Shteti
Pikėt
Titulli Preferuar
nga 
Polinesia franceze eshte nje grup ishujsh qe i perkasin Frances e cila eshte nje kolektivitet pertej detit dhe per kete arsye perdorin monedhen e vete, te vendosur ne Oqeanin Paqesor, rreth 6000 km ne lindje te Australise.
Historia
Grupi ishujve polinezian ankesuar nga Franca gjate shekullit te 19 dhe te quajtur deri ne fund te vitit 1958 «Établissements de l'Océanie» (Pasuria ne Oqenani). Analizat dhe studimi i gjetjeve arekologjike ne ishuj kane bere te mundur qe te vertetohet se njerezit e pare qe kane zbarkuar ne polinezi rreth vitit 500 pas Krishtit, ishin popull i panjohur dhe u zhduken ne menyre misterioze. Vala e dyte e emigrimit gjeti pikerisht mbetjet e ketij qyteterimi. Sipas legjendes Inca te Peruse, nje popullsi e dyte pushton polinezine rreth vitit 1100.
Administrimi
Polinezia franceze, bashkesi pertej detit, pervec kesaj qe nga viti 2004 mban statusin qyteti pertej detit. Mbrojtja dhe ruajtja e rendit te kolektivitetit francez pertej detit, jane te siguruara nga departamentet franceze, nga Armée de terre (ushtria), Marine nationale (Marina),nga Armée de l'Air( forcave ajrore),dhe nga xhandarmeria,
Politika
Protektorat francez qe nga viti 1842, polinezia u be territor pertej detit ne1946. Ne saje te ligj- kuader Deffere mbi decentralizimin, ka perfituar ne 1984, nje status te pare te autonomise se brendeshme. Njezet vjet me pas u rishikua dhe perforcua per te katerten here. Formulimi i ri vendos, nder te tjera, nje sistem te diskriminimit pozitiv, ne lidhje me punesimin dhe me pronesine mbi token, ne favor te qytetareve te cilet mund te deshmojne per nje periudhe te caktuar qendrimin ne Paqesor. Duke ndjekur modelin Kaledonia e Re, gjithashtu prezantohet nocionin loi du pays (ligji i vendit), edhe pse jo me te njejten vlere ligjore si ajo ne Kaledonia e Re.
Ne kete te fundit, ne fakt, ligjet e vendit jane subjekt i keshillit kushtetues dhe per kete arsye kane, pas ratifikimit, forcen e ligjit, ndersa ne Polinezi keto "ligje" transmetohen nga Keshilli i Shtetit, i perbere vetem nga aktet administrative me karakter te vecante.
Autonomia polineziane ka miratuar nje kufizim me mundesine per te krijuar marreveshjeve nderkombetare me shtetet e tjera dhe organizatat nderkombetare, jo vetem ne Paqesor. Nje tjeter ndryshim i rendesishem ka te beje me Kryetarin e Qeverise se polinezise franceze, e cila behet "presidenti i polinezise franceze" dhe eshte zgjedhur nga radhet e anetareve te asamblese te polinezise franceze. Ne shtator te 1955, Franca ngjalli protesta te medha ne te gjithe boten per rinisjen e tesitimit berthamor ne atoll te Mururoa, pas nje moratoriumi tre -vjecar. Ekspermentet perfunduan ne janar te vitit 1996.
Nenndarjet
Polinezia franceze perbehet nga pese nenndarje administrative:
- Ishujt e Eres
- Ishujt e Neneres
- Ishujt Markez
- Ishujt Austraale
Ekzistojne edhe 44 komuna te polinezise franceze.
Gjeorgrafia
Polinezia franceze mbulon 4.67 km² te tokes se shperndare mbi 2.5 milione km². Perbehet nga 118 ishuj me origjine vullkanike apo korale, te shperndare ne pese arqipelage:
-Ishujt Austarale (duke perfshie ishujt Tubuai, Rapa dhe Marotiri).
-Ishujt e Shoqerise, me te rendesishmet, te perbere nga:
Ishujt e Eres (Tahiti, Moorea, ishujt Maiao e Mehetia dhe Tetiaroa)
Ishujt e Neneres (Raiatea, Tahaa, Huahine, Bora Bora e Maupiti)
Ishujt Tuamotu, ishujt Gambier ( me afer Pitcairn)
Ishujt Markez
Ishulli me i rendesishem dhe me i populluar eshte Tahiti.
Polinezia franceze eshte e vendosur ne nje rajon te prirur ndaj aktivitetit te dendur sizmik.
Ekonomia
Polinezia franceze ka nje ekonomi mestare te zhvilluar, e bazuar ne importin e mallrave ne turizem dhe ne ndihmen finaciare nga ana e Frances. Komplekset turistike, jane shume te perhapur dhe ne pjesen me te madhe ndodhen ne ishujt me te rendesishem. Peshkimi dhe eksporti i vajit te kokosit jane dy aktivitetet kryesore tradicionale, turizmi perfaqeson 13 % te GDP-se te ketyre ishujve, qe ne 2002 kane pritur 190.000 turiste. Perla e Tahitit ka reflektime ngjyre jeshile, jargavani, argjendi, ari dhe kalteroshe. Perla Bujqesore puneson rreth 7000 njerez dhe importuesit e medhenj jane Japonia dhe Kina.
Informacione
Polinezia franceze ka nje nga nivelet me te uleta te kriminalitetit ne te gjithe Francen. Mbulimi shendetesor eshte pergjithesisht i mire ne ishujt me te rendesishem, por i limituar ne rajonet me te largeta apo me pak te populluara.
Njerezit te cilet kane nevoje per trajtim urgjent apo vuajne nga semundje te renda transferohen shpesh ne Tahiti per trajtim (ekzistojne dy spitalet dhe shume klinika private). Edhe pse rruget me te rendesishme jane te asfaltuara mire, shume rruge dytesore nuk jane ne gjendje te mire. Trafiku rrugor eshte vecanerisht intensiv ne Tahiti. Ishujt polinezian kane nje klime te ngrohte. Nje nder ishujt me te njohur dhe me te lakmuar, te polinezise franceze, eshte Bora Bora
Me poshte do te mund te lexoni artikullin e zgjeruar per ishujt Bora Bora, qe vitet e fundit po joshin se shumti turistet e mbare botes, si dhe nje destinacion enderr dhe te kushtueshem per shume shqiptare. Bora Bora eshte nje ishull qe ben pjese ne arqipelagun e Ishujt e Shoqerise, vecanerisht ne grupin e Ishujve te Neneres, ne Oqeanin Paqesor. Administravisht eshte pjese e kolektivitetit pertej detit te polinezise franceze.
Gjeorgrafia
E vendosur 250 km ne veri-perendim te Tahitit, Bora Bora paraqet nje strukture te vecante. Ishulli eshte i vendosur ne zemren e nje lagune, rrethuar nga jugu ne veri nga dy motu te gjate, respektivisht te quajtura Motu - Motu (aty ku ndodhet edhe aeroporti i Bora Bora) dhe Motu Pit Aau.
Ne veri- lindje te barrieres koraline, te ndara nga hapsira te ceketa detare, me ishullin e vogel te Tevairoa.
Ne jug -perendim ngrihet nje tjeter motu, Motu Toopua. Midis ketij te fundit dhe Tevairoa gjendet nje tjeter ishull i vogel, Teavanui, ne afersi te te cilit eshte e pranishme e vetmja pike ne te cilen barriera koraline nderpritet dhe nepermjet se ciles laguna mund te komunikoje (sidomos ne nivel te nderlidhjeve detare) me Oqeanin. Barriera koraline prek Bora Bora si nje dige, madje kjo edhe ne jug, ku nuk dalin nga uji motu apo ishuj te vegjel.
Forma e vecante e siperpermendur vjen nga origjina e Bora Bores qe ne epoka te lashta (behet fjale per Pliocenin superior me saktesisht ndermjet 3,45 dhe 3,10 milion vjet me pare) ishte nje kompleks gjigand vullkanik qe me kalimin e viteve pesoi nje fundosje graduale. Sot ai mbetet nje vullkan i fejtur, mali Otemanu (727 metra), maja me e larte e Bora Bora.
Qendrat e banuara
Qendra kryesore e Bora Bora eshte Vaitape (4.927 banore), e cila eshte edhe qendra e komunes, te tjera jane Faanui dhe Anau.
Historia
E banuar qe nga shekulli i katert pas Krishtit, nga polinezianet e lashte (qe e quanin Vava'u), u pa per here te pare nga europianet ne 1722, me naviguesin hollandez Jakob Roggeveen. Ne 1769 u pa perseri nga James Cook. Rreth gjysem shekulli me vone, pikerisht me 1820 Shoqeria London Missionary themeloi nje mision. Ne 1820 ishulli u transformua ne protektoriat francez.
Gjate Luftes se Dyte Boterore, Bora Bora priti nje baze amerikane, e cila perfshinte 5.000 ushtare dhe 9 anije.Ishulli ishte i pajisur edhe me nje sistem te fortifikimeve per tu mbrojtur kunder sulmeve nga ana e japoneze.
Ekonomia
Ashtu si pjesa me e madhe e ishujve polineziane, Bora Bora bazat e saj te ekonomise i ka kryesisht te peshkimi dhe turizmi. Qendrat me te turistike jane motu dhe jane te frekuentuara nga mijera vizitore cdo vit. Per bukurine e saj Bora Bora eshte quajtur Perla e rendesishme Paqesorit.
