Mark Sopi – përfaqësuesi i denjë i fesë, kulturës dhe i epokës shqiptare

Në katërvjetorin e shkuarjes në amshim të ipeshkvit të Kosovës, Imzot Mark Sopi (1)

Në jetën shoqërore, përgjithësisht ndodh, që njerëz të shquar, të fesë, të kulturës, shkencës, artit, e të historisë sonë kombëtare, të veçohen nga të tjerët për aftësi intelektuale, për përkushtim në çështjet madhore, për veprimtari të devotshme dhe për pathyeshmëri të vullnetit e të idealit të lartë që kanë në shpirt. Të tillë njerëz lindin në çdo kohë, janë të nevojshëm për jetën, shoqërinë dhe kombin në përgjithësi dhe, secili në fushën e vet e njëherësh bashkërisht i vënë vulën fesë, të kulturës dhe historisë së një kombi. Brezat që pasojnë, si begati më e çmuar e një kombi, të kaluarën e rimarrin, pikërisht nëpërmjet këtyre njerëzve të shquar.

Njëra nga ato figura që ka mbetur në gjurmët e fesë, kulturës dhe të shkencës, padyshim është edhe ajo e Imzot Mark Sopit, që i takon profilit të personaliteteve të shquara, emri i të cilit posa t’u zihet ngojet të kreshpëros në shtat, të drithëron në ndërgjegje, të mbush me frymëzim dhe, që, me porosinë e veprat e tij të jep shumëçka për të kuptuar brendinë dhe qëllimin e krejt asaj për të cilën janë përkushtuar; të mobilizojnë edhe më shumë për t’iu qasur edhe më me ngulm studimit të jetës dhe veprës së tyre.

Edhe veprimtaria e gjithanshme e Imzot Mark Sopit, në planin fetar, kulturor, shkencor, shoqëror e atë kombëtar, përputhet plotësisht me kohën kur kombit tonë po i përgatitej një kataklizmë e tmerrshme; fund e krye ajo përshkohet me përpjekjet dhe aspiratat dhe të idealeve të mbarë popullit shqiptar. Prandaj, duke qenë personalitet më i shquar që iu përgjigj me devotshmëri kërkesave të popullit, që i ripohoi ato me një gjerësi dhe me një cilësi të shkallës më të lartë, duke ruajtur kontiunitetin e traditës. Imzot Mark Sopi konsiderohet përfaqësuesi më tipik i fesë, shkencës dhe i lëvizjes shoqërore-kombëtare të popullit tonë në një kohë të caktuar, si njëri nga përfaqësuesit më të denjë të epokës secilës i takoi.

Një rrugë e begatë jetësore

Imzot Mark Sopi u lind më 29 shkurt 1938 në Binç të Vitisë, nga prindërit Mëhilli dhe Maria. I takon një familje me tradita kombëtare, e cila në të kaluarën kishte dhënë martirë të kombit. Në vendlindje kreu shkollimin fillestar, gjimnazin klasik në seminarin e Pazinit (Kroaci), ndërkaq Fakultetin e filloi në Zagreb, ku i kreu dy vite të filozofisë, pas së cilave ipeshkvi Smiljan F. Çekada e dërgoi si student të dalluar për të vazhduar në Romë. Studimet i ka përfunduar me sukses, pas secilave menjëherë ka mafjistruar me temërn “Martirët e Karadakut”.

I prirë nga ndjenja e maturisë, e urtësisë dhe e mendimeve të thella, në fillim si meshtar u agazhua në Ferizaj në detyrën sekretar i ipeshkvit imzot Nikë Prela. Pas gjashtë vjet shërbimi u transferua në Zllakuqan, që ishte dioqeza më e madhe në Kosovë, me çrat shërbeu për afër dy dekada. Në këtë vend Imzot Sopi erdhi në kohëra shumë të vështira, kur në këtë lokalitet udhëhiqej një politikë diskridituese dhe antikombëtare. Menjëherë Sopin e sfidojnë rrethanat që të sfidohet me noimenklaturën e atëhershme komuniste, e cila bënte përpjekje të vazhdueshme që të pengonte veprimtaritë që binin ndesh me platformën politike e filozofike të partisë komuniste. Mirëpo, edhe në këto momente delicate vërehet modestia dhe maturia e tij prej një intelektuali të formuar, karizmat e lindura për drejtësi, për punë dhe seriozitet.

Bashkë me presidentin Rugova, nismëtar i katedrales në Prishtinë

Edhe në vitet e ’90-ta, kur kauza kombëtare kërkonte veprimtarë të devotshën në shërbim të kombit, këtij zëri iu përgjigje edhe imzot Mark Sopi, duke u radhitur njëri nga veprimtarët më të devotshëm në Lëvizjen e pajtimeve të gjaqeve. Ishte kjo koha kur uniteti i këtij populli kërkohej më tepër se kurdoherë, si parakusht për daljen nga ato kthetra që kishte mbërthyer këtë popull nga hegjemonia serbe. Nga ai kërkohej që kjo plagë shumëshekullore një herë e përgjithmonë të flaket nga ky popull. Pra, Imzot Sopi, gjatë gjithë veprimtarisë së tij për popullin shqiptar përcolli mesazhin përunitet, mirëqenie dhe harmoni, si parakusht për realizimin e aspiratës shumëshekullore. Rruga e tij ishte rrugë që i kishin preferuar etërit e kombit tonë, si Budi, Buzuku, Bogdani, Gjeçovi, Fishta e shumë e shumë të tjerë, idealeve të të cilëve u mbeti besnik deri në frymën e fundit të tij. Me mbërritjen e frymës së demokracisë në Shqipëri dhe përmbysjen e ideologjisë ekstreme komuniste, imzot Sopi me qëllim për ta ndihmuar atë popull të kadandisur, shkoi në Shqipëri, përkatësisht në Durrës, kur shërbeu për plot gjashtë vjet, duke lënë trashëgiminë e madhe të patriotit të flaktë, të besimtarit të madh, prelatit gojëtar, edukuesit të palodhur e dashamirës, misionarit të zellshëm që për një periudhë 6-vjeçare u bë famulltari më i dashur i Kishës së Durrësit. Shembullit të përkryer të përkushtimit ndaj Zotit, vlerave hyjnore të njeriut të kombit, shembullit frymëzues për drejtësi dhe përparim. Është më të vërtetë madhështore ku qëndronte gjitha ajo energji dhenga e gjente gjithë atë kohë për të gjithaato veprimtari me të cilat merrej. Ripunoi me dashuri shkrimet e hershme dhe i përfshiu në librin e tij “Baca Kolë dhe famullitari” pastaj shkroi librin tjetër publicistik “Martirët e Karadakut”, shkroi refleksionet për librin e profesorit skocez Drumond, përktheu letra e enciklika të Papës. Pati përfunduar një libër rreth koncileve. Ai shkroi edhe shjetra artikuj ne shtypin e kohës, sidomos të Shkodrës. Derisa veproi në Durrës i dha jetë revistës kulturore “Vegim drite”. Ai shkroi edhe shumë shkrime publicistike. Ka shkruar dhe botuar artikullin “Mall e nderime Kosove për imzot Lazër Mjedën”.

Imzot Mark Sopi, ishte nismëtari i parë për ndërtimin e katedrales “Nëna Tereze” në Prishtinë. Ai, bashkë më Presidentin historik të Kosovës, dr. Ibrahim Rugovën bëri edhe bekimin e parë të kësaj Katedraleje, pra vuri gurin themeltar të tëtij tempulli të fesë dhe të kombit. Kjo nismë e tij tashmë po bëhet realitet, pasi që punët ne sublimimin e kësaj katedraleje po shkojne mjaft mbarë. Kështu, me këtë rast, do të realizohet ëndrra e Imzot mark Sopit dhe e dr. Ibrahim Rugovës, po ashtu edhe e gjithë popullatës vullnetmirë të Kosovës dhe më gjerë. (vijon)