Eda Zari rrëfen vitet e mungesës dhe rikthimin!

Bashkëpunimi me RTSH-në dhe prezantimi i albumit të fundit në Teatrin e Operas. Jeta në Gjermani, familja dhe një libër i botuar së pari në Kosovë. Sebep ka qenë edicioni i fundit i Festivalit Europian, i mbajtur në Dyseldorf. Për fat të grupit shqiptar, Eda Zari banonte shumë afër arenës së ndërtuar për garën evropiane të këngës dhe mund të ishte non stop në shoqërinë e tyre. Iu gjend atyre në çdo nevojë, për kontakte, njohje, prezantime, njësoj si të ishte pjesë organike e shqiptarëve që të parën në krye mbanin Aurela Gaçen. Ditët e ndara mes konferencave për shtyp, provave në skenë apo edhe shëtitjeve turistike ishin boll të gjata sa për t’u njohur e hedhur ide. Drejtuesit e RTSH kishin gjetur një shqiptare, për të cilën është folur e shkruar gjatë e gjërë, por megjithatë, sidomos këto katër vitet e fundit, pak e përmendur në Tiranë. Me gjithë dëshirën dhe tentativat e kohë pas kohe, Eda nuk kishte gjetur terrenin e duhur për t’u rikthyer siç duhet. Shumëkush e mbante mend vetëm nga koha e spektaklit të Vera Grabockës “Dua më shumë Shqipërinë” e mbi të gjitha nga artikujt e shkruar nëpër media për fenomenin shqiptar të muzikës xhaz. Etnik xhaz më saktë. Sepse kjo është muzika e Edës. Ndonëse me tekste të marra nga folku shqiptar, me një gjuhë që askush nuk e kuptonte në vendin ku jetonte, Eda Zari pati identitetin e vet. Në vend të fjalëve të thëna në gjuhë të huaj, fliste muzika dhe kjo vlente edhe kur flitej për vajin, për dashurinë, dhimbjen, pasionin. Në krye të një bande muzikore që tashmë i ka mbushur 12 vjetët, e ku bëjnë pjesë emra të njohur të muzikës botërore, Eda ishte gati edhe për Tiranën. Duhej vetëm kontakti i duhur, i cili u bë kur Shqipëria konkuronte për të disatën herë në Festivalin Evropian.

Me një libër me poezi të Lasgush Poradecit në dorë, e shoqëruar nga një mik i ri, por bashkëpunëtor i çmuar, Eda Zari po shijon ditën e fundit të kësaj vizite të shkurtër në Shqipëri. “Ka tekste të mrekullueshme në këtë vepër”, thotë ndërsa mbyll kapakun dhe vë me kujdes në çantë. “Bashkë me Sokol Çungën – mikun që i rri në krah – zbulova vargje që mund të jenë një burim i mrekullueshëm këngësh të reja”. Sokoli ka përshtatur në gjuhën shqipe për Edën tekstin e një këngë të re “Jidish Moma”. Është ai që i ka futur në mendje poezitë e Lasgushit pasi ka dëgjuar “Kroi i fshatit tonë” të kënduar nga ajo. “Ndodh që shumë këngë i marrim si të ishin këngë të trashëguara nga populli, mbase pa e ditur autorin e tyre. Është gabim, por ndodh”, shton duke qeshur.

Kjo është vizita e saj e fundit në vigjilje të recitalit të parë që do të mbajë më 21 tetor në skenën e Teatrit të Operas. Një koncert për të cilin puna ka nisur qysh në kohën e Eurosongut dhe që po finalizohet me premierën e tij në Tiranë.

Rastësisht gjatë ditëve kur shoqëronte grupin shqiptar, në studion e saj kishte nisur puna për albumin e ri, i nënti në radhë, dhe meqë drejtuesit e RTSH, të pranishëm gjatë ditëve të festivalit, e quajtën këtë një rast që nuk duhej humbur, kameran e përdorën, përveçse për garën edhe për projektin që nisi gjatë atyre ditëve. Eda dhe bashkëpunëtorët e saj është mbikqyrur kudo, gjatë regjistrimit të çdo note dhe tingulli. Prej andej, albumi i përfunduar tashmë, është sjellë në Tiranë për t’iu prezantuar Orkestrës së RTSH-së e cila do të jetë gjithashtu shoqëruese e Edës në recitalin e parë shqiptar.



“Në këtë koncert të parë për mua në Tiranë do të prezantoj këngët e albumit “Toka Incognita” (Toka e panjohur)”, thotë ajo. “Janë 12 numra të rinj, por edhe këngë të shkëputura nga albumi i mëparshëm “Statement”. Do të jetë një miksturë e bukur mes etnikes, isopolifonisë shqiptare, por edhe këngë që janë arranxhuar për Orkestrën e Radios”.

Do të jetë një bashkëpunim mes Orkestrës dhe një bande që përbëhet nga 9 pjesëtarë që vijnë nga kultura dhe influenca të ndryshme muzikore, ndër të cilët edhe emra fort të njohur në muzikën botërore. Bashkë me Edën këtë fund tetori do të vijë në Tiranë edhe kitaristi Dominic Miller dhe perkusionisti Rhani Krija, të cilët prej vitesh luajnë për këngëtarin e madh anglez Sting. “Dëshira për të ardhur në Tiranë ka qenë gjithmonë shumë e madhe”, shton këngëtarja, “por deri tani, le të themi, nuk ishin pjekur kushtet”. Në fakt ka provuar shumë herë të lidhë kontakte këtej kufirit, por gjithnjë ka dalë diçka që ia ka prishur planet. Bashkëpunimi me RTSH, edhe pse i nisur gati rastësisht, i ka ofruar një suport të jashtëzakonshëm, siç thotë, duke e shndërruar në një rast që nuk duhej humbur. “Në fakt këto katër vitet e fundit nuk kam qenë edhe aq e pranishme në Shqipëri”. Do të kishte dashur të vazhdonte të fliste për koncertin, karrierën në Gjermani dhe jashtë saj, duke lënë plotësisht jashtë jetën personale, por heshtja e këtyre viteve të fundit ka pasur edhe një shkak tjetër: është bërë nënë për herë të dytë. Djalit të madh, 17 vjeçar i ka dhuruar edhe një vëlla të vogël, tre vjeç tanimë, dhe gjatë shtatzanisë nuk ia kurseu vetes tundimin për të shkruar edhe një libër. Mbase duke shijuar ndjesitë e pritjes së ëmbël, Eda u ul shtruar dhe mblodhi në të gjitha recetat e ushqyerjes së të vegjëlve nga 0-5 vjeç. I riprodhoi në kuzhinë, kujtoi metodat e hershme që dikur bënte gjyshja e saj, nëna, kushërirat, i fotografoi një nga një dhe i përblodhi nën kapakun e një libri që e ka botuar në Kosovë dhe Slloveni. “Libri titullohet “Luga ime e parë”. Jam pak kritike sa i takon ushqyerjes së fëmijëve, ndaj kam këmbëngulur në idenë e ushqimeve të gatuara vetë. Janë të shëndetshme dhe të sigurta”.

Në Kosovë libri i botuar me ndihmë të Flaka Surroit e ka tejkaluar tirazhin e parë dhe është hedhur në treg edhe për herë të dytë e të tretë. Megjithatë Eda nuk është bërë ndonjëherë kurioze për të ditur sa ka qenë numri i shitjeve dhe sa i suksesshëm është bërë emri i saj në këtë fushë. I kanë mjaftuar lidhjet artistike me Kosovën, të cilat kanë qenë më të shpeshta sesa ato me Shqipërinë. Prishtina do të jetë edhe stacioni i dytë ku do të ndalë turi i recitalit që premierën do ta shënojë në Tiranë.

“Sidoqoftë nuk është se këto katër vjet jam tërhequr dhe kam bërë vetëm pushime”, shton Eda. “Kam qenë e ftuar në projekte të ndryshme, kam kënduar në skena të shumta edhe pse duhet thënë se këto nuk kanë qenë organizime të miat, siç është, fjala vjen, koncerti i datës 21 tetor”.



Në të cilin përveçse nëntë anëtarët e bandës së saj, do të jetë edhe djali i madh i këngëtares. Sado që Eda mundohet të flasë fare pak për fëmijët dhe familjen, (mundësisht të mos u bëjë publikë as emrat), t’i mbajë sa më larg kureshtjes mediatike djemtë dhe detajet e jetës së saj personale, kësaj here puna ndryshon paksa. Sepse i biri, siç tregon, është kopja e Edës. I rritur në paskuinta, rrethuar nga notat muzikore dhe zëri i bukur i së ëmës, mes artistësh me famë ndërkombëtare, është injektuar qysh herët me art. Dhe duket i destinuar t’i ngjajë jo vetëm fizikisht nënës së tij. Ai ka një bandë të vetën dhe kur nuk i kishte më shumë se 5 vjeç luante me Rhanin. Çka shpjegon dhuntitë e djaloshit për të interpretuar në kitarë akustike, kitarë elektrike, bateri, perkusion e ndonjëherë edhe të këndojë si zë i parë ose i dytë me të ëmën. Ka guximin edhe të kompozojë muzikë dhe sipas parashikimit të Edës gjasat janë që studimet e larta ti ndjekë në të njëjtin konservator ku është diplomuar edhe ajo. “Por është akoma i vogël, ka kohë të bëhet personazh publik, mbi të gjitha duhet të vendosë vetë për këtë”, shton këngëtarja duke i dhënë fund me kaq rrëfimit për familjen. Ka zgjedhur gjithmonë kështu, mbase sepse edhe ka pasur plot për të thënë sa herë është gjendur përballë një gazetari.

Pastaj në Gjermani Eda Zari ka edhe plot punë të tjera përveç impenjimeve të koncerteve, familjes apo fotografisë, një tjetër pasion që e ndjek me dëshirë. Nëntë vjet të shkuara, bashkë me të motrën, ka ngritur një agjenci në të cilat krijon apo përpunon kolona zanore që përdoren për spote të ndryshme nga industri prodhimi apo për produkte në veçanti. Kjo sipërmarrje dhe nevoja e saj dhe bandës muzikore për të pasur një studio regjistrimi krejt për veten, në ato fillime, e shtynte të ndërtonte një të tillë. Aty lindin këngët e reja, hidhen ide, nënshkruhen kontrata, miq, sidomos nga Los Anxheles, vijnë për të shijuar bashkëpunime të reja apo për të hedhur propozime të vlefshme për Eda Zarin, një pinjolle e familjes Lela në Përmet që duket se u ka marrë më të mirën geneve që ka trashëguar nga prindërit. Është rritur me këngët tradicionale, ato të gëzimit, dasmave, kabatë, të cilat i mori me vete kur e la Shqipërinë shumë vite më parë. U shtoi gjithçka tjetër ruante që hershëm vendi i saj i origjinës, polifoninë, jaret e famshme shkodrane dhe i veshi me një muzikë ndryshe për t’i kënduar ngado shkonte nëpër botë e për t’u shndërruar në atë që është sot: një shqiptare e famshme e xhazit. Që për shumë arsye i ka ndenjur disi larg vendit të saj. Prandaj këtë koncert të parë në Tiranë Eda Zari e ka shumë për zemër. Ka ardhur e ikur disa herë deri tani; është prezantuar me orkestrantët e orkestrës së RTSH-së; ka studiuar detajet e recitalit; vendin; të ftuarit; programin. Duhet të jetë gjithçka e përkryer sepse është folur dhe shkruar shumë për të dhe kjo është e para herë që ajo dhe publiku shqiptar do të zhvillojnë një takim prej vërteti.

Ende në shoqërinë e Sokolit, i cili e ka ndjekur pa fjalë rrëfimin e saj, Eda Zari merr rrugën e kthimit pasi ka marrë edhe një herë në dorë librin e Lasgush Poradecit. Atyre u ka ngjitur shumë ideja e një albumi krijuar mbi poezi të shkruara në vitet ’30-të. Në albumin e fundit ka pasur si bashkëpunëtor të ngushtë Gert Kapon, ndërsa në këtë projekt të radhës mund të jetë Sokoli. Çka do të thotë se edhe Tiranën tani do të ketë shumë më afër.

Revista Klan