Nė realitetin e ri, realitetin virtuel ēdo ditė lidhen gjithnjė e mė tepėr njerėz. Komunikimi i drejtėpėrdrejtė pėrmes shfrytėzuesve tė internetit nė cilėn do shtet a qytet, i mėnjanon largėsitė gjeografike, dhe ofron liri tė plotė tė tė shprehurit.
Kėmbimi i mendimeve, ideve, qėndrimeve bėn qė njerėzit tė afrohen, tė lirohen nga pakėnaqėsitė, paragjykimet dhe paaftėsitė qė shfaqen nė komunikimet "sy mė sy". Ky lloj i mediumit pėr komunikim tė shpejtė dhe kryerje tė shpejtė tė punėve, po bėhet medium pėr tė dashuruarit. Dashuria pėrmes Internetit ėshtė dukuri e re tė cilėn ende nuk e kanė studiuar mire psikologėt dhe sociologėt.
Si njoftohen njerėzit?
Tė njoftohesh pėrmes Internetit, kjo nuk ėshtė aspak e vėshtirė. Mjafton tė kyqeni nė forume, grupe tė ndryshme tė diskusioneve, dhoma tė diskuioneve, dhe pėr njė kohė tė shkurtėr do tė keni me dhjetėra letra elektronike.
Aq mė tepėr nėse keni faqe personale, vet do t'ju lajmėrohen njerėzit anė e mbanė botės. Dhe kėshu gjithēka fillon me njė bisedė tė thjeshtė rreth njė teme me njė person ende tė panjohur pėr ju, dhe natyrisht nėse ajo bisedė bėhet interesante, me tė pėrsėritet komunikimi vazhdimisht. E numri i partnerėve potencial pėr biseda tė kėtilla ėshtė i pafundė.
Shumė njerėz mendojnė se dashuria pėrmes Internetit ėshtė kurth dhe pėr njė gjė tė tillė nuk duhet diskutuar. Pa marrė parasysh se kush ndodhet nė anėn tjetėr tė rrjetit, pa marrė parasysh pėrmbajtjen e letrave, porosive, vėrtet, krejt ēka dijmė pėr personin tjetėr janė shkrimet e tija elektronike? Shumėkush mendon se tė dashurohesh pėrmes internetit pa e njohur fizikisht njė person, ėshtė njėjtė sikur tė dashurohesh pa sy e vesh, ngase gjithēka paraqet rezultatin e imagjinatės dhe frazave tė thurura me mjeshtri. Por a ėshtė vėrtet pikėrish kėshtu?
Njė nga karakteristikat themelore tė komunikimit pėrmes internetit ėshtė anonimiteti. Kjo mundėson lirinė e tė shprehurit, tė qėndrimeve, ideve dhe kjo paraqet bazėn e njohjes sė njerėzve. Njohja rrjedhė mė shpejtė, nga brenda - jashtė, duke zbuluar personalitetin, karakterin, ndjeshmėrinė, animin, motivimin dhe shkurt e trup, gjithēka qė personin nė anėn tjetėr tė rrjetit e bėnė tė veēantė.
Kryesore nė komunikimet mes njerėzve pėrmes kompjuterit janė fjalėt. E fjalėt i janė dhėnė njeriut qė mė mire t'i fsheh mendimet e veta, thotė njė proverb. Megjithatė gjithēka duhet tė merret me rrezervė.
Pėrderisa disave ky lloj komunikimi u ofron mundėsi tė lirisė sė tė shprehurit tė mendimeve, sinqeritetit, guximit, tė tjerėve u ofronė mundėsi pėr tė servuar gėnjeshtra, pėr tė mashtruar dhe trilluar. Tė gjithė qė dėshirojnė kanė ēasje nė tė. Prandaj mashtrimet nuk janė mangėsi e mediumit tė kėtillė, po ato janė mangėsi qė tregojnė mangėsitė individuale tė njeriut.
Cilėt janė pėrparėsitė e njohjes pėrmes Internetit
- Padyshimė se pėrparėsitė janė mė tė shumtė, por ne do t'i numėrojmė kėtu vetėm disa:
1. Gjasat pėr tė takuar personat e shpirtit janė tė zgjeruar dhe pėrfshinė krejt botėn,
2. Njoftimet bėhen nė bazė tė interesave tė pėrbashkėta, e kjo shpesh shpien nė mirėkuptim dhe ju zhvillohet ndjenja se ju takon dikush apo i takoni dikuj. Njoftimet bėhen nė bazė tė atraktivitetit miqėsisė dhe dashurisė.
3. Nuk ekziston palakmueshmėri apo pasiguri, sikurse nė takimet e drejtėpėrdrejta. Njerėzit anojnė t' i zbulojnė mė shpejtė mendimet dhe qėndrimet e veta nė kėtė mėnyrė.
3. Pasi qė ka mundėsi tė editohet teksti, mendimet dhe shprehjet janė mė koncize, mė pėrmbajtėsore dhe tė paramenduara mire.
4. Ndjenja e vetmisė gati nuk ekzison, ngase gjithnjė del dikush qė ėshtė nė disponim tė komunikoj me ju.
Cilėt janė mangėsitė e njohjes pėrmes Internetit
1. Mungesa e gjesteve pėrcjellėse si: ngjyra e zėrit apo e shprehjeve tė fytyrės qė flasin shumė, mungesa e afėrsisė fizike.
2. Mungesa e erės, shijes dhe prekjes.
3. Keqkuptimi nė komunikim (pėr shkak tė mėnyrės sė interpretimit fiks dhe vonesės sė shkrimeve nė rrjetė).
4. Jo sinqeriteti i personave qė e keqpėrdorin kėtė medium komunikimi. P.sh. thjesht dikush dėshiron tė argėtohet nė logari tuajin, pastja, gėnjimet pėr punėn, luajta e roleve, gėnjimi pėr statusin martesor, fėmijėt, gjininė, moshėn dhe gjithnjė ka tė tillė qė gėnjejnė dhe tė tillė qė besojnė.
5. Edhepse ekziston mundėsia e kėmbimit tė fotografive, dėgjimit tė zėrit etj., prap se prapė mungesa e prekjes, shikimit nė sy, intonimit tė zėrit dhe vetė fluidi i kontaktit shpirtėror (parandjenja kur takohesh me njė person, apo pėrshtypja e parė fizike) mungojnė. Ata qė mashtrojnė, madje mund t'ua dėrgojnė fotografin e dikujt tjetėr, zėri mund tė jetė i tjetėrkujt, shkrimet po ashtu. Mund tė gėnjejnė edhe pėr pėrkatėsinė etnike, bindjet fetare, gjininė, etj.