nga LePuRuShJa 4/11/2008, 19:10
Amerikanėt votojnė nė zgjedhjet historike
Amerikanėt po votojnė pėr presidentin e ri nė fund tė fushatės mė tė gjatė, mė tė shtrenjtė nė historinė e Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės.
Republikani John McCain po pėrpiqet tė sfidojė sondazhet qė parashikojnė humbje pėr tė, ndėrsa demokrati Barack Obama konkurron pėr t'u bėrė presidenti i parė me ngjyrė i vendit.
Tė dy rivalėt janė kthyer nė shtetet e tyre tė Arizonės dhe Ilinoisit pėr tė votuar dhe pėr tė pritur rezultatet e votimit.
Nė votimet e para tė ditės, z. Obama fitoi me 15 pėriqnd tė votave ndaj 6 nė qytetin Dixville Notch, New Hampshire.
Qyteti, qė ka njė traditė 60 vjeēare si qyteti i parė ku votohet, i hapi qendrat e votimit nė mesnatė dhe pjesėmarrja nė votim ishte 100 pėrqind.
Ėshtė hera e parė qė qyteti votoi pėr njė demokrat qė nga viti 1968.
Jashtė qendrave tė votimit nė New York dhe nė rajone tė tjera tė bregdetin lindor ku qendrat e votimit u hapėn nė orėn gjashtė tė mėngjesit me orėn lokale.
Rreth 130 milionė amerikanė priten tė hedhin votėn dhe pjesėmarrja nė votim pritet tė jetė mė e madhja nė zgjedhjet nė vend qė nga viti 1960, thotė redaktori i BBC-sė pėr Amerikėn Veriore Justin Webb.
Njė numėr rekord prej 27 milionė vetėsh kanė votuar deri tė shtunėn nė mbrėmje.
Thirrjet e fundit
Z. McCain e vazhdoi fushatėn deri nė ditėn e zgjedhjeve me njė fjalim qė mbajti herėt nė mėngjes nė Prescott, Arizona.
Ai u premtoi mbėshtetėsve se ai dhe kandidatja e tij pėr zvpresidente, Sarah Palin, do tė "ndryshonin gjėrat nė Uashington".
Ai u bėri thirrje votuesve tė tij qė tė dilnin e tė votonin.
Nė mitingun e tij tė fundit tė fushatės nė periferi tė Uashingtonit, Obama doli para njė turme prej 100 mijė vetėh.
Personi qė po kandidon pėr t'u bėrė presidenti i parė afrikano-amerikan i SHBA-sė, foli pėr unitet kombėtar pak km larg fushėbetejės sė parė tė Luftės Civile Amerikane.
Nė njė fjalim, ai u tha mbėshtetėsve tė tij se udhėtimi i gjatė deri nė ditėn e zgjedhjeve kishte qenė pėr tė njė pėrvojė e pasur dhe qė e kishte bėrė mė tė thjeshtė.
Ngushėllime
Mė herėt gjatė ditės, z. Obama tha se gjyshja e tij, Madelyn Durnham, qė e kishte rritur, kishte vdekur nė Hawaii.
Nė njė deklaratė tė pėrbashkėt me motrėn e tij nga nėna, z. Obama tha se ata i detyroheshin shumė asaj.
Nė njė aktivitet nė Karolinėn veriore, z. Obama, foli me emocion pėr gjyshen.
Senatori McCain dhe bashkėshortja e tij lėshuan njė deklaratė pėr shtyp ku i ofruan ngushėllimet mė tė thella z. Obama dhe familjes.
Sondazhet e fundit
Sondazhi i fundit i zgjedhjeve i Reuters/C-SPAN/Zogby i botuar tė martėn, arrin nė pėrfundimin se votuesit e mundshėm favorizojnė z. Obama para z. McCain me 11 pikė, 54 me 43 pėrqind.
Sondazhe tė tjera sugjerojnė se z. Obama po e shton avantahin mbi rivalin e tij deri me 13 pikė.
Por korrespondenti i BBC-sė nė Uashington, James Coomarasamy, thotė se ndėrsa Obama ka udhėhequr nė mėnyrė tė vazhdueshme gjatė javėve tė fundit, ka njė seri faktorėsh qė mund t'i vėnė nė rrezik parashikimet e sondazheve.
Mes tyre, thotė ai, janė roli qė ngjyra e lėkurės sė senatorit tė Illinoisit mund tė luajė tek synimet e votuesve, fakti nėse votuesit e sdaporegjistruar do tė dalin apo jo pėr tė votuar dhe efekti Palin-nėse kandidatja e z. McCain pėr zėvendspresidente i ka shtuar energjitė apo i ka bėrė kundėr tij republikanėt.
Shtetet e betejės
Tė hėnėn tė dy kandidatėt bėnė fushatė nė shtetet ku rezultati i zgjedhjeve pritet tė jetė i afėrt.
Sondazhet sugjerojnė se z. Obama udhėheq nė tė gjitha shtetet ku fitoi nė 2004-ėn, kandidati i pasuksesshėm demokrat, John Kerry.
Fitorja nė to do t'i jepte z. Obama 251 nga 270 votat e Kolegjit Zgjedhor qė duhen pėr tė fituar Shtėpinė e Bardhė.
Ai kryeson ose ėshtė barabar me z. Mccain nė disa shtete tė tjera, gjė qė do tė thotė se ka disa rrugė drejt fitores.
Pėr kėtė arsye, rezultatet nė Florida, Indiana, Missouri, Karolinė e Veriut, Virginia, Pensilvania, Nevada dhe Ohio pritet tė kenė rėndėsi kyēe nė rezultatin pėrfundimtar.
Sipas sistemit tė Kolegjit Zgjedhor, shteteve iu jepen vota nė bazė tė numrit tė popullsisė. Siaps kėtij kriteri, numrin mė tė madh tė votave tė ka Florida.