14 shkurti ėshtė njė nga ditėt qė festohet mė shumė nė histori. Si dita e tė dashuruarve. Disa thonė se ėshtė dita e shkėmbimit tė dhuratave mes ēiftit. Natyrisht ėshtė Dita e Shėn Valentinit. Nė gjithė botėn, qirinj, lule, ēokollata, e dhurata tė tjera shkėmbehen me tė dashurin nė emėr tė Shėn Valentinit.
Por kush ėshtė misteri i kėsaj dite?
Historia e Ditės sė Valentinit ėshtė paksa mister. Nė pėrgjithėsi dimė qė shkurti ėshtė muaj i romancave. Dimė qė ka tė bėj me krishterimin dhe traditat e lashta romake. Pra, kush ėshtė Shėn Valentini dhe si u bė kjo njė rit botėror? Sot, Kisha Katolike njeh tri emra tė ndryshėm shenjtorėsh si: Valentin ose Valentinus, tė gjithė martirė.
Njė prej legjendave thotė qė Valentini ka qenė njė prift qė ka shėrbyer gjatė shekullit tė III nė Romė. Kur perandori Klaud II vendosi qė meshkujt beqarė mund tė ishin ushtarė mė tė mirė se ata tė martuarit, duke nxjerrė njė ligj pėr mos martesėn e djemve tė rinj, pasi ishin ushtarė potencial. Valentini e theu kėtė dekret duke martuar nė fshehtėsi tė dashuruarit e rinj. Kur u zbulua perandori vendosi ta vras. Tė tjera histori thonė se Valentini ndoshta ėshtė vrarė sepse ka ndihmuar tė krishterėt tė arratiseshin nga burgjet romane pasi torturoheshin.
Sipas njė legjende, Valentini faktikisht i dėrgoi vetvetes valentinin e parė. Ndėrkohė qė ishte nė burg, besohet se Valentini ra nė dashuri me njė vajzė tė re, qė e vizitonte nė burg. Pėrpara se tė vdiste, thuhet se i shkroi njė letėr asaj, qė e firmosi Nga Valentini yt, njė shprehje qė pėrdoret ende sot. Sot vėrtiten disa legjenda rreth tij, por kanė diēka tė pėrbashkėt, faktin se e shohin si njė hero, dhe njė nga figurat mė romantike. Nuk ėshtė habi qė nga mesjeta, Shėn Valentinit ishte njė nga shenjtorėt mė tė popullarizuar nė Angli dhe Francė.
Nė Romėn e lashtė, shkurti ishte muaji zyrtar i fillimit tė pranverės dhe ishte cilėsuar si koha e pastrimit. Nė Angli, Dita e Valentinit u popullarizua nga fillimi i shekullit 17. nga fundi i shekullit, u shkruan letra tė tėra dashurie, gjė qė rriti edhe mė tej rėndėsinė e kėsaj dite. Ndėrsa amerikanėt ndoshta kanė filluar ta festojnė diku nga 1700. Nė 1840, Esther A. Howland shiti tė parėn kartolinė tė Valentinit nė Amerikė, ndėrsa u shitėn atė vit rreth njė bilion tė tilla, duke e bėrė Ditėn e Valentinit, tė dytėn festė pėr nga shitja e tyre, pas Krishtlindjeve me 2.6 bilion kartolina.
Sot, gjėrat janė mė ndryshe, por njerėzit ende praktikojnė traditėn e shkėmbimit tė dhuratave mė 14 shkurt.