Nė Island, uji i nėndheshėm gjeotermik (i ngrohtė prej natyre) transportohet drejtpėrdrejtė me tubacione nėpėr shtėpi. Vendi shtrihet mbi Kreshtėn Malore Mesatlantike, njė thyerje tektonike nė koren e Tokės , prej sė cilės del vazhdimisht magmė e nxehtė dhe lavė. Nxehtėsia e nėndheshme e vullkaneve pėrdoret pėr tė prodhuar pjesėn mė tė madhe tė energjisė elektrike nė Islandė.
FAKTE
Islanda
01. Vikingėt ishin kolonėt e parė qė arritėn atje nga Norvegjia, nė shekullin IX.
02. Islanda ndodhet nė Atlantikun e Veriut dhe ėshtė shteti nė skajin mė perėndimor tė Evropės.
03. Ajo shtrihet pranė Rrethit tė Arktikut por ka klimė mė tė butė, falė ujėrave tė ngrohta tė Golfstrimit.
04. Fqinji mė i afėrt ėshtė Groenlanda, 287 km larg.
05. Shumica e islandezėve jetojnė nė zonat bregdetare. Qendra e pabanuar e ishullit ėshtė e mbuluar me pllaja dhe me male shkėmborė.
Nė vitin 985, Eriku i Kuq u largua nga Islanda pėr tė pushtuar njė koloni nė Groenlandė. Nė vitin 1002, djali i tij Leif Erikson (poshtė) zbarkoi nė Amerikėn e Veriut, nė njė vend qė e quajti Vinland rreth 500 vjet mė parė sa Kristofor Kolombi tė shkelte atje.
Toka e zjarrit dhe e akullit
Nė Islandė akullnajat mbulojnė mė shumė se 11 pėr qind tė sipėrfaqes.
Akullnaja mė e madhe Vatnajokula mbulon njė sipėrfaqe prej 8.100 km 2.
Nė Islandė ndodhen mbi 100 vullkane dhe rreth 30 prej tyre janė aktive.
Nė Islandė njė vullkan shpėrthen mesatarisht njė herė nė pesė vjet.
Vullkani mė i famshėm i Islandės, Mount Hekla ka shpėrthyer 18 herė nė 1000 vjetėt e fundit.
Pesė njohuri mbi gejzerėt:
01 Gejzerėt janė burime me ujėra tė nxehta, qė shpėrthejnė si shatėrvan nė zona vullkanike.
02 Nė Islandė ka rreth 200 gejzerė.
03 Gejzeri mė i famshėm i Islandės , Strokuri hedh ujė ēdo pesė minuta.
04 Nė botė ka rreth 1000 gejzerė aktivė.
05 Mė shumė se gjysma e tyre ndodhen nė Parkun Kombėtar Jellouston nė SHBA
Laguna Blu
Njerėzit lahen gjatė gjithė vitit nė Lagunėn Blu, madje edhe kur bie dėborė.
Temperatura e ujit ėshtė rreth 38 0C.
Kripa, mineralet dhe algat i japin ujit ngjyrėn blu.
Thuhet se balta e bardhė qė pėrvijon lagunėn, bėn mirė pėr disa sėmundje tė lėkurės
Uji gjeotremal del nga vrima tė thella tė nėndheshme. Meqėnėse pėrdoret pėr tė prodhuar energji elektrike pėr njė stacion elektrik aty pranė, uji ftohet pėrpara se tė mbėrrijė nė lagunė.
EMRAT E ISLANDEZĖVE
Nė Islandė , pas emrit vjen emri i babait. Nėse njė vajzė e ka emrin Gudrun dhe babi i saj quhet Magnus, atėhere emri i saj i plotė do tė ishte Gudrun Magnusdottir (Gudruni , vajza e Magnusit, vėllai i saj do tė quhej Olaf Magnusson (Olafi i biri i Magnusit).
Pesė gjėra qė ndoshta nuk i dini pėr Islandėn
Sporti kombėtar ėshtė glima, njė lloj mundje vikinge qė ėshtė praktikuar qysh nė shekullin XII.
Gjuha ilsandishte e ka prejardhjen nga gjuha e sagave qė rrėfejnė historitė e familjeve tė kolonėve tė parė islandezė.
Nė Islandė botohen mė shumė libra dhe revista pėr njeri se nė ēdo vend tjetėr tė botės.
Nė numeratorin telefonik , njerėzit janė tė renditur jo sipas mbiemrit por sipas emrit.
I themeluar mė 930, Parlamenti i Islandės Althing ėshtė mė i vjetri nė botė.
Me numra
2 ėshtė numri i orėve me diell nė njė ditė dhjetori.
90 pėrqind e shtėpive nė Islandė kanė ngrohje gjeotermike.
1.339 km gjatėsia e rrugės 1, unaza e Islandės.
80.000 numri i kuajve poni nė Islandė.
306.000 popullsia e Islandės.
Krijimi i njė ishulli
Nė vitin 1963 njė shpėrthim i fuqishėm nė brigjet e Islandės ishte shenja e parė se nga deti po lindte njė ishull i ri vullkanik. Ai mori emrin Surtsei, prej Surturit perėndisė skandinave tė zjarrit dhe tani ėshtė 150 m i lartė.
Tormaturi ėshtė njė bufe tradicionale e cila shtrohet gjatė festave tė gjata dimėrore nė Islandė, ku shėrbehet pastėrma qengji, kokė deleje e pjekur, gjizė salsiēe, salmon i tymosur dhe mish peshkaqeni.
Pesė kafshė islandeze
Dhelpra e arktikut
I vetmi gjitar me prejardhje nga Islanda
Poni (kalushi) islandez
Kėto kafshė tė forta u sollėn nė Islandė nga vikingėt.
Qen stani islandezė
Edhe ky u soll nga vikingėt dhe pėrdoret edhe sot e kėsaj dite pėr tė ruajtur kopenė.
Shqiponja bishtbardhė e detit.
Shpendi grabitqar mė i madh i Islandės
Pufini
Nė Islandė gėlojnė miliona pufinė. Ikub