nga Vizitor 2/4/2009, 08:17JETOJE JETĖN PA DUHAN...
Duhani ėshtė shkaktari i dytė i vdekjeve nė botė.
Sipas WHO-Organizatės Botėrore tė Shėndetėsi nė botė ka rreth 1 miliard e 360 milionė pirės duhani dhe numri i vdekjeve midis tyre ėshtė shumė i lartė. Ēdo vit nė botė vdesin rreth pesė milionė njerėz si pasojė e tymosjes sė duhanit.
Pejgamberi, alejhi selam, ka thėnė: Nuk guxohet qė ti bėhet kurrfarė padrejtėsie askujt (as vetvetes).
Tė gjithė pjesėtarėt e ummetit tim do tė jenė tė falur (nga Allahu xh.sh.), pėrveē dėmtuesve me vetėdije.
Duhet ditur se:
- Nė 90 % tė rasteve bllokimi i gjakut nė damarė vjen si pasojė e pirjes sė duhanit;
- Cigarja ėshtė armiku i vetėm i vitaminave. Pirja e njė cigareje shkatėrron rreth 2.5 miligram vitamina C nė trupin e njeriut. Dihet se mungesa e vitaminės C nė trupin e njeriut ul nė mėnyrė tė theksuar rezistencėn e trupit ndaj sėmundjeve tė ndryshme;
- Nė pėrgjithėsi, nė gjithė botėn, 70 % e zjarreve janė pasojė e pirjes sė duhanit, etj..
- Duhani ėshtė shkaku i 80 % tė rasteve tė lindjeve tė parakohshme dhe dėshtimeve.
Me tė vėrtetė, pirja e duhanit pėrbėn njėrėn nga sėmundjet sociale mė tė pėrhapura nė rruzullin tokėsor. Duhani gjithashtu pėrmban njė numėr tė madh elementesh tė dėmshme pėr shėndetin e njeriut, siē janė: nikotina, katrani, poloniumi radioaktiv, etj.
Mos u mashtro! Nikotina nė cigare dhe duhan shkakton varshmėri.
Nikotina ngushton enėt tuaja tė gjakut dhe krijon ngarkesė shtesė mbi zemrėn tuaj.
Tymosja e duhanit mund tė shkatėrrojė mushkėritė dhe tė zvogėlojė oksigjenin nė dispozicion pėr muskujt, qė pėrdoren gjatė sporteve.
Duhanxhinjtė vrapojnė mė ngadalė dhe nuk mund tė vrapojnė aq larg, duke ndikuar kjo nė performancėn e tėrėsishme sportive.
Tymosja e duhanit pėrlyen dhėmbėt dhe iu shkakton erė tė keqe goje.
Pėrdorimi kohėshkurtėr i duhanit tė llullės, mund tė shkaktojė ēarje buzėsh, njolla tė bardha dhe gjakrrjedhje nė gojė.
Harxhimi i pasurisė nė blerjen e duhanit ėshtė humbje e pasurisė aty ku nuk ka dobi, madje ai ėshtė shumė i dėmshėm dhe shpenzimi nė kėtė lėmi konsiderohet prej formave tė shkapėrderdhjes tė cilat janė ndaluar me Kuran dhe Sunnet e ai qė bėn diēka tė tillė ėshtė konsideruar si vėlla i shejtanit. Allahu xh.sh. thotė:
Ata qė shpenzojnė tepėr (harxhuesit) janė vėllezėr (nė veprim) tė djajve e djalli ėshtė pėrbuzės i madh i Zotit tė tij. (EL-Isra: 26, 27)
Tymosja pasive e duhanit
Secili ka tė drejtė tė thithė ajėr tė pastėr! pa tym duhani
Tymosja pasive e duhanit ėshtė thithja e tymit tė duhanit tė konsumuar nga tė tjerėt. Thithja pasive e duhanit shkakton 30 fishin e vdekjeve nga kanceri i mushkėrive tė shkaktuara nga tė gjithė ndotėsit e mbledhur sė bashku.
Tymi i duhanit pėrmban jo mė pak se 4000 pėrbėrės tė ndryshėm kimikė. Shumė nga kėta pėrbėrės janė tė dėmshėm pėr shėndetin, ndėrsa 50 prej tyre tashmė dihet se shkaktojnė kancerin. 15 % e tymit tė njė cigareje thithet nga personi qė pi duhan, ndėrsa pjesa tjetėr, prej 85 %, kalon drejtpėrsėdrejti nė ajėr. Pirja pasive e duhanit nuk ėshtė vetėm njė bezdi pėr njerėzit qė ndodhen pėrēark. Ajo paraqet njė rrezik serioz pėr shėndetin. Pirja pasive e duhanit:
- Shkakton kollė, ftohje, dhimbje veshėsh dhe ataqe astme.
- I bėn rrobat dhe flokėt me erė tė keqe.
- Prish aromėn dhe shijen e ushqimit.
- Shkakton skuqje, kruarje dhe lotim sysh.
- Mbyt dhjetėra-mijėra joduhanxhinj pėr ēdo vit prej kancerit tė mushkėrive.
Nėse vendosni ta braktisni duhanin:
- pas 20 minutash- frekuenca e zemrės suaj zvogėlohet.
- pas 12 orėsh- niveli i monoksidit tė karbonit nė trupin tuaj kthehet nė gjendje normale.
- pas 2 javėsh deri 3 muajsh- rreziku juaj nga infarkti fillon tė bije. Funksioni i mushkėrive tuaja fillon tė pėrmirėsohet.
- pas 1 deri 9 muajsh- kolla dhe frymėzėnia juaj pakėsohet.
- pas 1 viti- rreziku juaj i shtuar prej sėmundjeve koronare ėshtė sa gjysma e atij tė duhanxhinjve.
- pas 5 vitesh- rreziku juaj nga infarkti ėshtė zvogėluar nė nivel tė atij tė joduhanxhinjve.
- pas 10 vitesh- rreziku juaj nga kanceri i gojės, mushkėrive, grykės, kapėrcellit, fshikėzės, vėshkave dhe pankreasit zvogėlohet.
- pas 15 vitesh- rreziku juaj nga sėmundjet e zemrės ėshtė sėrish sa i joduhanxhinjve.
Mbi gjithēka, braktisja e duhanit kėnaq Allahun xh.sh., Krijuesin tonė tė dashur, i cili gėzohet aq shumė kur krijesat e Tij i kuptojnė mėkatet, pendohen sinqerisht pėr kryerjen e tyre dhe i largohen atyre pėr tė mos u kthyer mė kurrė tek to. Atėherė padyshim qė mėshira e Tij e pakufishme do ta rrethojė robin dhe do tia ēelė dyert e pranimit tė pendimi.
JETOJE JETĖN PA DUHAN
Duhani ėshtė shkaktari i dytė i vdekjeve nė botė.
Sipas WHO-Organizatės Botėrore tė Shėndetėsi nė botė ka rreth 1 miliard e 360 milionė pirės duhani dhe numri i vdekjeve midis tyre ėshtė shumė i lartė. Ēdo vit nė botė vdesin rreth pesė milionė njerėz si pasojė e tymosjes sė duhanit.
Pejgamberi, alejhi selam, ka thėnė: Nuk guxohet qė ti bėhet kurrfarė padrejtėsie askujt (as vetvetes).
Tė gjithė pjesėtarėt e ummetit tim do tė jenė tė falur (nga Allahu xh.sh.), pėrveē dėmtuesve me vetėdije.
Duhet ditur se:
- Nė 90 % tė rasteve bllokimi i gjakut nė damarė vjen si pasojė e pirjes sė duhanit;
- Cigarja ėshtė armiku i vetėm i vitaminave. Pirja e njė cigareje shkatėrron rreth 2.5 miligram vitamina C nė trupin e njeriut. Dihet se mungesa e vitaminės C nė trupin e njeriut ul nė mėnyrė tė theksuar rezistencėn e trupit ndaj sėmundjeve tė ndryshme;
- Nė pėrgjithėsi, nė gjithė botėn, 70 % e zjarreve janė pasojė e pirjes sė duhanit, etj..
- Duhani ėshtė shkaku i 80 % tė rasteve tė lindjeve tė parakohshme dhe dėshtimeve.
Me tė vėrtetė, pirja e duhanit pėrbėn njėrėn nga sėmundjet sociale mė tė pėrhapura nė rruzullin tokėsor. Duhani gjithashtu pėrmban njė numėr tė madh elementesh tė dėmshme pėr shėndetin e njeriut, siē janė: nikotina, katrani, poloniumi radioaktiv, etj.
Mos u mashtro! Nikotina nė cigare dhe duhan shkakton varshmėri.
Nikotina ngushton enėt tuaja tė gjakut dhe krijon ngarkesė shtesė mbi zemrėn tuaj.
Tymosja e duhanit mund tė shkatėrrojė mushkėritė dhe tė zvogėlojė oksigjenin nė dispozicion pėr muskujt, qė pėrdoren gjatė sporteve.
Duhanxhinjtė vrapojnė mė ngadalė dhe nuk mund tė vrapojnė aq larg, duke ndikuar kjo nė performancėn e tėrėsishme sportive.
Tymosja e duhanit pėrlyen dhėmbėt dhe iu shkakton erė tė keqe goje.
Pėrdorimi kohėshkurtėr i duhanit tė llullės, mund tė shkaktojė ēarje buzėsh, njolla tė bardha dhe gjakrrjedhje nė gojė.
Harxhimi i pasurisė nė blerjen e duhanit ėshtė humbje e pasurisė aty ku nuk ka dobi, madje ai ėshtė shumė i dėmshėm dhe shpenzimi nė kėtė lėmi konsiderohet prej formave tė shkapėrderdhjes tė cilat janė ndaluar me Kuran dhe Sunnet e ai qė bėn diēka tė tillė ėshtė konsideruar si vėlla i shejtanit. Allahu xh.sh. thotė:
Ata qė shpenzojnė tepėr (harxhuesit) janė vėllezėr (nė veprim) tė djajve e djalli ėshtė pėrbuzės i madh i Zotit tė tij. (EL-Isra: 26, 27)
Tymosja pasive e duhanit
Secili ka tė drejtė tė thithė ajėr tė pastėr! pa tym duhani
Tymosja pasive e duhanit ėshtė thithja e tymit tė duhanit tė konsumuar nga tė tjerėt. Thithja pasive e duhanit shkakton 30 fishin e vdekjeve nga kanceri i mushkėrive tė shkaktuara nga tė gjithė ndotėsit e mbledhur sė bashku.
Tymi i duhanit pėrmban jo mė pak se 4000 pėrbėrės tė ndryshėm kimikė. Shumė nga kėta pėrbėrės janė tė dėmshėm pėr shėndetin, ndėrsa 50 prej tyre tashmė dihet se shkaktojnė kancerin. 15 % e tymit tė njė cigareje thithet nga personi qė pi duhan, ndėrsa pjesa tjetėr, prej 85 %, kalon drejtpėrsėdrejti nė ajėr. Pirja pasive e duhanit nuk ėshtė vetėm njė bezdi pėr njerėzit qė ndodhen pėrēark. Ajo paraqet njė rrezik serioz pėr shėndetin. Pirja pasive e duhanit:
- Shkakton kollė, ftohje, dhimbje veshėsh dhe ataqe astme.
- I bėn rrobat dhe flokėt me erė tė keqe.
- Prish aromėn dhe shijen e ushqimit.
- Shkakton skuqje, kruarje dhe lotim sysh.
- Mbyt dhjetėra-mijėra joduhanxhinj pėr ēdo vit prej kancerit tė mushkėrive.
Nėse vendosni ta braktisni duhanin:
- pas 20 minutash- frekuenca e zemrės suaj zvogėlohet.
- pas 12 orėsh- niveli i monoksidit tė karbonit nė trupin tuaj kthehet nė gjendje normale.
- pas 2 javėsh deri 3 muajsh- rreziku juaj nga infarkti fillon tė bije. Funksioni i mushkėrive tuaja fillon tė pėrmirėsohet.
- pas 1 deri 9 muajsh- kolla dhe frymėzėnia juaj pakėsohet.
- pas 1 viti- rreziku juaj i shtuar prej sėmundjeve koronare ėshtė sa gjysma e atij tė duhanxhinjve.
- pas 5 vitesh- rreziku juaj nga infarkti ėshtė zvogėluar nė nivel tė atij tė joduhanxhinjve.
- pas 10 vitesh- rreziku juaj nga kanceri i gojės, mushkėrive, grykės, kapėrcellit, fshikėzės, vėshkave dhe pankreasit zvogėlohet.
- pas 15 vitesh- rreziku juaj nga sėmundjet e zemrės ėshtė sėrish sa i joduhanxhinjve.
Mbi gjithēka, braktisja e duhanit kėnaq Allahun xh.sh., Krijuesin tonė tė dashur, i cili gėzohet aq shumė kur krijesat e Tij i kuptojnė mėkatet, pendohen sinqerisht pėr kryerjen e tyre dhe i largohen atyre pėr tė mos u kthyer mė kurrė tek to. Atėherė padyshim qė mėshira e Tij e pakufishme do ta rrethojė robin dhe do tia ēelė dyert e pranimit tė pendimi.
JETOJE JETĖN PA DUHAN
