, njė pjesė e hollė e njė pice mesatare, pėrmban 20% tė kripės qė rekomandohet tė marrė nė ditė njė njeri. Shumė nga ne marrin nė ditė dyfish sasi tė kripės, shumė mė tepėr se sa ka nevoje organizmi. Reduktimi i kripės ėshtė njė nga faktorėt mė tė rėndėsishėm nė uljen e presionit tė gjakut.
71- Konsumoni peshkun pėr tė luftuar depresionin
Japonezėt kanė njė shkallė tė ulėt tė depresionit, sepse ata pėrdorin nė gatim vajin e peshkut. Nutrionisti Fabienne Garceau thotė se ne akoma nuk arrijmė tė perceptojmė mesazhin kur flitet pėr kėtė acid yndyror. Britanikėt nuk para e pėrdorin peshkun, vetėm 11 % e tyre mund tė marrin njė herė nė javė. Ndaj nuk ėshtė pėr tu habitur kur shohim se njerėzit janė gjithnjė tė tensionuar. Nėse nuk jeni njė ngrėnės i peshkut, mund tė provoni me vezė tė freskėta pule, tė cilat janė shumė tė pėrdorshme edhe si dietė
72- Shmangni mbipesha sepse shkurton jetėn
Ka kohė qė mbipesha trupore shikohet si e dėmshme pėr shėndetin, por dy studime tė reja mjekėsore arrijnė nė pėrfundimin se mbipesha trupore luan rol edhe nė pakėsimin e viteve tė jetės.
Shkencėtarė amerikanė dhe holandezė njoftojnė se mbipesha trupore shkurton jetėgjatėsinė. Pėr arritjen e kėtij pėrfundimi shkencėtarėve iu deshėn disa vjet studimi tė hollėsishėm tė ēėshtjes. Doktor David Allison pranė universitetit tė Alabamės thotė se synimi i studimit ishte pėr tė pėrcaktuar ndikimin qė ka mbipesha nė jetėgjatėsinė e njeriut. Tė dhėnat e njoftuara nė revistėn e shoqatės amerikane tė mjekėsisė tregojnė se jeta e personave me mbi peshė trupore mund tė shkurtohet 20 vjet, nėse mbipesha fillon rreth moshės 20 vjeēare.
73- Marihuana shkatėrron kancerin
Kėrkimet qė janė bėrė nė Madrid bėjnė tė ditur se pas njė eksperimenti, mjekėt kanė arritur tė shkatėrrojnė njė tumor tė pashėrueshėm duke pėrdorur kanabis. Malignant gliomas, ėshtė lloji i kancerit mbi tė cilin u eksperimentua tek njė kafshė, lloj qė pėrhapet shpejt dhe qė deri mė tani ska gjetur asnjė kurė mjekėsore. Marihuana ka njė efekt dramatik, duke i shkatėrruar tumoret qė janė mjekuar pėr njė periodė prej shtatė ditėve. Njė ekip i drejtuar nga dr. Manuel Guzman nga Universiteti i Madridit tha: Kėto rezultate mund tė pėrmbajnė hapat e parė pėr njė trajtim tė ri mjekėsor pėr disa kancere. Nga ana tjetėr po tė njėjtė mjekė kanė arritur nė pėrfundimin se cigaret dhe tė gjitha llojet e duhanit apo drogave tė ndryshme dobėsojnė apo ēojnė deri nė shkatėrrim tė arterieve dhe organet e frymėmarrjes.
74- Luftoni kancerin e prostatės me vera tė kuqe
Vera e kuqe arrin tė ulė rrezikun pėr shfaqjen e kancerit tė prostatės. Duket se efekti mbrojtės i pijes ėshtė mė efikas kundėr formave mė tė avancuara tė sėmundjes. Tė paktėn ky ėshtė pėrfundimi i njė studimi tė kryer nga Cancer Research Center nė SHBA. Gjatė studimit janė intervistuar 1623 pacientė, tė cilėve u ishte diagnostifikuar kanceri nė prostat. Studiuesit kanė vėrejtur se te burrat qė pinin 4 gota verė nė javė, rreziku ulej me 50 pėr qind, rezultat qė nuk ishte vėnė re pėr pijet tjera alkoolike, pėrfshi dhe verėn e bardhė. Kjo, sipas studiuesve, shpjegohet me faktin se substanca qė i atribuohej efekti mbrojtės resveratroli, ndodhet vetėm nė rrushin e kuq. Substanca ka efekt antioksidant, anti-radikaleve tė lira, vepron nė procesin e shkatėrrimit tė qelizave qė mund tė ēojė nė shfaqjen e tumorit dhe ndihmon trupin tė eliminojė qelizat tumorale. Kjo mund tė ndikojė nė uljen e hormoneve mashkullore, si testosteroni, qė ndikon nė shfaqjen e kancerit tė prostatės.
75- Zvogėloni sasinė e konsumimit tė kripės
Shkencėtarėt amerikanė nga Universiteti Maryland pohojnė se ēdo vit mund tė shpėtohen 150.000 jetė njerėzish nėse industria ushqimore do tė zvogėlojė sasinė e kripės, e cila i shtohet ushqimit. Kripa ka ndikim direkt nė tensionin e gjakut, i cili ėshtė i lidhur me njė spektėr tė gjerė sėmundjesh. Shumė probleme shėndetėsore mund tė parandalohen kur prodhuesit e ushqimeve nė 10 vitet e ardhshme nė prodhimet e tyre do tė pėrgjysmojnė pėrdorimin e kripės, pohojnė tė njėjtėt shkencėtarė amerikanė.
Ata vlerėsojnė se nė kėtė rast pėr 20% do tė zvogėlohet numri i tė sėmurėve nga tensioni i lartė i gjakut, pėr 14% do tė zvogėlohet numri i vdekjeve nga sulmi nė zemėr, kurse numri i pėrgjithshėm i vdekjeve do tė zvogėlohet pėr 7 pėr qind.
76- Mos konsumoni tepėr ēokollatėn
Me migrenė nėnkuptohen kriza tė rėnda tė dhembjeve tė kokės tė shkaktuara nga spazma e arterieve tė trurit. Kėto kriza mund tė shkaktohen nga faktorė tė shumtė, midis tė cilėve shpesh pėrmendet edhe ēokollata. Po kėshtu, nė kėtė sėmundje mund tė ndikojnė edhe disa ushqime tė tjera si dhe uria. A shkakton ēokollata akne dhe puērra? Besohet qė disa ushqime mund tė sjellin probleme deri te keqėsimi i akneve, mes tė cilave shpesh akuzohet ēokollata. Por pėr ketė nuk ka dėshmi. Sipas hulumtimeve tė reja, te ēokollata nuk janė identifikuar pėrbėrje qė do tė shkaktonin akne apo keqėsim tė tyre. Megjithatė, besohet se indeksi glikemik i lartė, i kombinuar me konsumimin e madh tė sheqernave tė rafinuara te ēokollata, mund tė jetė nė relacion me shfaqjen e puērrave. Nėse dikush ha rregullisht ēokollata mė shumė se sa janė nevojat e tij, teprica e kalorive qė ka ēokollata do tė kalojė nė formėn e yndyrave.
77- Mos largoni nga tryeza mjaltin e luleve
Mjalti i luleve ėshtė njė dhuratė e mrekullueshme e natyrės pėr tė cilin organizmi ynė ka nevojė. Lėngu i arrave tė kokosit, sidomos i arrės sė gjelbėr tė kokosit, ėshtė nektari mė i pasur me vitamina pėr trupin e njeriut. Shumė vitamina esenciale gjenden nė fruta tė tjera dhe ndihmojnė nė mėnyrė tė pazėvendėsueshme nė kurimin dhe luftimin e sėmundjeve tė zemrės apo edhe shumė shqetėsimeve tė tjera. Konsumoni produkte vegjetariane dhe ushqime me fibra. Nė kėtė kategori pėrfshihen tė gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe tė yndyrshme. Konsumoni tė paktėn dy vakte nė ditė, veēanėrisht pas perėndimit tė diellit apo njė dite tė lodhshme pune. Ushqimet cilėsore me pėrmbajtje tė lartė vitaminash dhe lėndė tė tjera ushqyese mbrojnė shėndetin tuaj dhe zgjasin jetėn.
78- Konsumoni kripėn sa mė pak tė jetė u mundur
Pėrdoreni atė sa mė pak tė jetė e mundur. Mos harroni se ēdo produkt i krijuar nga natyra nuk ėshtė i kripur nė shijen e tij, ai ėshtė zakonisht i ėmbėl ose i athėt. Po ashtu kripa gjendet te uji i detit i cili nuk rekomandohet tė pihet veē rasteve kur personi ėshtė i etur dhe nuk ka si tė veprojė ndryshe. Shtoni lakrat nė dietėn tuaj ditore. Konsumoni gjethet jeshile tė spinaqit, sallatės pėr sėmundjet e zemrės dhe diabetit. Thjerrėzat po ashtu janė tė pasura me lėndė ushqyese si dhe pėrbėrės tonike tė domosdoshme pėr organizmin.
79- Aspirinat tė dobishme pėr zemrėn
Konsumi ditor i aspirinės duhet tė jetė 1/4 e tabletės 100 miligramėshe, mėnjanon rrezikshmėrinė e atakut nė zemėr. Aspirinat ndalojnė procesin e pjekurisė duke i mbajtur indet fleksibėl. Ai ėshtė gjithashtu i mirė pėr sytė. Ēdo ditė nė vrimat e hundės vendosni pak vaj mustarde tė pėrzier me pak ujė. Ai ėshtė i dobishėm pėr sytė dhe i mban rrugėt e frymėmarrjes tė pastra dhe tė lėmuara. Ēdo ditė shpėrndani vaj mustarde nė gishtat e kėmbės, ajo tė ndihmon pėr tė pėrmirėsuar shikimin e syve.
80- Merrni yndyrat nė sasinė e duhur
Janė bazė nė shumė procese tė organizmit dhe janė njė formė e pėrqendruar e energjisė. Marrja e tepruar e yndyrave mund tė ēojė nė dhjamosje. Mishi, djathi, vaji i palmės, vaji i arrės sė kokosit, dhjamėrat e kafshėve, vezėt, peshqit, arrat, kanė yndyra tė tretshme. Fibrat luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė njė dietė tė shėndetshme, ndihmojnė lėvizjen e ushqimit nė aparatin e tretės, ndalojnė kapsllėkun, ndihmojnė funksionimin e zorrėve (parandalojnė shqetėsimet nė to), apendicitin, sėmundjet e zemrės.
81- Drithėrat janė tė pasura nė vitamina dhe kripėra
Drithėrat janė shumė tė pasura me fibra. Vitaminat dhe kripėrat minerale e ndihmojnė trupin tė ruajė formėn e mirė. Njė dietė e mirė duhet tė sigurojė tė gjitha vitaminat dhe kripėrat minerale, qė janė shumė tė nevojshme pėr organizmin. Megjithėse duhen vetėm sasi tė vogla, ato janė tė pazėvendėsueshme. Vitaminat dhe kripėrat minerale veprojnė sė bashku. Kripėrat minerale ndikojnė nė strukturat kockore, krijimin e njė ekuilibri tė sistemit ujor tė organizmit, nervat dhe reagimet muskulore.
82- Merrni mineralet e nevojshme pėr organizmin
Minerale tė rėndėsishme janė kalciumi, fosfori, magnezi, hekuri, sulfuri, sodiumi, potasi dhe zinku. Disa vitamina si A, D, E, K, mund tė magazinohen, kurse vitaminat C dhe B kompleks duhen marrė rregullisht. Nėse frutat dhe perimet gatuhen, vitaminat dhe kripėrat minerale humbasin shumė nga cilėsitė e tyre. Pikėrisht pėr kėtė arsye duhet tė konsumoni mė pak ushqim sesa jeni tė uritur. Eksperimentet e realizuara kanė treguar se jeta e njė personi, i cili ushqehet normalisht dhe pa e tepruar, duke reduktuar njėrin nga vaktet nė 40 pėr, dyfishohet.
83- Konsumoni nė ēdo vakt perime tė freskėta
Ēdo ditė ėshtė e kėshillueshme qė tė konsumohen nė tė paktėn njė vakt produkte tė freskėta tė gjelbra si, spinaq, lakėr, sallatė jeshile, etj. Ato ndihmojnė nė normalizimin e qarkullimit tė gjakut dhe nė rregullimin e normalizimin e tensionit tė gjakut. Shumė njerėz ruajnė shikim tė mprehtė deri nė moshė tė thyer nė sajė tė konsumimit tė vazhdueshėm tė kėtyre ushqimeve. Kungulli i verdhė dhe i pjekur mirė pėrmban beta karotėn, e cila gjendet edhe te karotat dhe i jep energji tė vazhdueshme zemrės.
84- Konsumoni sasinė e nevojshme tė ujit
Njė ditė nė javė konsumoni ujė mė tepėr se zakonisht. Njė ditė nė muaj mundohuni tė mos konsumoni fare ujė. Herė pas here nė vend tė kafes qė ju dėmton, pini ujė tė ngrohtė. Mbani gjithmonė tė njėjtėn masė tė gotės me tė cilėn pini ujė, nė mėnyrė qė ti jepni organizmit tuaj ēdo herė ujė nė tė njėjtėn sasi. Ėshtė mirė qė uji tė mos tė pihet menjėherė, por pak nga pak, me pushime tė vogla. Po ashtu, tri herė nė javė pini lėngje frutash tė shtrydhura, si lėng limoni, portokalli, pjeshkė, rrushi, karotė etj.
Kėshilla pėr tė gjithė ata qė dėshirojnė tė mbajnė dietė
85- Ēdo ditė njė herė merrni njė kombinim vitaminash me minerale.
86- Peshohuni vetėm njė herė nė javė dhe nė tė njėjtėn ditė, nė tė njėjtėn peshore me tė njėjtat rroba.
87- Gjatė dietės mos mendoni pėr peshėn qė keni qėllim tė arrini, por shijoni peshėn qė po humbisni.
88- Gjatė ngrėnies mos nxitoni, pėrpiquni tė hani ngadalė qė tė mos dėmtoni stomakun tuaj.
89- Mos flini shumė gjumė gjatė dietės, sepse pėrndryshe dieta nuk do tė jetė e efektshme.
90- Nėse bėheni kaps hani mė shumė sallatė dhe pini mė shumė ujė.
91- Mos pėrdorni ēamēakėz gjatė dietės, sepse pėrmban sheqerna.
92- Mos dėgjoni tė tjerėt qė mund tju thonė se nuk dukeni mirė me peshėn tuaj tė re. Mundohuni tė mos e prishni dietėn qė keni nisur.
93- Mos blini rroba apo kėpucė tė reja. Merrini ato sipas peshės sė re.
94- Mos u mundoni tė bini nė peshė menjėherė pasi trupi peshėn e rėnė menjėherė (pėr pak ditė) e kompenson vetvetiu.
95- Mos harroni se nuk ka njė dietė fiks pėr tė gjithė. Zakonisht ajo ndryshon sipas personit, moshės, kėrkesave tė tij, aktivitetit tė tij dhe nėse ka apo jo ndonjė sėmundje apo shqetėsim tjetėr.
96- Mos shikoni ēfarė hani por se sa kalori ka ai ushqim dhe se sa ėshtė aktiviteti juaj ditor pėr ti djegur kėto kalori.
97- Dieta mė e mirė pėr tė rėnė nė peshė ėshtė tė mos shėndoshesh pra ta parandalosh.
98- Largohuni dietave rraskapitėse dhe torturuese. E rėndėsishme ėshtė qė atė qė jepni tė mos e merrni pėrsėri dhe kjo arrihet me njė disiplinė ushqimi qė kėrkon kohė tė gjatė.
99- Mos pėrdorni dieta tė dėgjuara praj tė tjerėve por tė rekomanduara nga dietologu. Mos digjni veten tuaj por kilet tuaja.
100- Mundohuni tė bėni gjimnastikė ose mė e thjeshta tė ecni me pak nxitim. Por kjo ecje duhet tė jetė programuar vetėm pėr kėtė qėllim.
