Bėjini menjėherė pjesė tė ditės tuaj kėrpudhat, nėse kėtė gjė nuk e keni bėrė deri mė tani. Arsyet janė tė shumta, lexojini sa mė poshtė vijon
Kėrpudha ėshtė njė ushqim i cili po humb me kalimin e kohės. Nė Egjiptin e lashtė, faraonėt e konsideronin si ushqimin mė tė shijshėm, i cili u sillte shumė tė mira pėr organizmin, ndėrsa atė e pėrdornin edhe nė mjekėsinė popullore. Vjeshta ėshtė sezoni i saj kryesor. E kush ėshtė ai qė nuk ka shkuar tė paktėn njė herė tė vetme nė ndonjė pyll pėr tė kėrkuar kėrpudha, i shoqėruar me ndonjė ekspert, qė di ti dallojė ato helmueset nga ato tė ushqyese.
Ekzistojnė mė shumė se 4.000 lloje
Ndėr 4.000 lloje kėrpudhash qė ekzistojnė, vetėm 100 prej tyre janė tė ngrėnshme. Kėto tė fundit mund tė zgjidhen tė freskėta, tė thata ose tė grira. Tė freskėtat apo tė thatat kanė karakteristikat mė tė mira ushqyese. Mundėsia pėr ti tharė apo pėr ti ngrirė ato e bėjnė kėtė ushqim tė disponueshėm gjatė gjithė vitit. Nėse kėrpudhat i blini tė freskėta, atėherė duhet tė bėni kujdes qė tė mos jenė me myk, ndėrsa koka dhe bishti i tyre duhet tė jenė tė fortė.
Kalori tė pakta
Shumė mendojnė qė kėrpudhat janė njė ushqim i rrezikshėm pėr linjat tona, por nė tė vėrtetė nuk ėshtė kėshtu. Ato kanė njė pėrmbajtje kalorike vėrtet tė ulėt, 11 kcal/100 g pėr kėrpudhat e freskėta dhe 296 kcal/100 g pėr ato tė thatat. Gjithsesi kjo varet edhe nga shumėllojshmėria e kėrpudhave qė hamė. Pra e sigurt ėshtė qė ato nuk kanė yndyrė. Kėshtu qė kėrpudhat janė tė pėrsosura pėr tu pėrfshirė edhe nė dieta tė ndryshme dobėsimi.
Katėr kėrpudha mjekėsore
Pjesa mė e madhe e kėrkimeve mjekėsore ka konfirmuar tė mirat qė kėrpudhat i sjellin organizmit tonė. Studimet mė tė fundit janė pėrqendruar veēanėrisht nė katėr lloje tė kėrpudhave mjekėsore, maitake, shiitake, reishi dhe krimet. Maitake e shiitake kultivohen nė veri tė Indisė dhe janė shumė tė shtrenjta, por edhe tė vėshtira pėr tu gjetur. Ndėrsa disa lloje kėrpudhash qė mund tė gjenden lehtė, tė tilla si bisporus agaricus janė tė njohura pėr aftėsinė e tyre pėr tė luftuar fillimin e lloje tė ndryshme tė kancerit, kolesterolin e ulėt, pėr tė luftuar sėmundjet inflamatore dhe pėr tė parandaluar sėmundjet kronike, nė sajė tė pranisė sė antioksidantit tė fuqishėm ergotioneinės.
Ndihmojnė zemrėn dhe sistemin imunitar
Kėrpudhat janė tė dobishme nė luftimin e sėmundjeve kardiovaskulare dhe nė frenimin e formimit tė kolesterolit nė arterie. Janė konsideruar gabimisht si njė ushqim i varfėr ushqyes. Por kjo gjė u hodh poshtė nga pėrmbajtja e tyre e selenit, vetia ushqyese e tė cilit mund tė na mbrojė nga sėmundjet infektive dhe nga shfaqja e tumoreve. Kėrpudhat pėrmbajnė vitaminė B3, e cila ndihmon nė funksionimin e duhur tė sistemit nervor dhe vitaminė B2, e nevojshme pėr prodhimin e qelizave tė kuqe tė gjakut pėr metabolizmin e yndyrave, proteinave dhe karbohidrateve.