Partia Demokratike ,Sali Berisha ,dhe Ramiz Alia , etj

Kur ndodhi kjo ndjesi tek ju? Ju ishit komunist në atë kohë. Kur u anëtarësuat në Partinë Komuniste?
Unë jam anëtarësuar në Partinë Komuniste në vitin 1970. Ka pasur dy arsye. Arsyeja e parë është sepse u ndikova në mënyrë shumë thelbësore nga pushtimi i Çekisë. E përjetova atë me një dhimbje dhe një emocion të paimagjinueshëm, sepse Dubçeku ngjalli shpresë në të gjithë botën komuniste. Ajo që u quajt pranvera e Pragës. Një natë, një ushtri prej 300 000 trupash, tanke e të gjitha mjetet, pushtoi një vend që tentoi të dilte në liri ose të paktën kështu besonim. Ishte shumë e përhapur ideja, se pas Çekisë do të ishte Shqipëria, gjë për të cilën unë isha shumë i vendosur si qytetar të qëndroja në atë pozicion që duhet të qëndrojë çdo qytetar në rastin e një pushtimi kombëtar. Së dyti, e vërteta është që në Shqipëri filloi një hapje.
Në cilin vit?
Kanë qenë besoj vitet 1969-1972, vite në të cilat në Shqipëri filluan të jepen filma italianë si filmi “Më fal” e filma të tjerë.
Ju patët shpresë se do të ndryshonte?
Po, shumë shpresë, unë mjaft njëherë. Kisha shpresë se kishte filluar të jepej muzikë që nuk lejohej.
Pra, ju menduat një liberalizim të Partisë së Punës që ishte në pushtet, apo një përmbysje të saj?
Jo, një përmbysje në asnjë mënyrë, por mendoja se po shkonim drejt hapjes. Meqenëse ne kishim dalë nga sfera ruse, mendoja se do të ecnim drejt Perëndimit. Këta filma që shfaqeshin, këto këngë që jepeshin, “Mami blu”, Tom Xhons ose këngëtarë të tjerë.
Po ju në atë kohë keni qenë sekretar Partie dhe vazhduat të jeni deri në vitet 1990, apo jo zoti Berisha?
Sekretar Partie kam qenë gjithsej absolutisht jo më shumë se 3-5 muaj, me sa mbaj mend.
Në cilin vit?
Në vitin 1978 nga fundi dhe fillimi i vitit 1979. Detyrë nga e cila më shkarkuan në mungesë.
Është thënë se keni qenë deri në vitin 1990 sekretar Partie?
Absolutisht jo. Kjo është një gënjeshtër. Janë thënë shumë gjëra, se kam qenë shumë vite, se kam kuruar Enver Hoxhën...
Ka pasur komente se gjatë kësaj kohe, ose pas kësaj kohe, ju keni ndikuar në largimin ose internimin e disa kolegëve tuaj?
Në mënyrën më kategorike, kurrë. Asnjëherë s’kam ndikuar, asnjëherë nuk më është kërkuar dhe nuk kam dhënë kurrë mendim. Kjo është një shpifje e mirëfilltë sepse nuk kanë guxuar kurrë të thonë një emër dhe e di pse nuk guxojnë, se është zero.
Ju e kishit njohur Ramiz Alinë në atë kohë?
Po.
Personalisht?
Po, personalisht.
Që kur njiheshit me Pashkon?
Veçanërisht në vitet 1990, kur Gramozi u bë zëri më i vërtetë në universitet, ndër ata që përpiqeshin të ngriheshin në atë kohë kundër regjimit. Ka pasur dhe të tjerë, po Gramozi ishte më konsistent nga të gjithë. Unë e takova Misha Glenin me të. Me Elez Biberajn nuk lidhesha dot se nuk kisha telefon, kisha një të lidhur me centralin e spitalit. Kështu që nuk ishte shumë e thjeshtë. Pavarësisht nga kjo, unë vazhdoja me këmbënguljen absolute në qëndrimet e mia, i vendosur për të bërë atë që nuk kisha bërë. Erdhën ambasadat, që ishte një moment tjetër deciziv. Cili ishte pozicioni im në atë kohë? Nuk isha nga ata që do të hyja në ambasada, unë isha i vendosur që nuk do të largohesha kurrë nga Shqipëria. Kam vuajtur gjithnjë nga malli për vendin tim. Por u bënë përpjekje të jashtëzakonshme që të më merrnin një deklaratë kundër. Unë jo vetëm që s’e dhashë, por u vura kusht që “unë ju jap deklaratë me kusht që ta nxirrni siç e them unë”. Kusht, të cilin nuk e pranuan dhe unë nuk dhashë asnjë deklaratë. Janë të shumtë intelektualët që refuzuan të dënojnë refugjatët që u larguan, të flisnin kundër tyre.
Ismail Kadare thotë se Ramiz Alia ka qenë shumë i ashpër në atë takim...
45 minuta fjalë që mbajti ai në atë takim, ishte nga më agresivet. E bëri që të thotë se çdo gjë tjetër jashtë këtij konteksti është në armiqësi të hapur me interesat kombëtare, me socializmin. Pastaj bëri një pushim. Unë isha me Qemal Sakajevën, një mik timin të përhershëm. I them: “Qemal, ky na paska thirrë për të na bërë gjyqin ne këtu, po unë do ta lexoj deklaratën se e kam në çantë”. U bë një pushim, kafe. Aty i them se po nuk na la me folë, unë nuk iki pa e lexuar deklaratën. -Kthehemi në sallë,- tha Ramizi,- kush ka ndonjë gjë? E merr fjalën Muntaz Dhrami. Ai i bëri një fyerje të shkëlqyer. I thotë: -Shoku Ramiz, mirë po problemi është këtu, se po thonë në qytet se në Malin me Gropa janë varrosur 50 të rinj. Ai kërceu nga karrigia. Çfarë?,- tha. Atje,- tha Ramizi,- gropa ka, po varre s’ka-, e me zor e mori veten. –Sigurisht,- i them unë, -kur informacioni dezinformon, atëherë lajmet kështu dalin. I jap rastin e të riut Basha, që u qëllua nga policia në hekurat e ambasadës gjermane dhe këta thoshin se ka marrë një plagosje të lehtë. Në atë takim, ai kthehet me malinjitet dhe thotë: -Ti po gënjen. Ti e di se e mbajtën dy ditë në Ambasadën Gjermane atë? Dhe e sollën ata në këtë gjendje. Gjithë spitali e mori vesh.
Ngrihet Veli Zogu dhe thotë: -Është ashtu siç thotë Saliu. Veliu ishte në klinikën që e kishin trajtuar. Kjo gradualisht bëri që në çdo minutë të tij, ai ta humbiste thellë debatin. Unë i them pastaj të dënojë dhunën, se është një dhunë ndaj nesh. Çdo qytetar që goditet nga policia është një dhunë në ndërgjegjen e gjithsecilit. Janë qëndrime të pamerituara dhe kërkojnë,- i them unë,- një komision hetimor qytetar, për zbardhjen e dhunës policore. E di ç’bënte policia? Policia rrihte njerëzit në stacionet e autobusëve, pa asnjë motiv.
Sepse mendonin se do të hynin në ambasadat e huaja...
Pati një periudhë tërbimi, sepse ai mendonte se do të vendoste perdet.
Është edhe kjo një legjendë, kam përshtypjen, që Ramizin e qeveriste Sofo Lazri?
Absolutisht jo. Për këtë kam fakte të pakundërshtueshme unë. Ramiz Alinë e qeveriste Sofo Lazri dhe ai i thotë se është hapur thashethemi në Tiranë, se të kanë mundur intelektualët dhe ai e mori takimin, e “qethi”, e “preu” dhe botoi një libër për përdorim të brendshëm. Në libër, ai i kishte redaktuar dhe letrarizuar frazat e tij, edhe pse aty foli me një nivel shumë të ulët, pa nivel fare mund të them. Unë marr vesh botimin e tij në ditën e enjte, në shtator. Vjen e më thotë Mehmet Elezi, se ai ka bërë një libër dhe aty kuptohet qartë se ti je i fokusuar për të ndërmarrë masa kundër teje. Për mua nuk kishte ndonjë gjë të re në atë mes, por kisha derdhur në plumb shkrimin që do të botoja në gazetën “Bashkimi”. Shkrim, në të cilin unë ndërmerrja një sulm frontal kundër burokracisë dhe nomenklaturës. Aty argumentoj pse është jetime demokracia në Shqipëri. E lidh gjerësisht me Kosovën. Një nga kërkesat e mia është që demokracia për Kosovën është jetike, për diasporën është jetike, për Shqipërinë po e po. Aty trajtoj se pse kundërshtohet, kush janë kategoritë që e kundërshtojnë. Shkrimi ishte që unë e kisha rishkruar 12 herë për të përllogaritur çdo presje. I them Qemal Sakajevës, kryeredaktorit të gazetës, se ai kishte familje më të gjerë se timen, e kishte më të vështirë për ta mbajtur, që “hiqe po pati probleme”. Ai më thotë: -Unë atë shkrim e heq vetëm po qe se ti do. Sa për veten time, nuk i lëviz një fjalë.
Unë i them: Dëshirë kam të botohet, por t’i them këto që të mos kesh pasoja. -Jo,- tha,- s’e heq. Dhe nuk e hoqi. Shkrimi doli ditën e hënë. Ishte e vetmja gazetë që botohej. Në 8 e 30 të mëngjesit, Qemalin e thërret Sofo Lazri dhe i thotë se “Ai shkrim është shkruar përtej oqeanit”. Bënë 3 orë debat se unë isha agjent i CIA-s.
Kishit ndonjë lidhje ndërkohë?
E vetmja lidhje që ishte, ishte sepse kunata ime ishte motër me nënën e Elez Biberajt. Kjo ishte e vetmja lidhje që bënte Sofo. Madje, mendonte se shkrimin e kishte shkruar Elezi vetë, por nuk e kishte thënë në këtë formë. Pas 3 orë e gjysmë debate, ku Qemali i thoshte se ai çdo gjë mund të jetë, po agjent nuk është, mbronte shkrimin, del nga zyra e Sofos dhe takon në korridor bashkëshortin e një shoqes time që punoja në spital, Kostandina Dhimarko. Bashkëshorti i saj punonte në Komitetin Qendror. I thotë: -Qemal, ç’ke? I tha “më thirri Sofo që në mëngjes për shkrimin”. -Për shkrimin,- tha ai, -26 punonjës kanë ardhur e i kanë bërë fotokopje në zyrën time shkrimit.
Para kësaj, Genc Kondi i thotë Qemalit se kanë vendosur ta transferojnë në Librazhd. Atje e kisha vendosur të mos shkoja, jo se unë përtoja të shërbeja si mjek, por sepse kjo ishte faza e parë, që të transferonin, atje pastaj të fusnin provokatorë, të implikonin me çdo lloj gjëje për të të arrestuar. Ndaj unë e kisha vendosur, bashkë me bashkëshorten time që nuk do shkoja. Do rri pa punë, për sa kohë do të mundem të qëndroj pa më arrestuar. Pas shkrimit tek Bashkimi, kjo ide u fashit. Nuk e di pse.
Ju nuk e njihnit Azemin?
Jo, fare. Mehmetin e kishin transferuar në Elbasan. Njeriu i parë që ka kërkuar pluralizëm politik në Komitetin Qendror të Partisë, në prill ose në mars, ka qenë Mehmet Elezi. Mehmeti, i dizinteresuar fare për të zgjidhur ndonjë problem. Më thotë: -Po ti? -Po shkoj,- i them,- tek ta.
Vendi i rrethuar me autoblinda, me një aparat ushtarako-policor të paimagjinueshëm dhe jemi sjellë një orë që të mund të futeshim. Ka një mik i imi një shtëpi karshi INIMA-s. Shtëpinë e tij, një rrugicë e ndante me atë të Adil Çarçanit, dhe në atë rrugicë dolëm në rrugën e Elbasanit, e më pas dolëm tek rezidenca e ambasadorit italian. Aty ishte bllokuar, mund të ishin mbi 1000 studentë. Aty pashë për herë të parë Azem Hajdarin, që hipte mbi supe të studentëve dhe thoshte: E duam Shqipërinë si Europa! Poshtë dinastia! Liri-demokraci!
Po Besnik Mustafaj e njihte?
Nuk besoj. Po ndoshta e njihte. Nuk ka vazhduar 5-7 minuta kjo, kur u janë futur në mënyrën më barbare me shkopinj, me bishta lopatash dhe i kanë rrahur barbarisht. U hynë nga të gjitha anët. Në këtë skenë, u thashë që do t’ju denoncoj në të gjithë botën. Kjo është një barbari që bëhet. M’u afrua një oficer me një sëpatë. Mbanin sëpata. Unë për herë të parë shihja ushtarë me sëpata në brez. Një grua tiranase i thotë: More qurravec, kujt i tregon sëpatën ti,- e i vërsulet atij. Pastaj Robert Koli ishte më tutje, ishte Sekretar i Komitetit të Partisë për Tiranën. Edhe ai u trondit aty. –Ja, më thanë mua, -këta na goditën me gurë. Çfarë guri,- u them unë, -nuk kishte asnjë gur në xhade. Ku janë gurët?
Me kë po diskutonit?
Me oficerë policie që kishte aty të ndryshëm. I vetmi akt që bënin studentët ishte që Azemi ngrihej mbi ta dhe hidhte parulla. I dërrmuan studentët. Nja 30-40 prej tyre shkuan në spital. Me Besnikun, shkuam pas tyre se mund të kishte të plagosur. I them t’i ndihmojmë. Po,- thotë ai. Ngjitemi sipër, takojmë aty një grup që më thonë: Ne të kemi kërkuar ty. –Jo, u them unë, -kam ardhur vetë. U gëzuan që shkova, ishin shumë të tronditur. Më thonë: A pranon ti të na përfaqësosh ne? Jo,- u them,- unë përfaqësoj veten time, por mund t’ju mbështes ju me të gjithë forcën time, aq sa kam mundësi. –Mirë, thanë, -kemi dy kërkesa. Një është se kemi shokët e plagosur në spital dhe kemi frikë se nuk do të ndihmohen. I thashë se do të shkoj unë dhe ndihma do të jetë e shkëlqyer. Më thonë se kemi të tjerë në burg. Për burgun nuk kam ç’ju bëj,- u them. Na kanë arrestuar shumë,- thanë. Në atë moment i them Besnikut: Besnik, do të shkojmë në Komitetin e Partisë, t’u kërkojmë t’i lirojnë me çdo kusht studentët. Se për në spital isha i sigurt se do të kishin ndihmesë maksimale. Dakord,- tha Besniku, zbresim ne dhe shkojmë në Komitetin e Partisë. Robert Koli ishte aty. I themi Robertit, që këta po nuk i liruan studentët deri në këtë orë, i gjithë Qyteti Studenti do të zbresë te Pallati i Kulturës dhe gjithçka do të thërrmohet sepse është bërë një barbari atje, e pe vetë ti. Roberti mori në telefon Ministrinë e Brendshme, i thotë që zoti Berisha thotë kështu dhe ky ka influencë tek studentët dhe si përfundim i liruan studentët. Aty kemi ndenjur 1 orë, në komitet dhe ikëm më pas në shtëpi. Roberti thotë: Në orën 5 do të organizohet një takim me drejtuesit e universiteteve nga shoku Xhelil, a mund të vini edhe ju? –Po, -i them,- shkojmë të mbrojmë studentët. Shkuam në takim dhe ai ishte takimi ndër më të hidhurit që mbaj mend. Pa përjashtim të gjithë kundër studentëve. Njëri kërkonte të ndërhynte ushtria, tjetri të mbyllej universiteti. Më shihnin me një egërsi mua.
Ju folët?
Fola dhe fola jo pak. U them: Ka vetëm një rrugë, të vendoset dialogu me studentët, përndryshe vendi do të zhytet në luftë civile. Trupa pedagogjike është e gjitha me studentët, ju që doni të mbyllni universitetin, t’i lini pa shkollë, do të ngrihet e gjithë Shqipëria kundër jush.
Llambi Gegprfti ishte ulur në qoshe, i vetmi njeri që herë pas here thoshte se ka të drejtë shoku Sali. Xhelil Gjoni që sa nuk i thoshte, rri aty ku je ti. Pas këtyre fjalëve, Xhelili doli ta raportojë. I thotë gjendjen Ramizit dhe më thotë: Ramizi do të të takojë.
Përse ju?
Sepse unë kisha shkruar, unë kisha qenë tek studentët, shkova në Komitet të Partisë.
Ai thotë se ju, sepse ishit nga Tropoja dhe mund të ndikonit tek Azem Hajdari se ishte tropojan?
Mundet edhe kjo, po mua s’ma ka thënë. Pra, Xhelili më tha: A mund të takohesh? Me Besnikun me vete, nisemi ku jetonte Ramiz Aliaj, te rezidenca e tij.
Ky ishte takimi juaj i parë me Ramiz Alinë për çështje pune? Përse Besnik Mustafaj qëndroi jashtë dhe nuk hyri bashkë me ju?
Po, nuk e kisha takuar unë më parë Ramizin. Besniku nuk kishte pse. Ai erdhi prej meje, erdhi me mua. Takimi mund të ketë zgjatur 1-2 minuta. Ai kërkonte t’i shkonin prapë studentët. Më tha se ata nuk pranojnë të vijnë në takim. Se kishin bërë një takim në mesnatë. Dhe ç’kishte bërë? I kishte nxjerrë njerëzit t’i rrihnin. Ti,- i thashë, -rrahe të dërguarit, që nuk e bën njeri në botë. –Jo,- tha, -nuk e di ti. I rrahëm se vodhën revolen e një oficeri aty. -Po pse,- i thashë, -me një revole do ta bënin revolucionin ata. Ndaj kjo është një mashtrim,- i thashë.
Çfarë kërkonte Ramizi nga ju?
Ramizi kërkonte të bindeshin studentët që të shkonin në takim me të.
Ju tha se studentët duhet të shkonin në shkollë më parë?
Jo, jo.
Kaq ishte takimi?
Kaq.
E morët përsipër të negocioni me studentët?
E mora me kënaqësi të madhe. Unë kisha një qëllim, t’i çoja tek ajo çka është themelore. Shkuam me Besnikun në një kafe, aty pranë takova Azemin për herë të parë. U gëzuan shumë. I them Azemit, se më tregoi listën e kërkesave. I thashë: Lëri mënjanë, një është themelore dhe thelbësore, pluralizmi.
Ata e kishin, por kishin kërkesa të tjera, jo të ikë byroja, etj. I thamë se do të mbështesim.
I thatë se vinit nga Ramiz Alia?
Po, i thashë.
Po që ai kërkonte një takim me ta?
Po, por nuk i nxita unë ata.
Si e pritën takimin me Ramizin?
Ata më pritën shumë mirë mua, po lëre Ramizin. Qëllimi ishte që këta të konsolidoheshin në kërkesën për pluralizëm politik. Gjerësisht Besniku u ul me Azemin në një qoshe dhe diskutuan për pluralizmin. Me të tjerët po merresha unë.
Si ishte situata, ishte konfuze?
Jo, absolutisht. Ishte e shkëlqyer. Ata ishin të vendosur dhe me guxim.
Zoti Berisha, rreth orës 9 të mbrëmjes, më 11 dhjetor, ajo që quhej përfaqësia e studentëve, u kthye nga takimi me Ramiz Alinë, ku mori sigurinë për pluralizëm politik, u deklarua që do të krijohej një shoqatë e studentëve. Menjëherë sapo u kthyen, Arben Imami foli dhe tha se do të krijohet një parti e dytë dhe më pas folët ju. Përse folët, ju nuk ishit në takim?
Interesi im ishte pluralizmi politik. Mora fjalën dhe theksoj se partitë nuk i ndajnë, por i bashkojnë kombet rreth vlerave. Aty unë me Arben Imamin, Gramoz Pashkon, Preç Zogajn, Azem Hajdarin, etj., ne shkuam në një dhomë këtu në Qytet Studenti dhe u ulëm e nisëm diskutimin për themelimin e Partisë Demokratike dhe aty e themeluam Partinë Demokratike. Këtë e bëmë, pikërisht për të mos humbur asnjë minutë kohë. Sepse të nesërmen e të pasnesërmen, regjimi do të bënte gjithçka për ta frenuar një gjë të tillë.
Përse e quajtët Partia Demokratike?
U diskutua gjatë aty, për ta quajtur lidhje apo parti dhe u vendos ta quanim Parti Demokratike, që u vendos me unanimitet.
Po në atë kohë keni deklaruar se do të ktheheni në spital dhe nuk do të merreni me politikë?
Jo tamam kështu. Kam thënë që nuk ju ndahem studentëve, por a do kem rol drejtues apo jo, kjo është tjetër gjë. Ato ditë ishin ditë shpërthimi të një entuziazmi të paparë, por edhe dhune e terrori të paparë. Ramiz Alia mbajti një fjalë në Komitetin e Partisë, ku na quajti ne armiq të vërtetë të vendit dhe të socializmit.
Ndërkohë që në një farë mënyre, ju vazhdonit t’i bënit elozhe Ramiz Alisë si President i vendit dhe të tentonit ta shkëpusnit nga Partia e Punës. A ishte një strategji e gabuar kjo?
Nuk ishte e gabuar fare. Ishte një strategji që kërkonte çështje kohe, ku forcat demokratike duhej me çdo kusht të shmangnin përballjen me dhunë, se dhuna ishte në duart e tyre. Nëse ne do i thoshim Ramiz Alisë se do ta bëjmë si Çaushesku, të jesh i bindur se ai do të nxirrte tanket mbi ne. Kam qenë, jam dhe mbetem gjithnjë kundër dhunës dhe në qoftë se ne si PD kemi një meritë të veçantë historike veç themelimit të pluralizmit, është shmangia e dhunës. Regjimi synoi në mënyrë më të përsëritur, të përdorë dhunën. Vetëm në shkurt të vitit 1991, janë 12 të rinj të vrarë, ekzekutuar nga falangat e regjimit në Tiranë. Kur studentët rrethuan Shkollën e Bashkuar, ishte Hajdari me Pashkon, që shpëtuan një nga gjakderdhjet më të mëdha që po organizohej nga regjimi. Ramiz Aliaj bëri , me krijimin e këshillit presidencial. Ka pasur momente të tjera në Burrel, Elbasan, Shkodër, etj.
Në shkurt të vitit 1991, ju u zgjodhët kryetar i Partisë Demokratike. A keni pasur ju ndonjë ndihmë nga jashtë apo nga faktorë të tjerë, për të ardhur në krye të PD-së?
PD-ja u themelua si e tillë, por larg të qenit një parti. Ishte një lëvizje. Në komisionin drejtues, ku unë isha anëtar, kisha fjalën time dhe peshën time. Me 4-5 përfaqësues të PD-së, isha në një takim me Ramiz Alinë dhe kur u kthyem ishte bërë një mbledhje e befasishme, ku ishte shkarkuar Azem Hajdari. Dhe ishte vendosur në krye të partisë, Aleksandër Meksi.
Me votim?
Po, me votim ishte bërë.
Ju nuk dinit gjë?
Jo.
As Azemi?
As Azemi. Kur kthehem i them: Kjo nuk mund të ndodhë. U gjetëm para një absurditeti. U them se është e papranueshme, një gjë që është bërë jashtë çdo lloj kodi e morali. Ndaj jam i gatshëm të ndjek punën time, se me këtë nuk pajtohem. Kjo krijoi një revoltë të fortë në të gjitha degët, sepse ishin konsoliduar degët tashmë. Veprimi u konsiderua i shëmtuar dhe pas debatesh të mëdha brenda, u vendos që të mblidhet një forum më i gjerë, u bë një aktiv i PD-së në Pallatin e Kulturës. Aty u votua për disa kandidatë, ku unë fitova me 70 për qind. U votua për kryetarin e PD-së, jo për kryesinë.
Ju ishit konkurrent me Aleksandër Meksin?
Jo vetëm Meksin. Ishin nja 3-4 kandidatë dhe unë kam fituar me 70% të votave.
Kam përshtypjen se zgjedhja juaj është bërë nga kryesia, por nejse. Cilat ishin raportet tuaja me Pashkon? Dukej se rivaliteti juaj me të po e dëmtonte PD-në në atë kohë.
Jo absolutisht. Raportet e mia me Pashkon ishin shumë miqësore. Pashko ishte për lëvizjen një aset i jashtëzakonshëm. Më shumë se të gjithë ne të tjerët, Pashko kishte pasion mediatizimin. Themelimi i PD-së së vërtetë u bë në një dhomë. Mund të them se çdo gjë tjetër u bë në shtëpinë e tij se ai me një faks njoftonte gjithë botën. Gramozi u shndërrua në avokatin kryesor të PD-së në botë nga shtëpia e tij. Në raste të caktuara, në zonat më të rrezikshme, me Azemin shkonte Pashko. Nuk ka thënë një herë që nuk shkoj. Nuk kam pasur kundërshti me të. Nuk ka pasur rivalitet as për lidershipin e PD-së. Ne krijuam pas grevës së përgjithshme, qeverinë e stabilitetit kombëtar. Kundërshtitë u krijuan me vendimin që morëm në dhjetor për të dalë nga qeveria. Natyrisht, ministrat e mi nuk ishin dakord. Pashko ishte në Londër. Bëri një gjest atje, që nuk nënshkroi marrëveshje atje se partia ime e la qeverisjen. Pashko nuk mori pjesë në procesin që më bënë mua ministrat. Por, ajo dalje nga qeveria ishte vendimtare për fitoren që ndodhi në zgjedhjet e 22 marsit.
Që nga ky moment, marrëdhëniet tuaja me Pashkon u ftohën?
Jo. Pashko krijoi grupin mocionist, me të cilën u ndoq e gjithë procedura demokratike. Themeloi parti më vonë, u krijua Aleanca Demokratike.
Pasi u përzunë nga PD-ja?
U përzunë apo ikën vetë, kjo duhet parë. Problemi është që mocioni i tyre nuk u pranua. Ata paraqitën një mocion, por nuk u pranua dhe krijuan partinë e tyre, në të cilën kishin mendimin se si duhet të zhvillohej demokracia.
Po raportet tuaja me Aleksandër Meksin, si ishin?
Normale. Unë në tërësi ruaj marrëdhënie tërësisht korrekte, të hapura dhe normale me bashkëpunëtorët e mi.
Po me Azem Hajdarin?
Të shkëlqyera.
Në vitet e para, se më pas ju ka kontestuar...
Kështu ishte Azemi, po në çdo rast ishte pika ku ne bashkoheshim në mënyrë përfundimtare, ishte PD-ja. Azemi kurrë nuk mendonte ndonjëherë as të krijonte parti tjetër, as të largohej nga PD-ja.
Zoti Berisha, e kishit rakorduar ju rrëzimin e bustit të Enver Hoxhës apo ishte spontane?
Busti do të rrëzohej, kjo ishte e sigurt. Rrëzimi i bustit ishte i nxitur nga PD-ja.
Për atë ditë, kishte plan konkret?
Jo, nuk them se kishte plan konkret. Për mua dhe bashkëpunëtorët e mi, prania e bustit na bënte fiktivë si opozitë.
A i orientuat ju turmat drejt sheshit “Skënderbej”?
Po, pa diskutim. Sindikatat, PD-ja i orientoi. Rajmonda Bulku bëri thirrjen e para: “Nëna, motra, të shkojmë se po na vdesin studentët”. Thirrja ishte e Rajmonda Bulkut, për të shkuar drejt Presidencës. Shmangia u bë drejt sheshit nga PD-ja dhe sindikatat, me idenë për të rrëzuar bustin.
Zoti Berisha, ju patët një takim me Ramiz Alinë shumë të tensionuar?
Ditën e rrëzimit të bustit, pata takim me Ramiz Alinë. Lexova këto ditë, një raport të Sigurimit të Shtetit, që thoshte të vërtetën se “takova Sali Berishën dhe Gramoz Pashkon dhe thoshin ‘çojini tek Qyteti Studenti studentët’”. Këtë e bëmë ne. Pak minuta para se të rrëzohej busti, unë isha në shesh, pastaj shkova në seli.