Ka pasur shumė burra qė kanė arritur suksese tė mėdha nėpėrmjet veprimeve dhe njohurive tė tyre ushtarake.
Por vetėm pak prej kėtyre gjenive ushtarakė mund tė konsiderohen si komandantėt ushtarakė mė tė mėdhenj qė kanė jetuar ndonjėherė. Kjo ėshtė njė pėrzgjedhje e dhjetė mė tė mėdhenjve. I pari nė listė vjen Siroja i Madh. Siroja i Madh ishte ka shtrirė pushtimet e tij nė perandorinė Lidian dhe Neo-Babilonase.
Perandoria e tij shtrihej nė tre kontinentet. Ndryshe nga shumė tė tjerė, perandoria e tij zgjati shumė kohė pasi ai la fronin, pikėrisht pėr shkak tė infrastrukturės politike qė ai kishte krijuar. Ai konsiderohet thuajse njėsoj, mos mė i madh se Aleksandri i Madh pėr arritjet e tij. Njė tjetėr strateg ka qenė Aleksandri i Madh. Aleksandri i Madh ka pushtuar pjesėn mė tė madhe tė botės sė njohur, qė nė moshėn 30-vjeēare. Ai arriti tė shembte atė qė dikur ishte njė perandori gjigande, atė perse, mundi ushtrinė shumė mė tė madhe tė Dariusit III nė betejėn e famshme tė Isusit. Ai gjithashtu ėshtė i famshėm sepse influencoi nė pėrhapjen e kulturės helenike gjatė gjithė perandorisė sė tij. Aleksandri zotėronte pėrdorimin e formacione falangė nė ushtritė e tij. Jul Cezari mori kontroll absolut tė Republikės Romake dhe ushtrive tė saj. Ai kreu pėr herė tė parė pushtimin romak tė Britanisė.
Ekspeditat ushtarake tė Cezarit nė ēdo terren dhe nė tė gjitha kushtet klimaterike i detyrohet disiplinės strikte tė legjionarėve tė tij, admirimi dhe devocioni i tė cilėve ndaj tij ishte shembull tipik i brilancės sė tij taktike. Gjitashtu ai i manovronte trupat e tij me njė shpejtėsi legjendare, si dhe pėrdorimi i sistemit me shifra qė pėrdorte pėr tė komunikuar me gjeneralėt e tij. Nė dekadėn e parė tė shekullit tė 19-tė ai i drejtoi ushtritė e Francės kundėr ēdo fuqie tė madhe evropiane dhe arriti tė dominonte Evropėn kontinentale, nėpėrmjet njė sėrė fitoresh historike tė gjata, nė beteja tė tilla si ajo e Austerlitzit dhe Fridlandit. Ai e ruajti sferėn e influencės sė Francės nėpėrmjet formimit tė njė sistemi aleancash tė zgjeruar, duke pėrfshirė kėtu emėrimin e miqve apo familjarėve pėr tė udhėhequr vende tė tjera evropiane. Hanibali e pushtoi perandorinė e fuqishme Romake nėpėrmjet alpeve.
Ai mundi romakėt nė njė sėrė betejash nė Trebė, Traseminė dhe Kanae. Asnjėherė nuk ka humbur personalisht nė njė betejė me romakėt dhe e ka mbajtur ushtrinė e tij nė Itali pėr mė shumė se njė dekadė pas Luftės sė Dytė Kartagjenase. Ai konsiderohet njė prej strategėve mė tė mėdhenj ushtarakė qė kanė ekzistuar. Armiqtė e tij romakė, madje adoptuan disa prej taktikave tė tij pėr pėrdorimin e tyre. Gengis Khan ėshtė themeluesi i perandorisė Mongole. Kjo perandori zinte njė pjesė tė madhe tė Azisė Qendrore. Ai arriti qė me anė tė bashkimit tė fiseve nomade dhe konfederatave nė Azinė verilindore dhe nė mėnyrė strategjike bastisi njė pjesė tė madhe tė Kinės dhe Azisė. Perandoria Mongole pėrfshinte pjesėn mė tė madhe tė Euro-Azisė dhe disa pjesė tė Evropės lindore, Azisė qendrore dhe Lindjes sė Mesme.
Adolf Hitler e udhėhoqi Gjermaninė dhe Fuqitė e Boshtit nė pushtimin e pjesė mė tė madhe tė Evropės Kontinentale dhe pjesė tė Azisė dhe Afrikės. Ai mundi dhe pushtoi Francės, teksa arriti tė mbante larg SHBA, britanikėt dhe rusėt gjatė Luftės II Botėrore. Ushtritė e tij arritėn tė kishin fitore tė mėdha nėpėrmjet zotėrimit tė taktikės sė tyre ushtarake Blitzkrieg. Hitleri si pėrfundim humbi luftėn dhe kreu vetėvrasje. Ulliam Pushtuesi udhėhoqi pushtimin norman tė Anglisė, i cili ishte hera e fundit qė Anglia u pushtua me sukses nga njė fuqi e huaj. Ushtria e tij mundi ushtrinė angleze nė betejėn e Hastings, duke i paraprirė marshimit tė tij nė Londėr. Rezistenca angleze ishte kotė, pasi ai mori kontrollin e Anglisė dhe filloi kėshtu sundimin. Ai bėri reforma tė mėdha nė kulturėn tradicionale anglo-saksone tė Anglisė dhe solli nė ekzistencė kulturėn anglo-normane.
Siroja i Madh
Siroja i Madh ishte ka shtrirė pushtimet e tij nė perandorinė Lidian dhe Neo-Babilonase. Perandoria e tij shtrihej nė tre kontinentet. Ndryshe nga shumė tė tjerė, perandoria e tij zgjati shumė kohė pasi ai la fronin, pikėrisht pėr shkak tė infrastrukturės politike qė ai kishte krijuar. Ai konsiderohet thuajse njėsoj, mos mė i madh se Aleksandri i Madh pėr arritjet e tij.
Aleksandri i Madh
Aleksandri i Madh ka pushtuar pjesėn mė tė madhe tė botės sė njohur, qė nė moshėn 30-vjeēare. Ai arriti tė shembte atė qė dikur ishte njė perandori gjigande, atė perse, mundi ushtrinė shumė mė tė madhe tė Dariusit III nė betejėn e famshme tė Isusit. Ai gjithashtu ėshtė i famshėm sepse influencoi nė pėrhapjen e kulturės helenike gjatė gjithė perandorisė sė tij. Aleksandri zotėronte pėrdorimin e formacione falangė nė ushtritė e tij.
Jul Cezari
Jul Cezari mori kontroll absolut tė Republikės Romake dhe ushtrive tė saj. Ai kreu pėr herė tė parė pushtimin romak tė Britanisė. Ekspeditat ushtarake tė Cezarit nė ēdo terren dhe nė tė gjitha kushtet klimaterike i detyrohet disiplinės strikte tė legjionarėve tė tij, admirimi dhe devocioni i tė cilėve ndaj tij ishte shembull tipik i brilancės sė tij taktike. Gjitashtu ai i manovronte trupat e tij me njė shpejtėsi legjendare, si dhe pėrdorimi i sistemit me shifra qė pėrdorte pėr tė komunikuar me gjeneralėt e tij.
Napoleon Bonaparti
Nė dekadėn e parė tė shekullit tė 19-tė ai i drejtoi ushtritė e Francės kundėr ēdo fuqie tė madhe evropiane dhe arriti tė dominonte Evropėn kontinentale, nėpėrmjet njė sėrė fitoresh historike tė gjata, nė beteja tė tilla si ajo e Austerlitzit dhe Fridlandit. Ai e ruajti sferėn e influencės sė Francės nėpėrmjet formimit tė njė sistemi aleancash tė zgjeruar, duke pėrfshirė kėtu emėrimin e miqve apo familjarėve pėr tė udhėhequr vende tė tjera evropiane.
Hanibal Barka
Hanibali e pushtoi perandorinė e fuqishme Romake nėpėrmjet alpeve. Ai mundi romakėt nė njė sėrė betejash nė Trebė, Traseminė dhe Kanae. Asnjėherė nuk ka humbur personalisht nė njė betejė me romakėt dhe e ka mbajtur ushtrinė e tij nė Itali pėr mė shumė se njė dekadė pas Luftės sė Dytė Kartagjenase. Ai konsiderohet njė prej strategėve mė tė mėdhenj ushtarakė qė kanė ekzistuar. Armiqtė e tij romakė, madje adoptuan disa prej taktikave tė tij pėr pėrdorimin e tyre.
Gengis Khan
Gengis Khan ėshtė themeluesi i perandorisė Mongole. Kjo perandori zinte njė pjesė tė madhe tė Azisė Qendrore. Ai arriti qė me anė tė bashkimit tė fiseve nomade dhe konfederatave nė Azinė verilindore dhe nė mėnyrė strategjike bastisi njė pjesė tė madhe tė Kinės dhe Azisė. Perandoria Mongole pėrfshinte pjesėn mė tė madhe tė Euro-Azisė dhe disa pjesė tė Evropės lindore, Azisė qendrore dhe Lindjes sė Mesme.
Adolf Hitler
Adolf Hitler e udhėhoqi Gjermaninė dhe Fuqitė e Boshtit nė pushtimin e pjesė mė tė madhe tė Evropės Kontinentale dhe pjesė tė Azisė dhe Afrikės. Ai mundi dhe pushtoi Francės, teksa arriti tė mbante larg SHBA, britanikėt dhe rusėt gjatė Luftės II Botėrore. Ushtritė e tij arritėn tė kishin fitore tė mėdha nėpėrmjet zotėrimit tė taktikės sė tyre ushtarake Blitzkrieg. Hitleri si pėrfundim humbi luftėn dhe kreu vetėvrasje.
Ulliam Pushtuesi
Ulliam Pushtuesi udhėhoqi pushtimin norman tė Anglisė, i cili ishte hera e fundit qė Anglia u pushtua me sukses nga njė fuqi e huaj. Ushtria e tij mundi ushtrinė angleze nė betejėn e Hastings, duke i paraprirė marshimit tė tij nė Londėr. Rezistenca angleze ishte kotė, pasi ai mori kontrollin e Anglisė dhe filloi kėshtu sundimin. Ai bėri reforma tė mėdha nė kulturėn tradicionale anglo-saksone tė Anglisė dhe solli nė ekzistencė kulturėn anglo-normane.
Atila
Gjatė udhėheqjes sė tij, ai ishte njė prej armiqve mė tė frikshėm tė perandorive lindore dhe perėndimore. Ai pushtoi Ballkanin dy herė dhe marshoi nėpėrmjet Galisė, deri nė Orleans pėrpara se tė mundej nė betejėn e Shalonit. Ai nuk sulmoi as Kostandinopojėn dhe as Romėn. Nė pjesėn mė tė madhe tė Evropės perėndimore ai ėshtė mishėrimi i mizorisė dhe grykėsisė. Nė kontrast, disa historianė e pėrshkruajnė atė si njė mbret tė madh dhe fisnik.
Georgy Zhukov
Georgy Zhukov udhėhoqi Ushtrinė e Kuqe nė ēlirimin e Bashkimit Sovjetik nga pushtimi i Fuqive tė Boshtit. Ai gjithashtu udhėhoqi Ushtrinė e Kuqe nė avancimit drejt Evropės lindore, pėr tė pushtuar Berlinin gjatė Luftės II Botėrore. Ai ėshtė njė prej heronjve mė tė dekoruar nė historinė e Rusisė dhe Bashkimit Sovjetik. Pas rėnies sė Gjermanisė, Zhukov u bė komandanti i parė i zonės sė pushtimit sovjetik nė Gjermani.
Strategjia ushtarake
Shumė strategė ushtarakė janė pėrpjekur tė pėrmbledhin njė strategji tė suksesshme nė njė sėrė principesh. Sun Tzu ka pėrcaktuar 13 principet nė Arti i Luftės, ndėrkohė qė Napoleoni ka bėrė listėn e 115 parimeve. Konceptet themelore nė Manualin e Terrenit tė Ushtrisė sė Shteteve tė Bashkuara janė:
1. Objektivi (drejtimi i ēdo operacioni ushtarak drejt njė objektivi tė qartė, tė pėrcaktuar, bindės dhe tė arritshėm).
2. Ofensiva (pushtimi, mbajtja dhe shfrytėzimi i iniciativės).
3. Grumbullimi (pėrqendrimi i fuqisė luftarake nė vendin dhe kohėn e duhur)
4. Ekonomia e forcės (shpėrndarja e fuqisė minimale themelore luftarake nė pėrpjekje dytėsore).
5. Manovra (Vendosja e armikut nė pozicion tė pafavorshėm, nėpėrmjet aplikimit fleksibėl tė fuqisė luftarake).
6. Uniteti i komandės (pėr ēdo objektiv, sigurimi i pėrpjekjes sė unifikuar nėn njė komandant pėrgjegjės).
7. Siguria (Kurrė tė mos lejohet armiku tė pėrftojė avantazh tė papritur)
8. Befasia (Goditja e armikut nė njė kohė, vend apo mėnyrė, pėr tė cilėn ėshtė i papėrgatitur).
9. Thjeshtėsia (Pėrgatitja e planeve tė qarta dhe jo tė komplikuara, urdhra koncize qė japin mundėsinė e kuptimit tė plotė).