Shteti
Pikėt
Titulli Preferuar
nga Gjenetika luan rol tė veēantė nė pėrcaktimin final tė gjatėsisė suaj. Vitamina dhe mineralet ndihmojnė rritjen dhe pamjaftueshmėria e disa vitaminave mund tė shkaktoj vonesė nė zgjatje dhe ndikoj nė gjatėsinė pėrfundimtare. Qė ti ndihmosh fėmijės suaj tė zgjatet ata duhet tė konsumojnė sasi tė mjaftueshme tė kalciumit, vitaminės D dhe zinkut.
Kalciumi
Kalciumi ėshtė minerali ma me bollėk nė trupin tonė. Kalciumi nevojitet pėr tkurrjen e muskujve, sekrecionin (lirimin) e hormoneve dhe enzimave dhe transmisionin e impulsave nervor. 99% e kalciumit nė trup gjendet nė eshtra. Eshtrat vazhdimisht absorbojnė dhe depozitojnė kalcium pėr tu forcuar dhe ndėrtuar asht tė ri. Fėmijėt kanė nevojė pėr sasi adekuate tė kalciumit gjatė zhvillimit tė tyre nė mėnyrė qė tė zgjaten. Foshnjat kanė nevojė pėr 210 deri 270 mg kalcium nė ditė, kurse tinejxherėt kanė nevojė pėr 1300 mg kalcium nė ditė. Ushqimet e pasura me kalcium janė produktet e qumėshtit, peshku salmon , sardelet me eshtra, lėngu i portokallit, spinaqi, lakra dhe qumėshti i sojės.
Vitamina D
Vitamina D ėshtė njė vitaminė qė gjendet nė vetėm disa fruta. Por trupi ynė ka aftėsi tė bėj vitaminėn D kur i ekspozohemi diellit. Vitamina D ėshtė e nevojshme sepse ndihmon nė absorbimin e kalciumit nga stomaku dhe nė mineralizimin e eshtrave. Vitamina D ndihmon fėmijėt qė tė zgjaten. Njė studim i 2009 i publikuar nė The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism ka studiuar marrėdhėniet mes statusit tė Vitaminės D dhe gjatėsisė pėrfundimtare tek vajzat nga mosha 16 deri nė 22. Studimi ka treguar se vajzat me nivele tė zvogėluara tė Vitaminės D gjithashtu kishin edhe gjatėsi mė tė vogėl. Ushqimet e pasura me vitaminė D janė peshku salmon, kėrpudhat, qumėshti dhe lėngu i portokalli i fortifikuar.
Zinku
Zinku ėshtė njė mineral esencial prezent nė disa ushqime. Zinku luan rol nė sintezėn e ADN-s, sintezėn e proteinės dhe ndarjen e qelizave. Gjithashtu nevojitet pėr tė ndihmuar rritjen normale gjatė shtatzėnisė, fėmijėrisė dhe adoleshencės. Sasia e pamjaftueshme e zinkut mund tė ndikoj nė mos rritjen e mjaftueshme. Ushqimet e pasura me zink janė prodhimet e detit, kofshėt e pulės, drithrat e fortifikuara, kosi, bajamet. /ikub/
