Lojërat, burim i masakrave

Ngjarja që ndodhi para një jave në Gjermani me një nxënës të shkollës së mesme, i cili u kthye në vrasës, tërhoqi vëmendjen e gjithë opinionit botëror. Tim Kretschmer, një maturant 17 vjeçarar, mori në dorë një pistoletë dhe arriti të vrasë 16 njerëz. Perëndimi e përjetoi një ngjarje të përmasave të tilla “ndoshta” për herë të parë.

I riu arriti të kryejë çdo lëvizje me një profesionizëm të vërtetë. Ekspertët, të cilët morën në analizë këtë rast, arritën në këtë përfundim: “Pas perdes së masakrës qëndrojnë ‘lojërat me shfaqje të forta dhune’”. Adoleshenti gjerman i pati treguar, vetëm një natë para masakrës, një shoku ndikimin e lojërave në psikologjinë e tij. “Mos bëj denoncim në polici, unë vetëm po luaj!, i është drejtuar i riu shokut të tij. Ekspertët deklarojnë se lojërat me përmbajtje të lartë dhune ishin shkaku i masakrës së ndodhur në Gjermani.

Shumë prindër, kudo, deklarojnë me një vetësiguri të madhe se, “fëmija im është i përveçëm, nuk mund të bëjë një gjë të tillë”, duke mos marrë fare në konsideratë ato që lëshojnë fëmijët nga goja. Më poshtë do të paraqesim këshillat e disa studiuesve, se çfarë duhet të kemi parasysh kur fëmijët janë përpara kompjuterit.

LOJËRAT “FSHEHIN” VRASËSIN E VËRTETË

“Përfundimisht jam mërzitur nga jeta. Të gjithë tallen me mua. Asnjëri nuk më merr në konsideratë. Un këtu kam disa armë. Nesër do të shkoj në shkollën time të vjetër dhe do të bëj një ‘zgarë’ të bukur. Ndoshta edhe mund të shpëtoj. Mbaji veshët hapur. Bernd, nesër do ta marrin vesh kush jam unë. Mos e harroni emrin e vendit, Winnenen. Mos bëni denoncim në polici, mos u frikësoni, thjesht po luaj”.

Këto fjalë i përkasin të riut 17 vjeçar, Tim Kretschmer, i cili një javë më parë vrau 16 vetë në ish-shkollën e tij. Këto fjalë Tim ia tha shokut të tij përpara masakrës, duke deklaruar se ishin vetëm lojë. Adoleshenti u vesh njëlloj si luftëtarët, me të cilët ishte njohur në lojërat e përditshme të tij. Në fillim vendosi një jelek kundraplumb, dhe lart tij veshi uniformën ushtarake… I riu nuk harroi të fuste në xhepa edhe 259 plumba. Sepse, për të, të vrisje njerëz ishte një lojë, dhe për ta luajtur atë ka disa rregulla. Tim Kretschmer shkoi në ish-shkollën e tij dhe filloi "lojën".

Në fillim zgjodhi femrat, pasi ato ishin tallur më shumë me të, dhe për më tepër ai nuk shihte ndonjë rezistencë të fortë nga ana e tyre. Në “opecionin” e tij gjysmëorësh ai arriti të vriste 16 njerëz rreshtë. Për të mbaruar me sukses lojën, ai nuk duhej të pësonte asgjë për vete. Teksa po dilte nga shkolla pa policët përballë. Tani për të po fillonte loja e “vërtetë”, sepse në lojërat e tij të vrisje një polic do të thoshte të ishe “hero”. I frikësuar ai mori vendimin të arratisej. Pasi u bind plotësisht se do të binte në duart e policëve, vendosi të vriste veten me armën e vet, si një “terrorist hero(!)”.

Arsyeja kryesore e kësaj masakre, ashtu siç e përmendin edhe ekspertët, janë lojërat e dhunshme, që ndikuan thellë në psikologjinë e adoleshentit gjerman. Ne e shtruam me hollësi ngjarjen, pasi edhe vetë i riu ia pati parashtruar me hollësi atë shokut të tij, duke e quajtur atë thjesht një lojë. Detajet, të cilat u zbuluan pas masakrës, nxorën në dritë disa të vërteta, të cilat ekspertët i kanë paralajmëruar me kohë. Policia gjermane doli me përfundimin e prerë se pas masakrës qëndronin “lojërat e dhunshme”. Tim Kretschmer, një natë përpara masakrës, u zbulua gjithashtu se kishte luajtur deri në mëngjes me Counter Strike dhe Cry Far 2.

Ekspertët shprehen se lojërat e tipit, “vrit dhe kthehu mbrapa”, kanë aftësinë për t’i kthyer fëmijët në makina vrasëse. Sadoqë paralajmërimet e ekspertëve të përsëriten, nëse nga kompjuterat nuk ç’instalohen këto lloj lojërash, askush nuk mund të japë garancinë që ato s’mund të kthehen në vrasëse të vërteta. Biles, nëse këto nuk merren në konsideratë atëherë mbesin në ajër. Nëse fëmijët tuaj ndodhen në një situatë të ngjashme, dhe ju deklaroni me vetësiguri se një gjë e tillë nuk mund të ndodhë me ta, atëherë duhet të thoni se: “Tim ishte një fëmijë që mësonte, i urtë dhe i pafajshëm!”

Lojërat e dhunshme arrijnë të depërtojnë në psikologjinë e njeriut

“Njeriu, i cili bëhet rob i kënaqësive që dhurojnë lojërat e fundit teknologjike, qoftë i ri apo plak, nuk mund të shpëtojë lehtë nga varësia e tyre”, deklaron Prof. Dr. Adem Gynesh, përgjegjës i deparatmentit të edukimit në Universitetin Fatih, Stamboll. Këto lloj lojërash përgatisin një psikologji të ngjashme tek personat të cilët i ushtrojnë ato. Njeriu arrin të lidhet psikologjikisht pa e vënë re fare këtë gjë.

“Një njeri, i cili është i lidhur ngushtë me lojërat e dhunshme, edhe në qoftë se i bie në dorë një armë dhe nuk vret, tek ai krijohet vetëdija se ka potencialin e mjaftueshëm për ta bërë një gjë të tillë. Nëse këta njerëz kanë karakter të dobët, atëherë ata arrijnë që t’i nxjerrin jashtë këto energji negative që zotërojnë përbrenda. Këtë gjë ai ndoshta nuk mund ta shpalosë përpara prindërve të tij, por fare lehtë mund ta bëjë me shokët në shkollë”, deklaron Gynesh.

Disa prindër i ç’instalojnë lojërat e dhunshme, duke mos i dhënë mundësinë fëmijëve të tyre të luajnë me to. Por, fëmijët arrijnë të lidhen nëpërmjet internetit me to. Prof. Dr. Adem Gynesh këshillon që, nëse prindërit zbulojnë se fëmijët e tyre janë të lidhur me lojërat e dhunshme, atëhere ata duhet të marrin konsulencën e ekspertëve.

Zgjidhjen e këtij problem nuk e kanë në dorë vetëm familjarët, por e gjithë shoqëria, dukë përfshirë edhe mësuesit nëpër shkolla, pronarët e internet kafeve, etj. Ngjarja e ndodhur në Gjermani i gjen të gjitha kushtet për t’u përsëritur edhe në Shqipëri. Numri i fëmijëve, të cilët i kalojnë pasditet e tyre jashtë kontrollit të prindërve nëpër internet kafe, është me të vërtetë alarmant. Thuajse në të gjitha qendrat e internetit në qytet kryesore të Shqipërisë dalin si cicërima të sharat e vogëlushëve, të cilët “argëtohen” me lojërat e tyre të preferuara. Për këtë duhet të merren masa shtrënguese edhe nga autoritetet shtetërore përpara sesa të jetë vonë.

A e bëjnë lojërat fëmijën agresiv?

Prof. Dr. Kemal Sajar (psikiatër): Fëmijët, që në moshë fare të vogël, zgjedhin një “hero” për ta bërë atë modelin e jetës së tyre të përditshme. “Heronjtë”, me sjelljet dhe lëvizjet e ndryshme, ndikojnë shumë tek fëmijët, duke i bërë ata më agresivë. Karakteri i fortë i personazheve të fëmijëve, arrin të përvetësohet shumë lehtësisht nga ata.

Nëpër filmat aksion dhe vizatimorë, (ashtu siç ndodh edhe në lojërat e dhunshme) “heronjtë” kanë gjithmon të drejtë në duelet që zhvillojnë. Edhe fëmijët fillojnë ta shohin veten e tyre si të drejtë. Kundërshtari i lojërave të tyre mund të jetë shoku i bankës, mësuesi, biles edhe nëna me babain. Ata të cilët nuk plotësojnë dëshirat e tyre, ata që vendosin rregulla, apo që shkaktojnë zemërime, janë të gjithë “armiq”.

Mbroni fëmijët tuaj!

Prof. Dr. Bengi Semerxhi (psikiatër): Ashtu si në mjetet e komunikimit masiv, gazeta, revista, televizion, filma, etj., edhe në internet duhet të bëhet një klasifikim i grupmoshave të cilat duhet të përdorin programe të caktuara. Prandaj, për të ruajtur shëndetin shpirtëror të fëmijëve, duhet që:

1. Të krijohen organizata apo institucione përgjegjëse, ashtu siç është vepruar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në disa shtete të Bashkimit Europian. Këto institucione, apo organizata, duhet të bëjnë klasifikimin e lojërave për të përcaktuar targetin e grupmoshave përpara se ato të kalojnë tek përdoruesit. Institucioni duhet të ketë të gjitha burimet e nevojshme, shkencore dhe materiale, për të funksionuar.

2. Faqet e internetit, të cilat shesin lojëra, duhet të përcaktojnë grupmoshën e cila duhet t’i përdorë ato, dhe njëkohësisht të japë manualin e përdorimit të tyre.

3. Tek lojërat e fëmijëve duhet të jepet domosdoshmërisht një manual për prindërit, të cilët duhet të jenë në dijeni të plotë për atë që bëjnë fëmijët. Diçka e tillë duhet të bëhet e detyrueshme, derisa tek të gjithë të krijohet një vetëdije e mjaftueshme.

4. Një tjetër problem që duhet të zgjidhet është ai i ndarjes së qendrave të internet kafeve sipas grupmoshave. Prindi në shtëpi mund të kontrollojë se ç’bën fëmija i tij përpara kompjuterit, por në qendrat publike çdo gjë del jashtë kontrollit të më të mëdhenjve. Brenda një qendre interneti, për shembull, mund të ketë vende të caktuara për grupmosha të caktuara. Programet e kompjuterave duhet të jenë të përshtatura sipas grupmoshave që i përdorin ato.