Disa nga faktet historike që i lemë në harresë!

Njëri ndër misteret më të mëdha në botë është truri i
njeriut. Sado që të mundohemi t’i mbajmë në mend dhe t’i shkruajmë
ngjarjet historike, përsëri edhe më tej i harrojmë.
Kësaj here vendosëm të rikujtojmë disa shpikje të pabesueshme që janë
harruar ose eventualisht të shkruara në emër të dikujt tjetër për arsye
budallallëku.
Makina me avull
Nëse fillon dikush të bisedojë me ju për makinat revolucionare që
kanë ndihmuar në industrinë revolucionare, një ndër to sigurisht do të
jetë makina me avull. Makina e parë origjinale është bërë në vitin 1712,
kurse më vonë është përpunuar nga ana e Xhejms Vatit, të cilit i është
shkruar kjo shpikje.
Makina e parë me avull
Ku qëndron mashtrimi? Mashtrimi vjen nga fakti se makina e parë me
avull është bërë 1.600 vjet para të dhënës që ne e dimë. Në shekullin e
parë. Inxhinieri i quajtur Heron nga Aleksandria ishte i pari i cili e
ka shpikur makinën që punon me avull. Shpikja e tij është një turbinë që
punon me avull.
Nëse pyeteni se pse kjo është harruar dhe si është e mundur të mos e
dimë, përgjigja është shumë e thjeshtë. Si edhe shumë çështje të tjera,
edhe kjo në mënyrë misterioze është harruar në memorien tonë, sepse
është krijuar para kohës së vet. Në atë kohë kur Heroni e ka bërë
makinën me avull, Dhjata e Re ende ka pasur “faqe të freskëta me ngjyrë”
dhe në gishta ka mundur të numërohen njerëzit të cilët do ta kuptonin
zbulimin e tij. Kjo është vetëm një nga punët e gjërat e shumta që
historia i ka harruar sepse nuk ka mundur t’i kuptojë, që është një
fatkeqësi e madhe. Paramendoni sa do të ishim të përparuar nëse do ta
shkurtonim atë pauzë të vogël prej 1.600 vjetëve.
Gardhi i madhe i gjallë
A keni dëgjuar për Murin Kinez? Kuptohet se keni dëgjuar, po për
gardhin e madhe të gjallë? Për cilin? Gardhi i madh i gjallë ishte i
gjatë gati 3.000 kilometra dhe është gjendur në Indi. Ju tingëllon e
njohur? Pyetja e parë që do të na binte në mend është se për se do të
mbillej mbrojtëse e gjallë në gjatësi prej 3.000 kilometrash të
pabesueshme.
Ky është një mister i vërtetë! Përgjigja është e thjeshtë, për shkak
të kripës. Kripa dikur ka qenë një pasuri e madhe, si edhe shumica e
erzave të tjera. Dhe prandaj në një moment perandoria e madhe britanike
ka vendosur të bëjë monopol ndaj burimeve të mëdha të kripës kështu që
kanë ngritur një mur të madh ferrash.
Gardhi i madh i gjallë
Ky mur e ka terrorizuar popullin në Indi në kërkim të erzave mbi 40
vjet derisa më në fund nuk i është vënë zjarri në vitin 1880. Si kemi
arritur ta harrojmë këtë? Përsëri e thjeshtë, Britania e Madhe nuk ka
dashur të dihet për regjimin e tyre të vrazhdë që e kanë zbatuar ndaj
kolonive. Në realitet, e gjithë ndodhia do të harrohej plotësisht nëse
historiani Roz Momoham nuk i ka nxjerrë shkrimet e vjetra dhe i ka
shpallur në publik.
Çimentoja
Kush e ka shpikur i pari dhe kur ka filluar të shfrytëzohet? Shumica
do të përgjigjeshin në mesin e shekullit të 18-të, më saktësisht në
vitin 1756. Përgjigja e vërtetë është 2.000 vjet para kësaj, rreth tre
shekuj para lindjes së Krishtit. Është pak e çuditshme, pse atëherë nuk
kanë murosur shtëpitë dhe kullat?
Çimentoja romake
Romakët kanë filluar ta shfrytëzojnë çimenton tre shekuj para erës
sonë. Këtë e dëshmon ekzistimi i mijëra ollukëve të bërë dhe
konstruksionet më të vjetra të kanalizimit dhe ngrohjes tokësore. Por,
atëherë vjen Mesjeta e errët dhe gjithçka shkon në harresë. Nëse pyeteni
se si arritëm ta harrojmë këtë, përsëri shumë logjikisht dhe thjesht e
harrojmë recetën. Madje në vitin 1756 inxhinieri britanik ka ardhur deri
te ideja se si të bëjë çimento. Edhe pse do të ishte vështirë të
shfrytëzojë recetën romake në të cilën përbërës kryesor ka qenë hiri
vullkanik i shfrytëzuar në fushën në Vezuv.
Fakt interesant lidhur me çimenton është forma e parë e çimentos e
ajo është shfrytëzuar 2.500 vjet para erës sonë në Egjipt, kurse mbetjet
e para të çimentos kanë prejardhjen nga territoret e Ballkanit dhe
vlerësohen se janë të vjetra gati 7.600 vjet apo 5.600 vjet para erës
sonë. Siç e shihni njerëzimi harron shumë, veçanërisht në këto hapësira,
fitimtarë janë vetëm ata që e shkruajnë historinë për ne që e
përjetojmë përsëri si mister botëror.