Shteti
Pikėt
Titulli Preferuar
nga Dhjetė kokrra domate nė javė ulin rrezikun pėr tu prekur nga sėmundjet me 60 pėr qind. Domatja ėshtė njė nga perimet mė tė njohura pėr vlerat e saj kuruese. Pėr vlerat e saj ushqyese, domatja ka gjetur pėrdorim tė gjerė. Ajo ėshtė e pasur me Vitamina C dhe A. Gjithashtu, domatja pėrmban kripėra minerale, acide organike etj.
Ndėr kripėrat, vend tė rėndėsishėm zėnė potasi, fosfori, kaliumi, hekuri, magnezi raporti i tė cilave krijon njė ekuilibėr tė pėrsosur tė ushqimit. Domatja pėrmban edhe antibiotikė bimorė si tomatina, e cila shėrben nė shėrimin e sėmundjeve tė lėkurės dhe tė aparatit tretės. Lėngu i domates ushtron ndikim tė madh nė shėrimin e plagėve tė infektuara si dhe tė ulcerave kronike. Ai vepron gjithashtu mbi sėmundjet e zemrės dhe enėve tė gjakut. Domatja ndikon nė kurimin e formave tė lehta reumatike. Gjithashtu, ajo ka veti kuruese edhe pėr nefritin, artritin dhe kapsllėkun.
Pas Vitaminės C dhe antioksiduesve, zbulimet e fundit pėr tė parandaluar kancerin e vėnė theksin te glikopeni, qė ėshtė dhe pėrbėrėsi kryesor i domates. Pėr tė luftuar plakjen, pėr tė parandaluar kancerin apo pėr tė pasur njė lėkurė tė bukur, asgjė nuk do tė ishte mė e ēmuar se sa marrja gjatė vakteve tė ditės tė njė ilaēi me emrin domate. Atė mund ta pėrdorėsh tė gjallė, nė salcė, gjellė, sallatė, makarona, rizoto, supa, koktej (kokteji i famshėm Bloody Mary pėrgatitet me lėngun e domates) apo nė gatime tė ndryshme, pėr tė cilat nuk ėshtė e nevojshme tė konsultohesh me ndonjė mjek apo tė kesh recetė pėr ti blerė. Dhjetė kokrra domate nė javė, tė freskėta, tė gatuara apo produkte tė saj, mund tė ulin rrezikun e prekjes nga sėmundjet me 60 pėr qind.
Sigurisht qė mjekėt duan ti bindin njerėzit tė hanė domate dhe produktet qė rrjedhin prej saj, pasi mund tė reduktojnė rrezikun e pėrhapjes sė shumė llojeve tė kancerit, por kjo nuk do tė thotė se ata duhet tė hanė vetėm domate. Por domatet duhet tė jenė shoqėrueset e para tė njė diete tė pasur ushqimore me fruta dhe perime.
Nga ana tjetėr, ajo mund tė ndihmojė edhe nė uljen e kolesterolit tė keq nė gjak. Studimet e fundit tė mjekėve finlandezė treguan se salca e kuqe e quajtur ndryshe ketch up largon kolesterolin e keq nė organizėm. Sipas kėrkimit finlandez, salca e kuqe, aq e dashur pėr anglezėt dhe jo vetėm pėr ta, ėshtė njė minierė e artė pėr zemrėn dhe mjafton njė sasi e vogėl nė ditė pėr tė mbajtur tėrėsisht nėn kontroll vlerat e LDL, tė ashtquajturin kolesteroli i keq.
