Skënderbeu, një legjendë që jeton në shekuj

Dokumentari pas filmit të vetëm të vitit 1953

Ngjarjet historike të periudhës dhe figurës së Skënderbeut janë rindërtuar me ndihmën e disa historianëve shqiptarë dhe të huaj, si Dr David Nicolle, Dr Musa Ahmeti, Kenneth Ëalters, Jahja Drancolli, Dr Isa Blum, Kristo Frashëri, Oliver Schmitt dhe David Abulafia.

Forcimi i princave shqiptarë, si rezultat i një procesi të gjatë dhe të dhimbshëm politik, ekonomik-sociale-kulturor të filluar në shekullin e IX, çoi në formimin e disa principatave feudale. Pozicioni gjeografik i Shqipërisë, situata mes Lindjes Bizantine dhe Perëndimit katolik, i ndau shqiptarët në dy besimeve fetare: katolikë dhe ortodoksë. Si të mos mjaftonte princat shqiptarë luftonin mes tyre për të zgjeruar tokat dhe dominimin mbi principatat më të dobëta. Në qytetërimet në konflikt të Lindjes e Perëndimit, në horizontin lindor fillon të shpaloset plani për një perandori universale islame. Pa mëshirë Perandoria Osmane filloi të shtyp popuj e kombe, pushtimet filluan midis 1300 dhe 1481, luftëra, aleanca dhe dyndje. Të gjitha në sajë edhe të rënies dhe degjenerimit të sistemit ushtarak dhe kulturor bizantin që kishte humbur tashmë ndikimin e dikurshëm. Një prej figurave kryesore ndër princat më të fuqishëm shqiptarë në atë kohë, ishte Gjon Kastrioti, Princ i Krujës e i Matit, të cilit në 1423 otomanët i morën peng 4 fëmijët. Midis tyre edhe Gjergj Kastrioti lindur në 1405. Grabitur nga familja dhe vendi i tij, princi i ri u zvarrit në pallatin e Sulltanit, ku do të ishte i destinuar të bëhej komandanti më brilant i kohës së tij. I detyruar të hiqte dorë nga emri i tij shqiptar dhe të pranonte islamin, Sulltan Murati i II do t’i japë titullin "Skënderbeu" në nder të Aleksandërit të Maqedonisë duke treguar qartë lashtësinë etno-gjuhësore që i lidh dy figurat. Në gjuhën turke “Iscander 'do të thotë “Aleksander ' dhe “bej” do të thotë “princ”.

Historianët e lashtë kanë lënë dokumente që tregonin këtë lidhje, pasi nëna e Aleksandërit ishte Olimpia, princeshë ilire bijë e Epirit Neoptolemi I. Si dëshmi sjellim një citat të rëndësishëm nga korrespondenca ndërmjet Skënderbeut dhe Princit të Tarantos:"... ju keni fyer popullin tim duke i quajtur 'dele shqiptare' dhe sipas traditës tuaj mendoni për ne në aspektin fyes. Ju keni treguar me këtë se nuk keni njohuri për popullin tim. Paraardhësit e mi ishin epirot, nga vinte edhe Pirro, forca e të cilit zor se mund të jetë duruar nga romakët. Ky Pirro, të cilin Taranto e shumë vende të tjera të Italisë janë mbështetur ushtarakisht. Nuk kam nevojë të flas për Epirin. Ata janë burra shumë më të fortë se tarantinët tuaj, të lindur vetëm për të peshkuar. Nëse ju doni të thoni se Shqipëria është pjesë e Maqedonisë, unë mund të pranoj se shumë nga paraardhësit tanë ishin fisnikë që shkuan deri në Indi, nën komandën e Aleksandërit të Madh, për të mposhtur ata popuj. Janë këta njerëz, që ju i quani 'dele'. Por natyra e gjërave nuk ka ndryshuar. Pse shërbëtorët e tu ikin nga këto 'dele'? ". për të mos folur për përkrenaren që mbart simbolin e pellazgeve të dhisë Amalthea dhe prerjet * IN * PE * RA * TO * RE * BT, e cila përkthehet 'Jezus i Nazaretit bekon Princin e Imathia, Mbret i Shqipërisë, Terror i otomanëve, Mbret i Epirit ". Është me rëndësi të kuptoni se termi ‘maqedonas’ dhe “epiriot” ishin sinonim të “shqiptar” sipas studiuesve.

Në ndërhyrjet në dokumentar të prof. Prof Jahja Drancolli theksonte faktin se Skënderbeu tashmë ishte marrë peng në moshë madhore kur personaliteti edhe identiteti i tij ishin formuar, dhe se ishin aftësitë e tij strategjike dhe ushtarake që u kopjuan nga sistemi ushtarak i Perandorisë Osmane dhe jo e kundërta. Nga ky aspekt fillimi i dokumentarit nga Prof David Nicolle, i cili argumentonte se osmanët kopjuan shumë gjëra nga vendet e pushtuara përfshirë veshjet, traditat, kulturën, madje edhe strategjitë ushtarake të luftës. Kjo është arsyeja përse makina më e fuqishme politiko-ushtarake në botën e asaj kohe nuk ishte në gjendje për të mposhtur shqiptarët as me dhunë, as me numrin e trupave të dërguar atje, me taktika ushtarake, as me teknologji ose me të holla. Jo vetëm kaq, por gjatë këtyre 25 viteve të rezistencës së armatosur, Perandoria u mund në mënyrë vendimtare dhe të vazhdueshme. Duke treguar se cilësia intelektuale, politike, ushtarake, dhe veçanërisht ato morale e civile të shqiptarëve ishin të larta në çdo aspekt të standardeve të përgatitjes së perandorisë. Shoqëria shqiptare e shek. XV zotëronte cilësitë kryesore që duhet të ketë një komunitet për të ndërtuar një komb- shtet: ndërgjegjësimin se kush ishin, njohjen e tyre me rrënjë e lashta iliro-pellazgët dhe gjithashtu lidhjet me të kaluarën e tyre. E gjitha kjo ishte rezultat i një procesi të gjatë që kishte filluar edhe para krijimit të Principatës së Arbërit në shek.XIII. Në këtë kuadër, qëllimet e Skënderbeut nuk ishin vetëm që të krijonte një shtet shqiptar në periferi të Perandorisë Osmane, por të shkatërronte vetë perandorinë, pastaj për të formuar Mbretërinë e Shqipërisë, në Ballkanin Perëndimor, për të rikthyer lavdinë e hershme të Pirros, Mbretit të Epirit, dhe Justinianin, perandor i Bizantit.

Skënderbeu krijoi Lidhjen e parë Kombëtare Shqiptare në 1444 në Lezhë, me qëllimin për të bashkuar të gjitha territoret shqiptare në një komb-shtet që kishin trashëgimi të përbashkët bazën etno-gjuhësore, ndryshe nga vendet e tjera të Ballkanit që shekuj më parë për krijimin e shtetet e tyre ishin të bazuar në besimin fetar.

Siç specifikohet saktë nga prof. Kristo Frasheri, shtylla më e rëndësishme mbi të cilën ishte vendosur e gjithë rezistenca shqiptare ishte fakti i pamohueshëm se shqiptarët ishin të ndërgjegjshëm se tashmë ishin një komb i formuar, shumë kohë më përpara ardhjes së osmanëve në Ballkan. Përndryshe, nuk do të kishin qenë në gjendje të merreshin me pushtimin otoman, si dhe për të kundërshtuar gjatë asimilimin e tyre.

Rezistenca e Skënderbeut kishte jehonë të madhe në Perëndim, ku frymëzonte heroin e madh fitimtar në luftën për mbijetesë kundër Perandorisë Osmane. Në fakt, dokumentet e vlerësimet nga bashkëkohësit e tij si Papa i Romës ose familjet mbretërore me të cilat Skënderbeu kishte kërkuar aleanca, humanizmi evropian e Iluminizmi, historiografia, etj., të bëjnë të kuptosh se ai ishte një nga figurat më të rëndësishme të Evropës JugLindore të kohës së tij. Kjo është me rëndësi të madhe për të kuptuar se shqiptarët me rezistencën e tyre kundër Perandorisë Osmane sakrifikuan kombin e tyre, duke shpëtuar qytetërimin perëndimor nga pushtimi otoman, pikërisht atë civilizim perëndimor që e braktisi në fatin e tyre tragjik të vuajtjeve për 400 vjet. Gjergj Kastrioti Skënderbeu ishte me siguri një njeri, por historia që na la dhe na dha nuk e bën atë një njeri të thjeshtë dhe të zakonshëm, por një legjendë që jeton në shekuj edhe të atyre që do të vijnë. Ai ishte model dhe simbol i një çështje të drejtë: liri kundër skllavërisë, arsye dhe rregulla kundër shtypjes politike, atëherë, vlera të vërteta nga filozofia iluministe. Kontributi i tij nuk ka shkuar kot dhe nuk vdiq me të, përkundrazi, u bë burim i Rilindjes shqiptare, përpjekje sublime për pavarësi. Ai ishte dhe mbetet thelbi i identitetit kombëtar, shpirtëror dhe të ndërgjegjes bashkëkohore të çdo shqiptari.